Jovan Cvijić

Jovan Cvijić

Jovan Cvijić (Loznica, 1865.-1927.) srpski geograf i antropogeograf, akademik SANU, počasni doktor Univerziteta Sorbona i Karlovog univerziteta u Pragu.

Naučni angažman Jovana Cvijića usmjeren je na geografsko proučavanje Balkana, posebno Srbije. Njegovo najvažnije djelo je Balkansko poluostrvo]]. Cvijić se proučavanjem geografije počeo baviti u vrijeme kada je u ovoj nauci vladao tzv. kabinetski metod. Poznata je njegova izreka - “Geografija se uči hodanjem!” Obišao je gotovo čitavo Balkansko poluostrvo i proučavao geologiju, geomorfologiju, neotektoniku, biologiju, demografiju. Prvi je otkrio da Ohridsko jezero ne dobija glavni dotok vode od topljenja snijega i pritoka, već da najveća količina dolazi podzemnim tunelom iz Prespanskog jezera, čiji se basen nalazi na većoj visini od Ohridskog.

Kraški reljef je Cvijića najviše i privlačio. Njegova doktorska disertaciju - Kraški fenomeni (Das Karstphänomen) učinila ge je poznatim u tadašnjim naučnim krugovima Evrope. Prvi je otkrio kraško polje, kao zaseban oblik površinskog kraškog reljefa. Do tada taj oblik reljefa nije bio obrađen sa naučne strane, pa nije imao ni svoj naziv. Naziv kraško polje je, zahvaljući njemu, međunarodni naziv.

Osnivač je moderne antropogeografije kod Srba. Pod njegovim rukovodstvom formirana je čitava škola geografskog i antropogeografskog proučavanja Balkana. J. Cvijić je pokrenuo čuvenu seriju Naselja i poreklo stanovništva pri Srpskom etnografskom zborniku u Beogradu. Na taj način su obrađeni i dijelovi Bosne i Hercegovine.

Cvijić i čitava škola njegovih sljedbenika optuživana je za naučne zloupotrebe u dnevnopolitičke i ideološke svrhe. U najnovije vrijeme naučnici su dokazali da Cvijić i njegovi sljedbenici pretjeruju pri izboru informacija sa terena pri čemu navijaju i favoriziraju srpstvo (Primjer: Niko Kapetanić - Nenad Vekarić, Falsifikat o podrijetlu konavoskih rodova).

Geografski institut Srbije nosi naziv „Jovan Cvijić”. U Beogradu se nalazi Memorijalni muzej Jovana Cvijića. Po starom Zakonu o odlikovanjima jedna medalja nosi njegovo ime, a od 2004. godine njegov lik se nalazi i na novčanici od 500 dinara.

Djela

• Geografska ispitivanja u oblasti Kučaja u istočnoj Srbiji,1893;
• Das Karstphänomen, 1893, Beč;
• Karst, 1895;
• Struktura i podjela planina Balkanskog poluostrva 1902;
• Die Tektonik der Balkanhalbinsel mit besonderer Berückichtigung der neueren Fortschritte in der Kenntnis der Geologie von Bulgarien, Serbien und Mazedonien, 1904, Beč;
• Grundlinien der Geographie und Geologie von Mazedonien und Alt-Serbien. Nebst Beobachtungen in Thrazien, Thessalien, Epirus und Nordalbanien, 1908;
• Jezerska plastika Šumadije, 1909;
• Geomorfologija, 1924, 1926.