Novi Zeland

Novi Zeland New Zealand Aotearoa
Zastava Grb
Himna: God Defend New Zealand
Položaj Novog Zelanda na karti Položaj Novog Zelanda
Glavni grad		Wellington
Službeni jezik		engleski i maorski
Državno uređenje
• Monarh		Charles III
• Generalna guvernerka		Cindy Kiro
• Premijerka		Chris Hipkins
Zakonodavstvo
Površina
• Ukupno		268.680 km2
Stanovništvo
• Ukupno		5,416,630 (119.)
• Gustoća		15/km2
Valuta		Novozelandski dolar (100 centi)
Vremenska zona		UTC +12
Pozivni broj		+64
Internetska domena		.nz

Novi Zeland je ostrvska država koja se nalazi u jugozapadnom dijelu Tihog okeana a čine je sjeverno i južno ostrvo. Članica je Commonwealtha. Površina Novog Zelanda je 268.680 km² a ima 5,416,630 stanovnika. Glavni grad zemlje je Wellington a najveci grad u državi je Auckland. Engleski i maorski su službeni jezici. Nalazi se oko 1500 km istočno od Australije preko Tasmanovog mora i oko 1000 km južno od pacifičkih ostrva Nove Kaledonije, Fidžija i Tonga. Zbog svoje udaljenosti, Novi Zeland je bila jedna od posljednjih zemalja koju su naselili ljudi. Tokom svoje duge izoliranosti, na Novom Zelandu se razvio bujan životinjski i biljni svijet. Reljef je uglavnom planinski. Na Novom Zelandu postoje nekoliko aktivnih vulkana. Najviši vrh je Kuk, visok 3760 metara. Klima je suptropska i umjerena. Jezera su vulkanskog porijekla. Turizam je veoma razvijen. Novi Zeland su prvi naselili Maori, a otkrio ga je Abel Tasman 1641. godine.

Položaj Novog Zelanda na globusu

Statistika

• Teritorijalna podjela: 96 grofovija, 123 gradova i 4 okruga.
• Novčana jedinica: novozelandski dolar (1 novozelandski dolar = 100 centi).
• Rudno blago: kameni ugalj, prirodni gas, titan, bakar, nafta, zlato.
• Industrija: crna metalurgija, avio-industrija, mašinska industrija , elektro industrija, hemijska industrija.

Historija

Historija Novog Zelanda relativno je kratka: on je zadnje naseljeno kopno na Zemlji. Prvi ljudi koji su se doselili na Novi Zeland bili su s prostora istočne Polinezije u 13. stoljeću. Polinežani su zemlju otkrili na svojim istraživačkim plovidbama, a kasnije su u malim grupama počeli naseljavati ostrva. Danas poznati kao Maori, u početku su bili podijeljeni u brojna plemena, sve do dolaska evropljana kada su im dali ime Maori što znači "obični".

Holandski istraživač Abel Tasman otkrio je Novi Zeland 1642. Tek poslije 127 godina, tačnije 1769, James Cook je, stigavši do Novog Zelanda na svom prvom putovanju, napravio mapu oba ostrva i vratio se u Veliku Britaniju s izvješćima o stanovnicima i o bogatstvima Novog Zelanda. Prve evropske baze na Novom Zelandu bili su ogranci kitolovnih kompanija. Od 1839. do 1841. godine Novi Zeland bio je dio australske kolonije Novi Južni Vels. Godine 1840. Maori su ustupili suverenitet Novog Zelanda Britancima u zamjenu za zaštitu njihove zemlje od Francuske koja ih je željela kolonizirati. Povremene borbe između plemena Maora i doseljenika oko prava na zemlju i trgovinu trajale su gotovo 20 godina, sve do 1860. kada su britanske snage uspjele suzbiti sav otpor Maora kolonijalnoj administraciji. Zlato je otkriveno sredinom 19. vijeka na Južnom ostrvu i privuklo velik broj evropskih doseljenika.

Novi Zeland je prva parlamentarna demokratija koja je omogućila glasanje ženama i to 1893. Punu nezavisnost dobio je Westminsterskim statutom koji je donesen 1931, a službeno prihvaćen 1947.

Stanovništvo

• Natalitet (2003.):14‰
• Mortalitet (2003.):7‰
• Očekivan životni vijek (2003.): 79 godina

Sastav prema rasnoj pripadnosti (2001. godina):

• Bijelci (pretežno evropskog porijekla) 80%,
• maori 15%

Vjerski sastav (2001. godina):

• ateisti 27,5%,
• protestanti 17,9%,
• rimokatolici 13%,
• nema religije 29,6%

Pismenost (2003.):

• muškarci 100%
• žene 100%

Stepen urbanizacije (udio gradskog stanovništva) (2003. godine): 86%

Nagli porast broja stanovnika u XX vijeku bio je u prvom redu posljedica doseljavanja, u početku iz Evrope, u prvom redu Velike Britanije, a poslije 1960. godine iz Okeanije. Prirodni priraštaj kod Maora on je viši nego kod Bijelaca. Većinu stanovništva čine Bijelci (74%), ostali su Maori (15%) i drugi Polinežani (6%) te Azijati (5%, prije svega Kinezi i Indijci). Prilikom dolaska prvih Evropljana na Novom je Zelandu živjelo oko 250.000 Maora. Zbog bolesti i ratova njihov se broj do 1896. smanjio na 42.000, a potom se ponovno počeo povećavati. Maorskim jezikom svakodnevno govori oko 50.000 ljudi. Prema popisu iz 1991. godine bilo je 87% stanovnika rođenih na Novom Zelandu. Doseljenika je bilo najviše iz Ujedinjenog Kraljevstva i Irske (239.000), Australije (49.000), Nizozemske (24.000), Samoe (43.000) i s Cookovih otoka (15.000). Prilikom izjašnjavanja etničke pripadnosti, stanovnici Novog Zelanda mogli su se izjasniti i kao pripadnici nekoliko različitih etničkih grupa. Prema popisu stanovništva iz 2001. godine glavne manjinske religije su: Islam, Budizam i Hinduizam, a oko 1,5% stanovništva se izjasnilo kao pripadnici Jedi religije (nazvane prema likovima iz poznatog filmskog serijala "Ratovi zvijezda") što je više od bilo koje druge manjinske religije u zemlji.

Canterbury džamija, juni 2006.

Po popisu iz 2006. godine, na Novom Zelandu je živjelo oko 36.072 muslimana, a također je sagrađeno nekoliko džamija. Većina su novi imigranti iz Azije, Afrike i Evrope. Novi Zeland muslimansko udruženje je osnovana u 1950. godine u gradu Auckland. Prva džamija sagrađena je oko 1979-1980 u Aucklandu. Prva islamska organizacija za cijelu zemlju - Federacije Islamskih udruženja u Novi Zeland (Federation of Islamic Associations of New Zealand) - osnovana je u 1979 : Prvi predsjednik bio je Mazhar Krasniqi, porijeklom sa Kosova. Prva džamija na Južnom ostrvu je sagrađena u Christchurch (Canterbury) tokom 1984-85.

Također pogledajte

• Te Kauwhata

Literatura

• Drury, Abdullah, Islam in New Zealand: The First Mosque (Christchurch, 2007) ISBN 978-0-473-12249-2

Vanjski linkovi

• Novi Zeland na Wikimedia Commonsu