Kourtizanez

Ur gourtizanez (eus ar ger gallek courtisane) a veze lavaret e brezhoneg eus ar merc'hed a renk uhel a werzhe o c'horf da dud pinvidik ha galloudus.

Gerdarzh

Hervez istor ar ger gallek e oa kaoz eus tud e lez ar roue a oa prest d'e servij. Tud a lez ne oa ken da gentañ. Met tamm ha tamm e voe prest lod merc'hed da servij ar roue betek en e wele.
En Italia an Azginivelezh e oa brudet lod merc'hed da vezañ kourtizanezed, da lavarout eo gisti a renk uhel. D'ar mare-se eo e veze kaoz eus Kourtizanez Veur Babilon, a yae dorn-ha-dorn gant an Antekrist. En un engravadur brudet eus 1498 gant Albrecht Dürer e weler anezhi evel ur gourtizanez eus Venezia, bet livet gantañ un nebeud bloavezhioù kent

Er XVIIvet ha XVIIIvet kantved e oa brudet kourtizanezed ar rouaned c'hall Loeiz XIV ha Loeiz XV, hag Antoinette Voisin dreist ar re all, ha re ar roue saoz Charlez II.

E dibenn an XIXvet kantved e oa brudet kourtizanezed evel Caroline Otero ha Liane de Pougy ha serc'hed ar roue saoz Edouarzh VIII, evel Lillie Langtry pe Hortense Schneider.

El lennegezh

Amañ ne vez graet kemm ebet etre gast ha kourtizanez:

Na c’hwi, kourtizanez, gant ho lapous bihan,
C’hwi a zo ur c’hast fall en servij ar re-mañ
— Sainte Tryphine et le Roi Arthur, Fañch an Uhel, 1863, p. 110

Kourtizanezed brudet

Betek ar Grennamzer

Aspasia ( 469 kent JK - 409 kent JK), serc'h d'ar politikour Perikles
Lais Korintos ( Vvet kantved kent JK)
Tais (IVvet kantved kent JK)
Frine (IVvet kantved kent JK)
Lais Hyccara (lazhet e 340 kent JK )
Mari Magdala, en Aviel, war-dro ar bloaz 30.
Diaochan (ganet e 169, serc'h d'ar pennbrezel Dong Zhuo ha d'ar brezelour Lü Bu e-pad amzervezh an Teir Rouantelezh)
Su Xiaoxiao (Vvet kantved)
Theodora (VIvet kantved) (war-dro 500–548), pried an Impalaer Justinian Iañ en Impalaeriezh Bizantion.

XVvet kantved

Agnès Sorel (1421–1450) - pried-kleiz ar roue Charlez VII (Bro-C'hall), kentañ serc'h roueel ofisiel er rouantelezh c'hall
Jane Shore (1445–1527) - pried-kleiz ar roue Edouarzh IV (Bro-Saoz)

XVIvet kantved

Margaret Drummond (serc'h) (1475–1502) - pried-kleiz ar roue James IV Bro-Skos
Imperia Cognati, pe Imperia La Divina (1486 -1512),
Françoise de Foix (1495–1537) - kentañ pried-kleiz ofisiel ar roue gall Frañsez Iañ
Diane de Poitiers (1499–1566) - pried-kleiz ofisiel ar roue gall Herri II
Mary Boleyn (1499–1543) - pried-kleiz ar roue Herri VIII ha marteze serc'h d'ar roue gall Frañsez Iañ
Hwang Jin-i (1550) -
Anne de Pisseleu d'Heilly (1508–1580) - diwezhañ pried-kleiz ofisiel ar roue gall Frañsez Iañ
Tullia d'Aragona (c. 1510–1556) - kourtizanez ha barzhez italian
Veronica Franco (1546–1591) - kourtizanez eus Venezia, bet serc'h d'ar roue gall Herri III
Marie Touchet (1549–1638) - serc'h d'ar roue gall Charlez IX

