Neidio i'r cynnwys

Cothnais

Oddi ar Wicipedia
Cothnais
Mathregistration county, lieutenancy area of Scotland, Ardal yn yr Alban, sir hanesyddol y Deyrnas Unedig, siroedd yr Alban Edit this on Wikidata
PrifddinasWick Edit this on Wikidata
Poblogaeth26,486 Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirCyngor yr Ucheldir, Yr Alban Edit this on Wikidata
GwladBaner Yr Alban Yr Alban
Arwynebedd618 mi² Edit this on Wikidata
Yn ffinio gydaSwydd Sutherland Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau58.4167°N 3.5°W Edit this on Wikidata
Map

Sir hanesyddol, sir cofrestru, ac ardal rhaglawiaeth yn Yr Alban yw Cothnais (Saesneg: Caithness; Gaeleg yr Alban: Gallaibh;[1] Sgoteg: Caitnes).[2]

Lleoliad Cothnais yng ngogledd yr Alban

Mae Cothnais yn ffinio gyda’r sir hanesyddol Sutherland ac fel arall yn ffinio gyda’r môr. Mae ffin y tir yn dilyn cefn deuddwr ac mae’n cael ei groesi gan ddwy ffordd, yr A9 a’r A836, ac un rheilffordd sef Rheilffordd y Gogledd Pell. Ar draws y Pentland Firth mae fferïau yn cysylltu Cothnais â’r Ynysoedd Erch, ac mae ganddi awyrborth yn Wick. Mae’r ynys Stroma o fewn Cothnais.

Daw’r elfen ’Caith’ yn Caithness o enw’r llwyth Pictaidd a elwir yn Cat neu Catt. Daw’r elfen ‘-ness’ o’r Hen Norseg am ‘bentir’. Roedd y Llychlynwyr yn galw’r ardal yn ‘Katanes’,[3] sef ‘pentir pobl y Catt’.

Ystyr yr enw Gaeleg am Gothnais, Gallaibh, yw ‘ymhlith y dieithriaid’, hynny yw, y Llychlynwyr.

Daearyddiaeth

[golygu | golygu cod]

Mae arfordir Cothnais yn gartref i nythfeydd mawr, rhyngwladol bwysig o adar môr, ac mae dyfroedd Pentland Firth a Môr y Gogledd yn cynnal amrywiaeth fawr o fywyd morol. Yng Nghothnais mae’r ehangder mwyaf o orgors yn Ewrop. 

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. Gwefan Ainmean-Àite na h-Alba Archifwyd 2020-10-29 yn y Peiriant Wayback; adalwyd 12 Ebrill 2022
  2. "Names in Scots", Centre for the Scots Leid; adalwyd 12 Ebrill 2022
  3. Gaelic and Norse in the Landscape: Placenames in Caithness and Sutherland Archifwyd 2011-09-21 yn y Peiriant Wayback. Scottish National Heritage. tt.7–8