ئالان بین

ئالان بین
لەدایکبوون	١٥ی ئازاری ١٩٣٢
مەرگ	٢٦ی ئایاری ٢٠١٨ (٨٦ ساڵ) ئەمریکا ھیووستن
ھۆکاری مەرگ	شێرپەنجەی خوێن
پیشە	فڕۆکەوان کەشتیوان ئەفسەر و فڕۆکەوانی تاقیکاری و نیگارکێش و ئەندازیاری فڕۆکەوانی.
خەڵاتەکان	ئەندامێتی لە هۆڵی ناوبانگەکانی بۆشایی ئاسمانی نێودەوڵەتی (١٩٨٣)، مەدالیای خزمەتگوزاری بەرزی ناسا (١٩٧٠)، ئەندامێتی فەخری لە هۆڵی ئاسمانی ئەمریکی، ئەندامێتی فەخری لە هۆڵی فڕۆکەوانی نیشتمانی
وێبگە	لاپەرەی ئالان بین لە ئێمبد

ئالان بین (بە ئینگلیزی Alan Bean) یەکێکە لەو کەشتیوانە ئەمریکییانەی لە کاتی بەرنامەی ئەپۆلۆدا لەسەر مانگ نیشتووەتەوە، لە ١٥ی ئازاری ساڵی ١٩٣٢ لەدایکبووە، چوارەم کەشتیوانە کە لەسەر مانگ بڕوات، لەسەر مانگ ئەرکی ئەپۆلۆ ١٢ی ئەنجامداوە، لە تشرینی دووەمی ساڵی ١٩٦٩ کە ئەو کات تەمەنی ٣٦ ساڵ بووە.

سەرەتای ژیانی کارکردنی

دوای ئەوەی ئالان بین خوێندنی ئامادەیی لە شاری فۆرت وۆرس لە ویلایەتی تێکساس تەواو کرد، ئەندازیاری فڕۆکەوانی لە زانکۆی تەکساس خوێندوویەتی و لە ساڵی ١٩٥٥ بڕوانامەی بەدەستهێناوە، لە هەمان ساڵدا پەیوەندی بە کۆلێژی دەریایی ئەمریکاوە کردووە و مۆڵەتی فڕۆکەوانی بەدەستهێناوە و پەیوەندی بە بەرگری ئاسمانییەوە کردووە هێزەکان لە بنکەی هێزی ئاسمانی جاکسۆنڤیل لە فلۆریدا. دوای ئەوەی بۆ ماوەی ٤ ساڵ خزمەتی کرد، خۆی لە قوتابخانەی فڕۆکەوانی تاقیکردنەوەی هێزی دەریایی ئەمریکا ناوی تۆمارکرد و دواتر کار لەسەر تاقیکردنەوەی فڕۆکە نوێیەکان دەکات بۆ دیاریکردنی ڕادەی توانای مانۆڕکردن و بەرگەگرتنیان، هەروەها بۆ ئەوەی دەستکاریکردنیان بۆ بکات بە هاوکاری لەگەڵ دیزاینەران.

پەیوەندیکردن بە ناسا

پێن داوای کرد بۆ پەیوەندیکردن بە ناسا کاتێک داوای گروپی دووەمی کەشتیوانی ئاسمانی کرد، بەڵام بۆ یەکەمجار وەرنەگیرا. پاشان لە 17ی تشرینی یەکەمی ساڵی ١٩٦٣ لەگەڵ ١٣ پاڵێوراوی دیکە کاندید کرایەوە و وەرگیرا و لەلایەن ناسا وەک کەشتیوانی نوێ پێشکەشی خەڵک کرا.

پڕۆژەی جێمینا

ئالان بەی لەسەر مانگ

لە شوباتی ساڵی ١٩٦٥ ئالان بین سیستەمێکی بۆ وەرگرتنەوەی کەشتییە ئاسمانییەکان لە دەریاوە لە ژێر بەرنامەی دووانەدا ڕاسپار، لە مانگی ئەیلولی ساڵی ١٩٦٥ وەک شارەزای پەیوەندییەکان لە سەنتەری بۆشایی ئاسمانی کێنێدی دەستی بە کارکردن کرد لەسەر بەرنامەی جێمینای ٧ و جێمینای ٦.