XVIIvet kantved

Marion Delorme (circa 1613–1650) - serc'h da George Villiers, Dug Buckingham, Priñs Condé, ha Kardinal Richelieu;
Ninon de l'Enclos (1615–1705) - serc'h da Priñs Condé
Lucy Walter (1630–1658) - pried-kleiz ar roue Charlez II (Bro-Saoz), roue Bro-Saoz pa oa en harlu
Barbara Palmer, 1añ Dugez Cleveland (1640–1709) - kentañ serc'h ofisiel e lez ar roue Charlez II (Bro-Saoz), Roue Bro-Saoz
Françoise-Athénaïs, markizez Montespan (1641–1707) - pried-kleiz ar roue gall Loeiz XIV
Louise de la Vallière (1644–1710) - pried-kleiz ar roue gall Loeiz XIV
Nell Gwyn (1650–1687) - aktourez, serc'h d'ar roue Charlez II (Bro-Saoz), roue Bro-Saoz.
Fillide Melandroni, poltredet gant Caravaggio.

XVIIIvet kantved

Madame de Pompadour, gant Maurice Quentin de La Tour, Mirdi al Louvre, Pariz

Claudine Alexandrine Guérin de Tencin (1681–1749)
Louise Julie, kontez Mailly (1710–1751)
Marie-Anne de Mailly-Nesle, dugez Châteauroux (1717–1744)
Madame de Pompadour (1721–1764) - serc'h da Loeiz XV
Kitty Fisher (marvet e 1767)
Anne Parsons (1735-1814)
Marie-Louise O'Murphy (1737–1814) - serc'h da Loeiz XV
Madame du Barry (1743–1793) - serc'h da Loeiz XV
Sophia Baddeley (1745–1786), kourtizanez saoz
Støvlet-Cathrine (1745-1805), serc'h ofisiel Christian VII, roue Danmark,
Frances Villiers, kontez Jersey (1753–1821)
Grace Elliott (1754? – 1823)
Charlotta Eckerman (1759-1790) - serc'h da Karl XIII, roue Sveden
Dorothy Jordan (1761–1816)
Ida Saint-Elme (1778-1845).

XIXvet kantved

Harriette Wilson (1786–1846)
Umrao Jaan (1804–1875) Lucknow, India
La Païva (1819–1884)
Lola Montez (1821–1861) - serc'h da Ludwig Iañ Bavaria.
Marie Duplessis (1824–1847)
Cora Pearl (1835–1886)
Virginia Oldoini, kontez Castiglione (1837–1899)
Catherine Walters (1839–1920)
Blanche d'Antigny (1840–1874)
Sarah Bernhardt (1844–1923)
Lillie Langtry (1853–1929)
Katharina Schratt (1853–1940), kompagnunez an impalaer Franz Josef
Daisy Greville, kontez Warwick (1861–1938)
La Belle Otero (1868–1965)
Alice Keppel (1869–1947), serc'h diwezhañ Edward VII.
Liane de Pougy (1869–1950)
Clara Ward, priñsez Caraman-Chimay (1873–1916)
"Klondike Kate" Rockwell (1873–1957)
Mata Hari (1876-1917)

El lennegezh

Angellica Bianca, er pezh-c'hoari saoznek The Rover, gant Aphra Behn, e 1677;
Fanny Hill: or, the Memoirs of a Woman of Pleasure, romant John Cleland;
Odette Swann, e romantoù Marcel Proust ;
Nana, penntudenn romant Emile Zola e 1880;
Kamala, e Siddhartha (romant), romant Herman Hesse.

E filmoù

Satine, c'hoariet gant Nicole Kidman, er film Moulin Rouge.
Veronica Franco, c'hoariet gant Catherine McCormack, er film Dangerous Beauty.

Levrlennadur

Richardson J., The Courtesans: The Demi-Monde in 19th-Century France. Cleveland: World Pub. Co., 1967
Griffin S., The book of the courtesans: a catalogue of their virtues. New York: Broadway Books, 2001

Liammoù diavaez