Jemen

Jemen al-Dschumhūriyya al-Yamaniyya
Zastava	Grb
	Himna: United Republic ;
	Položaj Jemena na karti Položaj Jemena
Glavni grad	Sana'a;
Službeni jezik	Arapski jezik
Državno uređenje
• Predsjednik	Rashad al-Alimi
• Premijer	Ahmad Awad bin Mubarak
Zakonodavstvo
Nezavisnost	30. novembar 1967
Površina
• Ukupno	527.970 km2
Stanovništvo
• Ukupno	23.580.000 (2009)
• Gustoća	38/km2
Valuta	1 Jemen-Rial (Y. Rl) = 100 Fila
Vremenska zona	UTC +3h
Pozivni broj	+967
Internetska domena	.ye

Jemen (arapski: اَلْيَمَنُ), službeno Republika Jemen (arapski: اَلْجُمْهُورِيَّةُ ٱلْيَمَنِيَّةُ), je država koja se nalazi na jugu Arapskog poluostrva u jugozapadnoj Aziji. Sa površinom od 527.970 kvadratnih kilometara (203.850 kvadratnih milja), druga je država po veličini na Arapskom poluostrvu. Graniči se sa Saudijskom Arabijom na sjeveru i Omanom na istoku, dok izlazi na Crveno more na zapadu i Adenski zaliv na jugu. Teritorija Jemena obuhvaća više od 200 ostrva, uključujući i ostrvo Sokotra u Arapskom moru. Glavni grad Jemena je Sanaa. Jemen je član Arapske lige, Pokreta nesvrstanih, Ujedinjenih nacija i Organizacije islamske saradnje.

Tokom antičkog perioda na teritoriji današnjeg Jemena se nalazilo Sabejsko kraljevstvo, trgovačka država koja je cvjetala više od hiljadu godina i obuhvaćala dijelove teritorije Etiopije i Eritreje. Ovaj region je 275. godine došao pod vlast jevrejske Kraljevine Himjar. Islam se brzo proširio u 7. stoljeću kada su jemenske trupe bile su presudne u ranim islamskim osvajanjima. Od 9. do 16. stoljeća, ovom teritorijom vlada dinastija Rasulid. Početkom 20. stoljeća zemlja je podijeljena između Osmanlijskog i Britanskog carstva, nakon čega je osnovana Mutaveklijska Kraljevina Jemen. Ona je nakon državnog udara 1962. godine postala Arapska Republika Jemen. Južni Jemen je ostao britanski protektorat do 1967. godine kada je postao nezavisna komunistička država. Dvije Jemenske države ujedinile su se u današnju Republiku Jemen 1990. godine.

Od 2011. godine Jemen se nalazi u političkoj krizi koja je započela uličnim protestima protiv siromaštva, nezaposlenosti, korupcije i plana predsjednika Saleha da izmijeni ustav Jemena i ukine ograničenje predsjedničkog mandata čime bi sebe učinio doživotnim predsjednikom. Predsjednik Saleh je odstupio i predsjedničke ovlasti su prenijete na potpredsjednika Abdrabbuha Mansura Hadija koji je formalno izabran za predsjednika 21. februara 2012. godine. Potpuno odsustvo centralne vlade tokom procesa tranzicije je dovelo do oružanog sukoba između hutske militantne grupe Ansar Allah i snaga al-Islah. U septembru 2014. godine Huti su zauzeli Sanu uz pomoć svrgnutog predsjednika Saleha i deklarisali sebe kao nacionalnu vladu nakon državnog udara. Nakon ubistva Saleha u decembru 2017. godine došlo je do novog građanskog rata i saudijske vojne intervencije čiji je cilj vraćanje Hadijeve vlade.

Ime

Geografija

Jemen se nalazi na krajnjem jugozapadu Arapskog poluostrva. Plodnija je od ostalih zemalja Srednjeg istoka, s dobrim obradivim tlom u zapadnim visoravnima gdje redovno pada kiša. Obala i gorje na istoku su vrući, suhi i ogoljeli. U Jemenu se ističu dva planinska lanca: Tibämat aš šam iz smjera S-J i Hadramaut iz smjera I-Z. Država je siromašna rijekama i slatkom vodom. U Adenskom zalivu se nalazi i jedino veće ostrvo Sokotra.

Gradovi

Republika Jemen je administrativno podijeljena na 20 muhafaza (pokrajina, guvernata), te na posebnu teritoriju glavnog grada Sane, koji ima poseban status.