هەروەها ڕووداوێک ڕوویدا و دوو هاوکارەکەی گیانیان لەدەستدا، ئەمەش یارمەتی بێنی دا لە ناسا پێشبکەوێت، بڕیار بوو دوو هاوکارەکەی فڕۆکەی جێمینای ٩ بفڕن، بەڵام کاتێک لە ڕووداوێکی فڕۆکەدا گیانیان لەدەستدا، بێن دەستنیشانکرا بۆ ئەوەی ببێتە فڕۆکەوانی یەدەگ بۆ فڕۆکەی جێمینای ١٠، هەرچەندە هێشتا نەچووبووە بۆشایی ئاسمان، بەڵام یەکەم کەس بوو لە وەجبەی سێیەمی کەشتیوانان وەک سەرۆکی تیمێکی ئاسمانی هەڵدەبژێردرێن.

لە ساڵی ١٩٦٦ وەک پسپۆڕی پەیوەندییەکان بۆ گەشتی فڕۆکەی جێمینی ١١ کاری کردووە، ئەمجارەیان لە ناوەندی فەرماندەیی لە شاری ھیووستن جێگیر بووە.

بەرنامەی ئەپۆلۆ

بێن لە کاتی خۆگونجاندن بۆ گەشتی ئەپۆلۆ ١٢.

کەشتیوانی کلیفتۆن ویلیامز لە کاتی دووەم ئەرکی ئەپۆلۆدا وەک کاپتنی ئامادەباشی مۆدیۆلی مانگ دەستنیشانکرا، بەڵام لە ٥ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٧ لە ڕووداوێکی فڕۆکەدا گیانی لەدەستدا، بەم پێیەش فەرماندەی ئەو گەشتە، چارڵز کۆنراد، پشتگیری لە هەڵبژاردنی ئالان بین کرد بۆ جێگرتنەوەی ویلیامز، بەم شێوەیە بێن بوو بە کاپتنی یەدەگ بۆ مۆدیۆلی مانگ.

ئەم ڕووداوە لە کاتی فڕینی ئەپۆلۆ ٨ ڕوویدا و بەپێی ئەو سیستەمە دەورییەی کە ناسا بۆ هەڵبژاردنی تیمی فڕین دامەزراندبوو، هیوایەکی زۆر هەبوو بۆ کۆنراد و ڕیچارد گۆردۆن و ئالان بین کە تیمی ئەرکی ئەپۆلۆ ١١ بن بۆ ئەوەی لەسەر مانگ بنیشێتەوە، ڕوویدا کە ناسا ڕێزبەندی تاقیکردنەوەکانی کەشتییە ئاسمانییەکانی گۆڕی و تاقیکردنەوەی مۆدیۆلی مانگی لە کاتی ئەپۆلۆ ٩دا لەخۆگرت، کە دواتر لە بەرگەهەوای زەویدا ئەنجامدرا. دوای سەرکەوتنی لە مانگی ئازاری ساڵی ١٩٦٩، کۆنراد و گۆردۆن و بین لە ١٩ی نیسانی ١٩٦٩ دەستنیشانکران بۆ ئەوەی ببنە تیمی ئەرکی ئەپۆلۆ ١٢ لە ساڵی ١٩٦٩، تا ئەو کاتە بین تاکە ئاسمانی بوو لە گروپی سێیەم کە گەشتی بۆ بۆشایی ئاسمان، بەڵام بەردەوام ڕاهێنانی دەکرد بۆ لێخوڕینی مۆدیۆلی مانگ لەسەر سیستەمی ھاوشێوەکردن تاوەکو بە تەواوی شارەزا بووم.

