D. O. Fagunwa

D. O. Fagunwa
Ganwyd	1903  Ile Oluji/Okeigbo
Bu farw	9 Rhagfyr 1963, 7 Rhagfyr 1963, 1963  o boddi  Bida
Dinasyddiaeth	Nigeria
Swydd	athro cadeiriol
Adnabyddus am	Ogboju Ode ninu Igbo Irunmole
Gwobr/au	MBE

Llenor Nigeriaidd yn yr iaith Iorwba oedd Daniel Oròwọlé Ọlórunfẹ́mi Fágúnwà (tua 1903 – 9 Rhagfyr 1963) sy'n nodedig am arloesi'r nofel Iorwba.

Ganed ef yn Okeigbo, ger Ondo, yn Ne Nigeria, a oedd dan brotectoriaeth yr Ymerodraeth Brydeinig. Mae'n debyg mai nofel gyntaf Fagunwa, Ògbójú Ọdẹ nínú Igbó Irúnmọlẹ̀ ("Yr Heliwr Dewr yng Nghoedwig y 400 Duw", 1938) oedd y nofel hir gynharaf i'w chyhoeddi yn yr iaith Iorwba. Mae ei nofelau eraill yn cynnwys Igbo Olodumare ("Coedwig Duw", 1949), Ireke Onibudo ("Cansen Siwgr y Gwarchodwr", 1949), Irinkerindo Ninu Igbo Elegbeje ("Ar Grwydr yng Nghoedwig Elegbeje", 1954), ac Adiitu Olodumare ("Cyfrinach yr Hollalluog", 1961), ac ysgrifennodd hefyd nifer o straeon byrion a dau deithlyfr.

Mae ffuglen Fagunwa yn straeon picarésg gan amlaf, sy'n tynnu'n gryf ar elfennau llên gwerin Nigeria: ysbrydion, anghenfilod, duwdodau, ac hud a lledrith. Maent yn llawn antur a ffantasi, ac yn cyfuno digrifwch â moeswersi a doethineb y dihareb. Dylanwadwyd arno hefyd gan gysyniadau Cristnogol, gan gynnwys ei ddarlleniad o Taith y Pererin gan John Bunyan a gyfieithiwyd i Iorwba gan genhadon Prydeinig.

Bu farw D. O. Fagunwa ger Bida, oddeutu 60 oed.