Veći gradovi u Jemenu su:

Klima

Biljni i životinjski svijet

Historija

Današnja država Jemen nastala je 1990. ujedinjenjem Arapske Republike Jemen i Demokratske Narodne Republike Jemen. Na području jugozapadnog djela Arapskog poluotoka u starome vijeku bilo je nekoliko gradova-država visoke kulture i civilizacije. U ranome srednjem vijeku Jemenom su vladali Etiopljani i Perzijanci, a od 630. Arapi. Pod osmanskom vlašću od 1517. do početka 18. vijeka, kada na vlast dolazi jemenski imam. Sredinom 19. vijeka Aden su zauzeli Britanci i proširili se u unutrašnjost zemlje. Samostalna kraljevina proglašena je 1917., ali južni dio zemlje ostao je pod britanskom vlašću. Godine 1959. osnovana je Federacija Južnoarapskih Emirata, a nakon odlaska Britanaca 1967. proglašena je samostalna republika Južni Jemen. Godine 1972. izbio je rat između dviju jemenskih država. Kasniji sukobi doveli su do novog rata 1979., a potom su uslijedili pregovori koji su prethodili njihovu ujedinjenju. Godine 1994. izbio je građanski rat između sjevernjačkih i južnjačkih snaga u kojem je Sjever pobijedio i učvrstio vlast u cijeloj državi.

Politika

Administrativna podjela

Od februara 2004. godine Jemen je podijeljen na dvadeset provincija (arapski muhafazah) i jednu općinu.^[2]

Također su postojale različite administrativne podjele dvije jemenske države, prije 1990, godine. Po dobivanju nezavisnosti Južni Jemen je podijeljen na šest provincija (guvernata) (arapski muhafazat). Granice provincija su ugrubo pratile prirodne karakteristike terena, a označene su rimskim brojevima. Sve do 1980. Sjeverni Jemen je bio podijeljen na guvernate. Te godine zemlja je bilaa reorganizovana na osam provincija (liwa).

Ekonomija

Stanovništvo

Većina Jemenaca su Arapi muslimani, pripadnici različitih plemena. Svako ima svojeg šeika i vlastite običaje, nošnju i folklor. Unutar plemena živi se u velikim, čvrsto povezanim proširenim obiteljima. Isti dom obično dijeli generacija iste obitelji. Plemenska tradicija posebno je jaka u Sjevernom Jemenu.

Jezici

U Jemenu se govori 10 jezika od kojih su svi živi. Standardni arapski je nacionalni jezik.

U daljem tekstu slijedi popis jezika koji se govore u ovoj zemlji (cifre iza imena jezika pokazuju broj govornika): bathari, hadrami arapski, 300.000 (1995), hobyót, Judeojemenski arapski 1.000 (1995 H. Mutzafi), Južnojemenski arapski 6.760.000 (1996), mehri 70.600 (2000), Sjevernojemenski arapski 7.600.000 (1996), sokotranski 57.000 (1990 popis)., Standardni arapski, Zaljevski arapski 10.000.

Infrastruktura

Obrazovanje

Nauka i tehnologija

Kultura

Sport

Najpopularniji sport u Jemenu je nogomet. Jemenska nogometna reprezentacija takmiči se u ligama u okviru FIFA i AFC. U zemlji također postoje brojni nogometni klubovi koji se takmiče u nacionalnim ili međunarodnim ligama.

Jemenske planine pružaju brojne mogućnosti za sportove na otvorenom, s druge strane jemenska obala i otoci Socotra također pružaju brojne mogućnosti za sportove na vodi.

Posebno je interesantan skok preko kamila, sport popularan među plemenima Zaraniq na zapadnoj obali Jemena, na pustinjskoj ravnici uz strane Crveno more. Takmičari pokušavaju preskočiti što veći broj kamilaa poredanih jedne uz drugu.^[3]

Također pogledajte

Reference

^ Department of Economic and Social Affairs Population Division (2009). "World Population Prospects, Table A.1" (PDF). 2008 revision. United Nations. Pristupljeno 12. 3. 2009. line feed character u |author= na mjestu 42 (pomoć); journal zahtijeva |journal= (pomoć)
^ Governorates of Yemen.
^ "Over the Hump"[1] Arhivirano 25. 6. 2012. na Wayback Machine, Brandon Springer, Sept. 2010, Smithsonian

Vanjski linkovi

Vlada Jemena Arhivirano 15. 6. 2011. na Wayback Machine zvanična stranica

WikiAtlas ima mape na temu: Jemen

Jemen 1. dio, Kontiki Travel - Zvanični kanal

Logo Commonsa

Yemen na Wikimedia Commonsu.

Commons logo

Commons ima datoteke na temu: Jemen

[unpop-1] Department of Economic and Social Affairs Population Division (2009). "World Population Prospects, Table A.1" (PDF). 2008 revision. United Nations. Pristupljeno 12. 3. 2009. line feed character u |author= na mjestu 42 (pomoć); journal zahtijeva |journal= (pomoć)

[2] Governorates of Yemen.

[3] "Over the Hump"[1] Arhivirano 25. 6. 2012. na Wayback Machine, Brandon Springer, Sept. 2010, Smithsonian

[1]

[2]

[3]