کاتێک فڕۆکەی ئەپۆلۆ ١٢ هەڵفڕی، زریانێکی ڕەشەبا بەر مووشەکی ساتورن ٥ کەوت، بەو هۆیەوە هەموو ئامێرە ڕێنماییەکان ڕاوەستن، کاتێک هیوستن ئەمەی زانی، ئەندازیارێکی گەنج ڕاسپێردرا بۆ لێکۆڵینەوە لەم هەڵسوکەوتە و بەخێرایی ڕێگەیەکی بۆ چاککردنی دۆزیەوە، پسپۆڕی پەیوەندییەکانی کاپکۆم لە هیوستن دەستبەجێ ڕێنمایی ("SCE to AUX")ی بۆ تیمی ئەپۆلۆ ١٢ نارد، بەڵام تەنها ئالان بین لەوە تێگەیشت. یەکسەر ئامێری کۆئۆردینیاتی (SCE) خرایە دۆخی کارپێکردنی فریاگوزاری (AUX)، و ئامێری دۆزینەوەی کۆئۆردینیات گەڕایەوە سەر کارەکەی و ئەمەش بۆ دڵنیابوون بوو لە بەردەوامبوونی فڕینی ئەپۆلۆ ١٢.

لە ١٢ی تشرینی دووەمی ساڵی ١٩٦٩ ئالان بین چوارەم کەس بوو کە لەسەر مانگ ڕۆیشت. پاترییەکی دروستکرد کە بە ئایزۆتۆپی تیشکدەر کاردەکات بۆ دابینکردنی چەندین تاقیکردنەوە بە تڕواندنی کارەبا. ٧ کاتژمێر و ٤٥ خولەک لەسەر ڕووی مانگ بەسەر بردووە، لە دەرەوەی کەشتیی گەڕۆکی مانگ (Intrepid) کاری کردووە، نمونەی بەردی مانگی کۆکردەوە بۆ ئەوەی بگەڕێتەوە سەر زەوی بە مەبەستی لێکۆڵینەوەیان لە تاقیگەکاندا.

چالاکییەکانی لە دەرەوەی ناسا

پیت کۆنراد و دیک گۆردۆن و ئالان بین بە موشەکی ساتورن ڤی لە ئەرکی ئەپۆلۆ ١٢، خۆیان لە پاشبنەمادا لەسەر سەکۆیەکە لە کیپ کانیڤیرال لە ٢٩ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٩ خۆیان نیمایش دەدەن.

بین لە ئۆکتۆبەری ساڵی ١٩٧٥ هێزی دەریایی ئەمریکای بەجێهێشت و لە پۆلی کەشتیوانیدا مایەوە. هەروەها لە ٢٦ی شوباتی ١٩٨١ ناسا بەجێهێشت بۆ ئەوەی خۆی بە تەواوی کات بۆ کارکردن وەک هونەرمەندی گرافیک تەرخان بکات. ئالان بین هەموو ئەو کاتەی کە کارەکەی وەک فڕۆکەوانێک بۆ هێزی دەریایی ئەمریکا ڕێگەی پێدەدرا، بەکاری دەهێنا بۆ ئەوەی وانەکانی وێنەکێشان وەربگرێت، چونکە ئەوە خولیای دڵخوازی بوو. دوای جێهێشتنی ناسا خۆی بۆ نیگارکێشان تەرخان کرد. کارەکانی بە کێشانی ئەو کاریگەرییانەی کە لە کاتی گەشتە ئاسمانییەکانی و نیشتنەوە لەسەر مانگ بەدەستی هێناوە تایبەتمەندن و ئەم تابلۆیانە دەتوانرێت لە ئینتەرنێتدا سەیر بکرێت.

بەستەری دەرەکی

• لاپەرەی ئالان بین لە ئێمبد
• لاپەرەی ئالان بین لە Encyclopædia Britannica Online ئینگلیزی
• لاپەرەی ئالان بین لە Munzinger IBA ئەڵمانی
• لاپەرەی ئالان بین لە NNDB people ئینگلیزی
• لاپەرەی ئالان بین لەبنکەدراوەی فیلم ئینگلیزی