Alexander von Humboldt

Alexander von Humboldt
Alexander von Humboldt
Ganwyd	14 Medi 1769 ; Berlin
Bu farw	6 Mai 1859 ; Berlin
Man preswyl	rue Jacob, New Chambers
Dinasyddiaeth	Teyrnas Prwsia
Alma mater	Alma Mater Viadrina; Prifysgol mwynau a Thechnoleg frieberg; Prifysgol Georg August Göttingen; Prifysgol Friedrich Schiller Jena ;
ymgynghorydd y doethor	Georg Christoph Lichtenberg ;
Galwedigaeth	daearegwr, fforiwr, botanegydd, daearyddwr, siambrlen, eigionegwr, demograffegwr, arbenigwr mewn llosgfynyddoedd, awdur teithlyfrau, awdur gwyddonol, meteorolegydd, polymath, noddwr y celfyddydau, swolegydd, naturiaethydd, mwynolegydd, seryddwr, hinsoddegydd, ethnolegydd, casglwr botanegol, adaregydd, teithiwr byd, economegydd, gwleidydd
Swydd	Geheimrat
Cyflogwr	Prifysgol Friedrich Schiller Jena ;
Adnabyddus am	Aspects of nature, Cosmos
Prif ddylanwad	Friedrich Schelling
Tad	Alexander Georg von Humboldt
Mam	Marie-Elisabeth von Humboldt
Perthnasau	Alexander Joseph von Steuben
Gwobr/au	Urdd Teilyngdod Coron Bafaria, Urdd y Rhosyn, Uwch Groes Dannebrog, Uwch Groes y Lleng Anrhydedd, Urddau Imerodrol Mecsico, Uwch Groes Urdd Crist (Portiwgal), Urdd Sant Vladimir, Dosbarth 1af, Urdd yr Hebog Gwyn, Marchog Uwch Groes Urdd y Seintiau Maurice a Lasarus, Uwch Croes Urdd Siarl III, Urdd Maximilian Bafaria am Wyddoniaeth a Chelf, Medal Copley, Urdd Teilyngdod am Wyddoniaeth a Chelf, Marchog Urdd Sant Alexander Nevsky, Dinesydd anrhydeddus Berlin, Urdd yr Eryr Du, Urdd yr Eryr Coch, radd 1af, Civil Order of Saxony, Cymrawd Academi Celf a Gwyddoniaeth America, Aelod Tramor o'r Gymdeithas Frenhinol, Doethor Anrhydeddus Prifysgol Tübingen, honorary doctor of the University of Bonn, honorary doctor of the University of Tartu, doethur anrhydeddus Prifysgol St Andrews, doethur honouris causa o Brifysgol Carolina de Praga, Pour le Mérite
llofnod

Naturiaethwr a fforiwr Almaenig oedd Friedrich Wilhelm Heinrich Alexander Freiherr von Humboldt (14 Medi 1769 - 6 Mai 1859). Bu ei waith ar ddaearyddiaeth fotanegol yn allweddol i ddatblygiad biodaearyddiaeth.

Ganed ef yn ninas Berlin; roedd ei dad Alexander George von Humboldt, yn swyddog ym myddin Prwsia. Yn ddiweddarach, daeth ei frawd hŷn, Wilhelm von Humboldt (1767-1835), yn enwog fel gwleidydd, athronydd ac ieithydd.

Rhwng 1799 a 1804, bu Humboldt yn teithio yn Ne America, gan ei disgrifio o safbwynt wyddonol am y tro cyntaf. Cyhoeddodd ei ddisgrifiad o'r daith mewn cyfrolau dros gyfnod o 21 mlynedd. Roedd yn un o'r cyntaf i awgrymu y gallai cyfandiroedd medis De America ac Affrica fod wedi bod yn rhan o'r un darn o dir yn y gorffennol. Yn 1845 cyhoeddodd Kosmos mewn pum cyfrol, ymgais i uno'r gwahanol ganghennau o wybodaeth wyddonol.