یۆنان
پۆتانەکان: 39°N 22°E / 39°N 22°E
یۆنان یان ئێلادا (بە یۆنانی: Ελλάδα یان Ελλάς) به فه‌رمی: كۆماری یۆنان (كۆماری ئێلینیک) وڵاتێکە لە باشووری ڕۆژھەڵاتی ئەورۆپا. پایتەختیشی شاری ئەسینایە ، هاونیشتیمانانی یۆنان بەڕێژەی ٩٩% بە زمانی یۆنانی دەدوێن لەگەڵ ئەوەشدا یۆنانیەکان لەزمانەکانی ئینگلیزی و فەڕەنسی و ئاڵمانی دەگەن و ئەم سێزمانەش لە خوێندنگاکان دەخوێنن ، یۆنان لەساڵی ١٩٨١ بوو بە ئەندامی یەکێتیی ئەورووپا وە یۆنان لە ئێستادا لەڕووی ڕامیاری و ئابوورییەوە هاوشێوەی ئەمریکا و فەڕەنسا ووڵاتێکی سەرمایەداریە . دراوی ووڵاتی یۆنان یۆرۆ یە.
| Hellenic Republic Ελληνική Δημοκρατία Elliniki Dimokratia |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| دروشم: Eleftheria i Thanatos, (Greek: "Ελευθερία ή Θάνατος", "Freedom or Death") (traditional) | ||||||
| سروود: "Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν" Ýmnos is tin Eleftherían "Hymn to Liberty"1 |
||||||
![ھەڵکەوتەی یۆنان (dark green) – لە ئەورووپا (green و dark grey) – لە the یەکێتیی ئەورووپا (green) — [ڕێنوێن]](/https/ckb.m.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:EU-Greece.svg) ھەڵکەوتەی یۆنان (dark green) – لە ئەورووپا (green و dark grey) ھەڵکەوتەی یۆنان (dark green) – لە ئەورووپا (green و dark grey) |
||||||
| پایتەخت | ئەتینا 37°58′N 23°43′E / 37.967°N 23.717°E | |||||
| گەورەترین شار | پایتەخت | |||||
| زمانە فەرمییەکان | Greek | |||||
| گرووپە ڕەگەزییەکان | 94% Greek, 4% Albanian, 2% others[١][٢][٣][٤][٥] |
|||||
| ناوی هاووڵاتی | Greek (Officially: Hellenic) | |||||
| دەوڵەت | Unitary parliamentary republic | |||||
| - | President | Katerina Sakellaropoulou | ||||
| - | Prime Minister | Kyriakos Mitsotakis | ||||
| یاسادانەر | Parliament | |||||
| Independence from the دەوڵەتی عوسمانی | ||||||
| - | Declared | 1 January 1822, at the First National Assembly | ||||
| - | Recognized | 3 February 1830, in the London Protocol | ||||
| - | Current constitution | 11 June 1975, Third Hellenic Republic |
||||
| ڕووبەر | ||||||
| - | سەرجەم | ١٣١,٩٩٠ کیلۆمەتری چوارگۆشە (96th) ٥٠,٩٤٤ مایلی چوارگۆشە |
||||
| - | ئاو (%) | 0.8669 | ||||
| ژمارەی دانیشتوان | ||||||
| - | بەراوردی 2010 | 11,305,118[٦] (74th) | ||||
| - | سەرژمێریی 2011 (preliminary data) | 10,787,690[٧] | ||||
| - | چڕی | 85.3 کەس لە کیلۆمەتری چوارگۆشە (88th) ٢٢١٫٠کەس لە مایلی چوارگۆشە |
||||
| GDP (PPP) | بەراوردی 2011 | |||||
| - | سەرجەم | $294.339 billion[٨] | ||||
| - | سەرانە | $26,293[٨] | ||||
| GDP (nominal) | بەراوردی 2011 | |||||
| - | سەرجەم | $303.065 billion[٨] | ||||
| - | سەرانە | $27,073[٨] | ||||
| Gini (2005) | 33[٩] | |||||
| HDI (2011) |  0.861 (very high) (٢٩th) |
|||||
| دراو | یۆرۆ (€)2 (EUR) |
|||||
| ناوچەی کاتی | EET (UTC+2) | |||||
| - | ھاوین (DST) | EEST (UTC+3) | ||||
| شێوازەکانی ڕێکەوتنووسین | dd/mm/yyyy | |||||
| لای لێخوڕین | right | |||||
| پاوانی ئینتەرنێت | .gr3 | |||||
| کۆدی تەلەفۆن | 30 | |||||
| 1 | Also the national anthem of قوبرس. | |||||
| 2 | Before 2002, the Greek drachma. | |||||
| 3 | The .eu domain is also used, as in other یەکێتیی ئەورووپا member states. | |||||
| ژمارەی دانیشتوان | ||
|---|---|---|
| - | بەراوردی | ١٠٬٤٨٢٬٤٨٧  |
جوگرافیا
ڕووبەر
ڕووبەری یۆنان خۆی لە ١٣٠ هەزار کیلۆمەتر دووجا دەبینێتەوە کە هاوتایە لەگەڵ ڕووبەری ئەردەن و فەلەستین.
