Jump to content

Çin yazuvı

QIRIMTATAR VİKİPEDİYASINIÑ MALÜMATI
Qoyu yeşil:Resmiy bolaraq geleneksel Çin yazuvı qullanıldığı bölgeler (Tayvan, Hong Kong, Makao)
Yeşil:Resmiy bolaraq basitleştirilgen Çin yazuvı qabul edildigi fakat fiilen geleneksel Çince yazuvı qullanıldığı bölge (Malezya)
Çim rengi:Resmiy bolaraq Çin yazuvı qullanıldığı bölgeler (Çin qıtası, Singapur)
Açıq yeşil:Resmiy bolaraq Çin yazuvı qullanıldığı bölgeler. (Japonya, Cenübiy Koreya)
Sarı:Eskiden Çin yazuvı qullanılıp bugün qullanılmadığı bölgeler (Vietnam, Şimaliy Koreya, Moğolistan).
"Mao Zedong"
Çin yazuvı tarıhiy kelişimi

Çin yazuvı (Çince: 汉字/漢字; Pinyin: hànzì), künümüzde Çince, Japonca ve Koreceniñ yazılmasında qullanılğan simgesel grafikler ya da logogramlardır.[1] Bunlarğa Mandarin Çincesinde hànzì, Japoncada kanji, Korecede hanja ya da hanmun, Vyetnamcada ise hán tự ya da chữ nho adı berilir.[2]

Çin yazısının ilk örnekleri Çinniñ Shang Hanedanlığı döneminde, yaqlaşıq ME 1600 yıllarına ait Fal Yazıtlarıdır. Çin qaraqteri daa soñra Çin tışında şarqiy ve cenübiy Asiyada Kore, Vyetnam ve Japonda qullanılmaga başlanğan. 20. asırda Şimaliy Koreya ve Vyetnam, Çin qaraqterini qullanmağa tamamınen bıraqqanlar. Bugün Cenübiy Koreya ve Japonyada ise bu ülkeler öz yazım sistemlerini keliştirmiş bolmalarına qarşın Çin qaraqteri alâ qısmen qullanılmaqtadır.

Çin yazı qaraqterleri, elifbeden farqlı bolaraq ses belirtmek içün qullanılmaz; bir tür resim yazısından türemiştir. Bu nedenle farqlı tillerde deñişik seslernen oqunabilir; ancaq añlam deñişmez. Bu sayede Çinceniñ yüzlerce farqlı lehçesini qonuşan Çinliler içün tarıh boyunca iletişimi qolaylaştırğan bir araç bolmuştur. Söz tizimi bolaraq Çinceden tamamen farqlı tilleri qonuşqan Japonlar ve Koreliler ise temel tilbilgisi qurallarını ögrendikten soñra Çince Budist yazmalar kibi belgeleri oquyabilgenlerdir. Bu yönnen Çin qaraqteri Uzaq Şarqda kültürel alışverişin temel taşıdır.

Çinde 1956 yılından soñra Basitleştirilgen (Qolaylaştırğan) Qaraqterler qullanılmağa başlanğandır. Buna qarşılıq Tayvan, Hong Kong ve Makao'da alen Geleneksel (Esas) Qaraqterler qullanılmaqta.

Çin qaraqterleriniñ tarıhsel kelişimi

[deñiştir | kodunı deñiştir]
Arkaik Zhuanshu (Qin Hanedanlığı) Geleneksel (Esas) qaraqterler Sadeleştirilgen (Qolaylaştırğan) Pinyin Añlamı
unframed unframed rén insan
unframed unframed bike
unframed unframed bala
unframed unframed küneş
unframed unframed yuè ay
unframed unframed shān dağ
unframed unframed chuān nehir
unframed unframed shuǐ suv
unframed unframed cavun
unframed unframed zhú bambu
unframed unframed tahta
unframed unframed at
unframed unframed niǎo quş
unframed unframed guī qaplı bağa
unframed unframed lóng ejderha
  • 我: Men (wo)
  • 你: Sen (ni)
  • 他 (bike içün yazuvı: 她): O (ta)
  • 我们: Biz (women)
  • 你们: Siz (nimen)
  • 他们(bike içün yazuvı:她们): Olar (tamen)

tr:Çince karakterler

  1. Writing and script: a very short introduction. — ISBN 978-0199567782
  2. Languages, scripts, and Chinese texts in East Asia. — ISBN 978-0198797821