Nikolai Gogol
Ur romantour, un dramaour hag ur barzh rusian brudet eo Nikolai Vasilievitch Gogol pe Nikolay Vasilyevitch Gogol, (e rusianeg : Николай Васильевич Гоголь, hag en ukraineg: Микола Васильович Гоголь, Mikola Vasylyovitch Hohol’), ganet d'an 19 a viz Meurzh 1809 e domani Vasilevka, e Sorotchinsy, nepell diouzh Mirgorod e proviñs Poltava en Ukraina (a oa en Impalaeriezh Rusia d'an ampoent) ha marvet e Moskov d'an 21 a viz C'hevrer 1852. Un denjentil ha perc'henn-douar e oa e dad. Daremprediñ a rae ur penn bras eus Impalaeriezh Rusia dindan renadoù Katelin II, Paol Iañ hag Aleksandr Iañ. Koll e dad a reas Gogol pa oa 16 vloaz ha levezonet-bras e voe an emzivad gant spered relijiel ha deol e vamm.
Buhez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Goude e studioù e Sankt Peterbourg ez eas da Voskov da glask sevenîñ ur garg uhel a-walc'h er velestradrezh impalaerel. Ne c'hellas nemet tizhout ur post bihan en ur ministrerezh divrud. Kelenner war an istor e Skol-Veur Sankt Peterbourg e voe e-pad ur bloavezh, met kompren a reas e oa gwelloc'h dezhañ plediñ gant al lennegezh ha seveniñ ar gefridi uhel evit mad ar vro a grede dezhañ e oa e hini.
E 1831 ha 1832 ec'h embannas dindan ul lesanv "Beilhadegoù en atant Dik'anka", un teskad danevelloù levezonet gant folklor Rusia. Berzh a ra ar skridoù-se evel ma raio an teskad danevelloù Mirgorod, ennañ an danevell brudet Taras Boulba. An danevell, ar Vantell, kroget e 1834 hag echuet e 1841 en deus bet ur pouez bras el lennegezh rusianek.
Koulskoude e c'hounezas ur vrud brasoc'h gant ur pezh-c'hoari, ar Revizor, c'hoariet e Moskov e 1836. Degemeret mat e voe an oberenn da gentañ pa voe gwelet evel ur flemmskrid eus ar spered burokratel, met da c'houde e klaskas meur a benn-uhel tamall da c'h-Gogol bezañ enebour d'ar renad impalaerel. Hag eñ strafuilhet-bras ha da dec'hel da Vro-Alamagn hag alese da Italia. Deuet en-dro da Rusia, ne c'hellas ket gouzañv chom en e vro hag ez eas da Vienna ha da Roma.
Eus 1836 da 1841 e savas gant poan Troioù-kaer Tchitchikov pe an Eneoù marv, e bennoberenn. Skrivet e komz-plaen, met istitlet barzhoneg, savet eo diwar patrom ar meulgan. Chom a reas strafuilhet spered ar skrivagner a guitaas e vro en-dro hag a glaskas lenn diehan an Avieloù.
Un degemer fall-tre a voe graet d'e v-Bommoù ar genskriverezh gant ma mignoned (1847) ken e kredas teurel en tan eil lodenn an Eneoù marv ma laboure warni abaoe 5 bloaz. Ne c'helle ket kaout ur spered habask ha pa'z eas da Jeruzalem e 1848 e voe gwall zipitet, hag ar memes tra pa veajas e Rusia e 1851. Hag eñ paour-razh ez eas da chom da di ar c'hont Alexei Tolstoi hag eno e nac'he debriñ. Ur wech all e lakaas deviñ adskrivadur eil lodenn an Eneoù marv.
Mervel a reas diwar an naon en ur lavarout: "Ur skeul! Kasit buan ur skeul."
Oberenn
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Taras Boulba, ur romant berr diwar-benn Kozaked Ukraina, a voe graet ur film diwarnañ
- An Eneoù Marv, romant
- Ar Revizor, pezh-c'hoari.
- Danevelloù.