Чхве Пу
| Чхве Пу | |
|---|---|
| Нараджэнне |
1454 |
| Смерць |
1504 |
Чхве Пу (кар.: 최부; 1454—1504) — карэйскі чыноўнік, вядомы нашчадкам, галоўным чынам, кнігай, якую ён напісаў, пасля таго, як яго занесла бурай у Кітай у 1488 годзе, і ён правёў паўгода ў гэтай краіне, перасякаючы яе з поўдня на поўнач.
Падарожжа Чхве Пу
[правіць | правіць зыходнік]Чхве Пу быў высокаадукаваным карэйскім чыноўнікам, якія жылі ў часы Дынастыі Часон. На працягу сваёй кар’еры ён займаў шэраг адказных пастоў у дзяржаўным апараце, быў знаўцам карэйскай гісторыі і работ класікаў канфуцыянства. Хоць Чхве і не гаварыў па-кітайску, ён, як і іншыя адукаваныя карэйцы яго часу, добра валодаў традыцыйнай кітайскай літаратурнай мовай (вэньянем), якая служыла ў сваёй пісьмовай форме мовай літаратуры і бюракратыі як у Кітаі, так і ў Карэі. Такім чынам, калі лёс занёс яго ў Мінскую імперыю, ён мог тлумачыцца з кітайскімі чыноўнікамі ў пісьмовым выглядзе.
У 1487 годзе Чхве Пу быў пасланы на востраў Чэджудо, які знаходзіцца на поўдзень ад Карэйскага паўвострава, для праверкі тамтэйшых дакументаў аб прапісцы жыхароў на прадмет выяўлення збеглых рабоў з вялікай зямлі. Аднак 12 лютага 1488 да яго прыбыў раб яго сям’і з яго роднага горада Наджу з паведамленнем пра смерць яго бацькі. У адпаведнасці з канфуцыянскім маральным кодэксам, Чхве Пу неадкладна сышоў са сваёй пасады і накіраваўся ў свой родны горад, каб захоўваць шматмесячную жалобу.
Аднак па шляху з вострава Чэджудо на вялікую зямлю карабель, на якім знаходзілася 43 чалавек, уключаючы Чхве Пу, трапіў у моцны шторм, які доўжыўся 14 дзён і аднёс яго далёка на паўднёвы захад. На шосты дзень шторму іх абрабавалі кітайскія піраты, якія адабралі і выкінулі ў моры іх вёслы і якар. Гэта яшчэ паменшыла магчымасць вяртання дадому сваімі сіламі, так што карабель практычна апынуўся прадастаўлены на волю хваль.
28 лютага 1488 года карэйскае судна прыбіла да берагоў кітайскай правінцыі Чжэцзян, на поўдзень ад горада Тайчжоу. Там карэйцы падвергліся далейшаму рабаванню ад мясцовых маракоў, але змаглі выбрацца на бераг і накіраваліся ў бок Тайчжоу. Пісьменны Чхве Пу змог пераканаць мясцовыя ўлады, што ўзначаленая ім група прадстаўляе сабой не хеўру японскіх піратаў, а двор віднага карэйскага чыноўніка. З прычыны гэтага кітайскія ўлады паставіліся да карэйцаў з павагай, і 6 сакавіка яны пад эскортам і за дзяржаўны кошт былі накіраваныя на поўнач. Да Нінбо вандроўцы ішлі ў асноўным пешшу, прычым самога Чхве і іншых важных асоб з яго групы насільшчыкі неслі ў паланкіне. Ад Нінбо да Ханчжоу існаваў амаль бесперапынны ланцуг водных шляхоў, а там ужо афіцыйна пачынаўся Вялікі канал Кітая, па якім іх адправілі водным транспартам амаль да самага Пекіну.
Пагасцяваўшы амаль месяц (9 мая-4 чэрвеня) у кітайскай сталіцы, Чхве Пу і яго спадарожнікі атрымаўшы вазы, коней і аслоў, накіраваліся да карэйскай мяжы, дасягнуўшы яе 12 ліпеня 1488 года.
На радзіме
[правіць | правіць зыходнік]Па вяртанні на радзіму Чхве Пу склаў дэталёвую справаздачу аб сваім падарожжы, і ў тым жа 1488 годзе паднёс яе каралю. Гэтая праца атрымала шырокую вядомасць у Карэі і Японіі, дзе яна была апублікаваная ў XVI стагоддзі. У XX стагоддзі яна была перакладзеная і на іншыя мовы. Праца назіральнага «міжвольнага вандроўцы» Чхве Пу з’яўляецца карысным дакументам аб Кітаі эры Хунчжы (перыяд валадарання Чжу Ютана) для сучасных гісторыкаў, паколькі, з аднаго боку, яна прадстаўляе сабой каштоўны «погляд з боку» на жыццё Кітая, а з другога — яе аўтару, у адрозненне ад ранніх еўрапейскіх і персідскіх падарожнікаў, кітайская культура і літаратурная мова не былі чужыя, і ён мог вальней весці зносіны з сустрэтымі людзьмі і лепш разумець убачанае.
Чхве Пу быў рэпрэсаваны падчас дыктатарскага праўлення караля Ёнсан-гуна. У 1498 годзе, падчас чысткі супраць падтрымоўванай ім групы бюракратаў, яго высеклі і саслалі ў Танчхон на поўначы краіны. Ён быў пакараны падчас Другой чысткі ў 1504 годзе.
Пасля ўзыходжання караля Чунджона, Чхве Пу быў пасмяротна рэабілітаваны ў 1506 годзе.
Гл. таксама
[правіць | правіць зыходнік]- Алі Экбер Хатай — турак, як мяркуецца, наведаў Кітай каля 1505—1506 года і апублікаваў кнігу «Хатай-наме» ў Стамбуле ў 1520 годзе
Крыніцы
[правіць | правіць зыходнік]Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Tabish Khair, Martin Leer, Justin D. Edwards, Hanna Ziadeh, Amitav Ghosh. Other Routes: 1500 Years of African and Asian Travel Writing. Indiana University Press, 2005. ISBN 0253218217. (Google Books). С.155-161.
- Брук, Цімаці (Brook, Timothy). The Confusions of Pleasure: Commerce and Culture in Ming China. — Berkeley: University of California Press, 1998. — 345 p. — ISBN 0-520-22154-0. С. 39-51.
- Meskill, John (1965), Ch’oe Pu’s Diary: A record of Drifting Across the Sea, The Association For Asian Studies: Monographs and Papers, No. XVII, Tucson: The University of Arizona Press
| ||||
