Iris setosa
| Iris setosa | ||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Міжнародная навуковая назва | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Iris setosa — расліна, від роду Касач (Iris) сямейства Касачовыя (Iridaceae) .
Батанічнае апісанне
[правіць | правіць зыходнік]
Травяністы мнагалетнік да 1 м у вышыню, з тоўстым галінаваным дравяністым карэнішчам.
Лісце большай часткай прыкаранёвае, лінейнае, да 2 см шырынёй. На зіму ападае.
Кветкі сінія з рознымі адценнямі, 5-10 см у дыяметры, калякветнік сіне-фіялетавы або чырвона-фіялетавы. Цвіце ў чэрвені-ліпені.
Плод — уздутая трохгранная каробачка.
Дэкаратыўная расліна.
Распаўсюджанне і экалогія
[правіць | правіць зыходнік].jpg)
Сустракаецца ва умеранай зоне Паўночнага паўшар’я. У Паўночнай Амерыцы распаўсюджаны ў Канадзе (Юкан і Брытанская Калумбія) і ЗША (Аляска), ва Усходняй Азіі — у Кітаі (Гірын), Японіі і на Карэйскім паўвостраве[3].
У Расіі сустракаецца ва Усходняй Сібіры і на Далёкім Усходзе (Камчатка, Сахалін, Амурская і Магаданская вобласці, Хабараўскі і Прыморскі край).
Расце на лугах, палянах, ускраінах балот у лясным поясе, радзей у высакагор’і.
Значэнне і прымяненне
[правіць | правіць зыходнік]Па назіраннях у Пенжынскім раёне Камчаткі адна з самых любімых раслін паўночнага аленя (Rangifer tarandus)[4].
З лета да зімы расліну актыўна ядуць еўрапейскія лосі (Alces alces)[5].
Непатрабавальная дэкаратыўная расліна, па стане на 2002 год зарэгістравана 23 культывары і 22 міжвідавых гібрыды з Iris sibirica L., Iris laevigata Fisch. і іншымі[6].
Абсмаленае і размолатае насенне выкарыстоўваюць як заменнік кавы[7].
Адвар карэнішчаў ужываюць як слабіцельны сродак[7].
Зноскі
- ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
- ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісванай у гэтым артыкуле групы раслін да класа аднадольных гл. раздзел «Сістэмы APG» артыкула «Аднадольныя».
- ↑ Паводле сайта GRIN (гл. раздзел Спасылкі).
- ↑ Александрова 1940.
- ↑ Чернявский, Домнич 1989.
- ↑ Iris Check List(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 17 красавіка 2019. Праверана 4 красавіка 2022.
- ↑ а б Moerman, Daniel E. Native American Ethnobotany. — Portland, Oregon: Timber Press, 1998. — 927 с. — ISBN 0-88192-453-9.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Якубов В. В. 97. Ирис щетинистый — Iris setosa // Растения Камчатки (Полевой атлас) (руск.). — М.: Путь, Истина и Жизнь, 2007. — С. 80–81. — 264 с. — ISBN 978-5-98024-023-3.
- Александрова В. Д. Кормовая характеристика растений Крайнего Севера / В. Н. Андреев. — Л.—М.: Изд-во Главсевморпути, 1940. — С. 56. — 96 с. — (Труды Научно-исследовательского института полярного земледелия, животноводства и промыслового хозяйства. Серия «Оленеводство»). — 600 экз.
- Чернявский Ф. Б., Домнич В. И. Экология // Лось на северо-востоке Сибири / В. Е. Соколов. — М.: Наука, 1989. — С. 45. — 119 с. — 1 350 экз. Архівавана 9 красавіка 2022 года.
- Сосудистые растения советского Дальнего Востока : Плауновидные, Хвощевидные, Папоротниковидные, Голосеменные, Покрытосеменные (Цветковые) : в 8 т. / отв. ред. С. С. Харкевич. — Л. : Наука, 1987. — Т. 2 / ред. тома С. К. Черепанов. — С. 421. — 446 с. — 2000 экз. — ISBN 5-02-026590-X.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Касач шчаціністы на сайце USDA NRCS Архівавана 4 сакавіка 2024. (англ.) (Праверана 8 лістапада 2009)
- Касач шчаціністы на сайце Plants For a Future Архівавана 4 сакавіка 2016. (англ.) (Праверана 8 лістапада 2009)
Таксанамія | EOL · GBIF · iNaturalist · IPNI · IRMNG · ITIS TSN · NCBI · POWO · Plantarium · The Plant List · Tropicos · WFO · Гербарый МДУ · Флора Кітая |
|---|