دانیشتووان
بەپێی ئامارەکانی ساڵی ٢٠١٤ ژمارەی دانیشتوانی وڵاتی یۆنان ١١,١٢٨,٤٠٤ کەس بووە کە دەکاتە ٠.١٥ لەسەدی ڕێژەی خەڵکی جیھان. تەمەنی مام‌ناوەندی خەڵکی ئەم وڵاتە ٤٣.٢ ساڵە. ھەروەھا ٦٢ لەسەدی دانیشتوانی ئەم وڵاتە لە شارەکان دەژین.[١٠] پەنابەران و ئاوارەکانی ئەم وڵاتە ڕۆژانە لە زۆربوونە، پەنابەرانی ئەرمەنی سەد هەزار کەس دەبن و پەنابەرانی هەنگاری سی هەزار کەس دەبن کە زۆریان لە ڕۆژهەڵاتی یۆنان نیشتەجێن بەڵام پەنابەری تورکی زۆرترین ڕێژەن کەخۆی لە سەد و پەنجا هەزار پەنابەر دەدات.
سیاسەت
پەرلەمان
یاساکانی یۆنان لە پەرلەمان دەردەچن و ٣٠٠ ئەندام پەرلەمان هەن لەپەرلەمانی یۆنان.
پارتە سیاسیەکانی یۆنان
- حیزبی چەپ و بزوتنەوەی ژینگە
- ڕێکخراوی کۆمۆنیستی یۆنانی
- حیزبی کۆمۆنیستی یۆنانی
- پارتی کرێکاران
- پارتی ژینگە
- پارتی نەتەوەپەرستی یۆنانی و کۆمەڵایەتی
- پارتی کۆمۆنیستی ماڕکسی - لینینی یۆنانی (سەر بەپارتی کۆمۆنیستی چینی کە ئێستا لەچین حوکم دەکات)
- بزوتنەوەی دیموکراتی و یۆنانی
- پارتی دیموکراسی نوێ
- بەرەی چەپی تووندڕەو
سەرچاوەکان
- ^ These statistics refer to nationality (υπηκοότητα) and not ethnicity (εθνικότητα), as Greece does not collect statistics on ethnicity and self-determination.
- ^ «Demographics of Greece». European Union National Languages. لە 19 December 2010 ھێنراوە.
{{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|accessdate=(یارمەتی) - ^ «Greece». The World Factbook. Central Intelligence Agency. لە 16 April 2011 ھێنراوە.
{{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|accessdate=(یارمەتی) ٢٥ی ئابی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. - ^ «Πίνακας 7: Αλλοδαποί κατά υπηκοότητα, φύλο και επίπεδο εκπαίδευσης – Σύνολο Ελλάδας και Νομοί» (PDF) (بە Greek). Greek National Statistics Agency. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٨ی نیسانی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە 16 April 2011 ھێنراوە.
{{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|accessdate=(یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|deadurl=چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status=پێشنیار کراوە) (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|trans_title=چاوپۆشیی لێ کرا (|trans-title=پێشنیار کراوە) (یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر) ٢٨ی نیسانی ٢٠١١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. - ^ «Demography Report 2010» (PDF). Eurostat Yearbook 2010. Eurostat. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٩ی نیسانی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە 16 April 2011 ھێنراوە.
{{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|accessdate=(یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|deadurl=چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status=پێشنیار کراوە) (یارمەتی) - ^ «Total Population». Eurostat. 1 January 2010. لە 8 January 2010 ھێنراوە.
{{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|accessdate=و|date=(یارمەتی) - ^ ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی نادروستی
<ref>؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری2011censusنەدراوە - ^ ئ ا ب پ «Greece». International Monetary Fund. لە 18 April 2012 ھێنراوە.
{{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|accessdate=(یارمەتی) - ^ «Distribution of Family Income – Gini Index». The World Factbook. Central Intelligence Agency. لە 9 July 2010 ھێنراوە.
{{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|accessdate=(یارمەتی) ٢٥ی حوزەیرانی ٢٠١٤ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. - ^ «Countries in the world (ranked by ٢٠١٤ population)» (بە ئینگلیسی). ماڵپەڕی Worldometers. لە ١٥ی ئایاری ٢٠١٥ ھێنراوە.
{{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|ڕێکەوتی سەردان=(یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر) ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە یۆنان تێدایە. |