Anastazije I, bizantijski car
| Anastazije I | |
|---|---|
 | |
| Car Bizantijskog carstva | |
| Vladavina | 11 april 491 - 9 juli 518 |
| Prethodnik | Zenon |
| Nasljednik | Justin I |
| Supružnik | Arijadna |
| Dinastija | Leonidasova |
| Otac | Pompej, plemić iz Dyrrhachiuma |
| Majka | Anastazija Konstantina |
| Rođenje | 431 Dyrrhachium (današnji Drač, Albanija) |
| Smrt | 9 juli 518 Konstantinopolj |
Anastazije I (latinski: Flavius Anastasius Dicorus Augustus; grčki: Ἀναστάσιος; 431 – 9. juli 518) bio je bizantijski car od 491. do 518.[1][2] Ostao je upamćen kao pristalica jeretičkog monofizitskog učenja i veliki reformator bizantijskog monetarnog i fiskalnog sistema. Tokom njegove vladavine, izgrađena su brojna utvrđenja na istočnoj granici carstva, uključujući i izgradnju Dara, uporišta čiji je cilj bio odbrana od perzijanaca. Također je izgrađen i dvorac u Draču, jedan od najvećih utvrđenih dvoraca na Jadranu.
Biografija
[uredi | uredi izvor]Anastazije je rođen u Dyrhachiumu 431. godine. Rođen je u ilirskoj porodici kao sin Pompeja, plemića iz Dyrchachiuma i njegove supruge Anastasije Konstantine. Njegova majka je bila arijanka i dalja rodica cara Konstantina. Anastazije je imao heterohromiju (jedno oko crno a drugo plavo) i zbog toga je imao nadimak Dicorus (grčki: Δίκορος, "dva učenika").
Nije dostigao visoke funkcije na dvoru cara Zenona, ali je zbog svog religijskog obrazovanja bio kandidat za upražnjenu stolicu biskupa Antiohije. Nakon Zenonove smrti Anastazije je 11. aprila 491. godine proglašen za cara. Mjesec dana nakon toga, 20. maja 491. godine, vjenčao se caricom udovicom Arijadnom, no par nije imao djece. Car je imao nadimak Dikoros (raznobojne zjenice) jer mu je jedno oko bilo crne, a drugo plave. boje.
Nakon smrti cara Zenona, Zenonov brat Longin se nadao da će postati car. Anastazije I ga je protjerao u Tebaidu u Egipat, a protjerao je i ostale Iazurijce iz Carigrada. Anastazije I je smjenio i druge zvaničnike koji su potjecali iz Izaurije. Takav njegov postupak je izazavao ustanak Iazurijaca, pa je protiv njih car morao voditi pravi rat. Iako je glavnina pobunjeničke vojske, koju je predvodio Longin poražena već 491. godine kod Cotyaeuma u Frigiji, tek 498. godine su zadnji pobunjenici poraženi i njihova uporišta u Izauriji zauzeta.
Bugari su već od 493. godine počeli provaljivati preko Dunava. To je potaklo cara da podigne Dugi zid od Mramornog do Crnog mora, a počela je i obnova utvrda na Dunavu. Ove odbrambene napore olakšao je odlazak Teodorika i njegovih Ostrogota s Balkana u Italiju. Car je imao i manjih problema na istočnoj granici u prvih deset godina svoje vladavine. 502. godine započeo je novi rat s Perzijom. Usprkos početnih problema pobijedili su Bizantinci, pa je mir sklopljen 506. godine. Nakon rata počeli su ubrzani radovi na utvrdama duž istočne granice, posebno u Dari. Anastazije I je priznao Teodorika za kralja Italije 497. godine, iako je došlo do kratkotrajnog sukoba 505.-510. godine za Panoniju, prije nego su obje strane sklopile mir.
Anastazije I je bio pripadnik monofizitskog krivovjerja, iako je na početku svoje vladavine prihvatio odluke Kalcedonskog sabora. Zbog javnog iskazivanja monofizitskih osjećaja i pristajanja uz monofizite, car je došao u sukob sa patrijarhom Eufemijem. Eufemije je protjeran, a car je na tu dužnost postavio Macedonija, koji je bio odan odlukama kalcedonskog koncila. 511. godine smjenio je i njega, a novi je patrijarh postao pristaša monofizitskog krivovjerja. Uz to je na partijaršku stolicu u Antiohiji 512. postavio monofizita Severa. Macedonijeva smjena izazvala je nerede u Carigradu, a masa je rušila carske kipove. Pobunio se i magister millitum u Trakiji Bitalijan. On je u više navrata dolazio pred zidine Carigrada ne bi li tako prisilio cara da se i dalje drži klacedonskih odluka, no 515. godine je poražen, pa se otada morao skrivati. Car je bio pripravan na raspravu o kalcedonskim odlukama s papom Hormizdom, no kada je papa zatražio da car i bizantski biskupi bezuvjetno pristanu uz odluke kalcedonskog koncila, pregovori su propali. Anastazijev pokušaj da smjeni jerusalemskog patrijarha i na patrijaršku stolicu postavi monofizita su izazvale nove nemire, pa je car odustao od svog nauma.
516. godine proveo je reformu finansija, te je ukinuo hrisargiron. 494. ukinuo je i porez collatio lustralis, koji su plaćali obrtnici. Unaprijeđen je sistem prikupljanja poreza, a smanjen je i porez na zemlju. Zahvaljujući tome car je nakon smrti ostavio prepunu riznicu.
Anastazije I je umro 518. godine. Sahranjen je uz suprugu Arijadnu u crkvi Svetih Apostola u Carigradu. Nasljedio ga je Justin I.
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Anastasius I | Byzantine emperor | Britannica". www.britannica.com (jezik: engleski). Pristupljeno 17. 6. 2023.
- ^ "Anastasius I Dicorus". Google Arts & Culture (jezik: engleski). Pristupljeno 17. 6. 2023.
| Prethodi: | Bizantijski carevi | Slijedi: |
| Zenon | Justin I |
