Перайсці да зместу

Чмялі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Чмялі

Чмель звычайны
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Bombus Latreille, 1802

Сінонімы
  • укл. Psithyrus Lepeletier, 1833[1]
  • Agribombus Skorikov, 1938[1]
  • Agrobombus (Adventoribombus) Skorikov, 1922[1]
  • Agrobombus (Laesobombus) Skorikov, 1922[1]
  • Alpigenibombus Skorikov, 1938[1]
  • Alpinibombus Skorikov, 1937[1]
  • Apathus Newman, 1834[1]
  • Bombus (Agrobombus) Vogt, 1911[1]
  • Bombus (Anodontobombus) Krüger, 1917[1]
  • Bombus (Boopobombus) Frison, 1927[1]
Падроды

Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  154397
NCBI  28641
EOL  104136

Чмялі (Bombus) — род насякомых з сямейства сапраўдных (высакародных) пчол (Apidae), у многіх адносінах блізкія да меданосных пчолаў.

Даўжыня да 3,5 см. Цела ўкрыта густымі доўгімі валаскамі, з чорнымі, белымі, ярка-рыжымі палосамі. Маюць 2 пары перапончатых крылаў з ячэістым жылкаваннем. Ротавыя органы ў выглядзе хабатка грыэуча-ліжучага тыпу. Развіта джала і ядавітыя залозы. Маюць прыстасаванне для збору пылку. Адметныя рысы гэтага роду наступныя: заднія галёнкі самкі звонку бліскучыя, паліраваныя, злёгку ўціснутыя, па краях з доўгімі валасінкамі, якія ўтвараюць зборны апарат, так званы «кошык»; шосты сцярніт брушка самкі не сплошчаны па баках; брушка не падагнутае на вяршыні; геніталіі самца моцна хіцінізаныя, цёмныя.

Каля 300 відаў чмялёў жывуць у Паўночнай Еўразіі, Паўночнай Амерыцы, паўночнай Афрыцы, Аўстраліі. Жывуць пераважна ў лясах і гарах. На Беларусі больш за 30 відаў.

Асаблівасці біялогіі

[правіць | правіць зыходнік]

Жывуць сем’ямі (100—200, зрэдку да 500 асобін), якія складаюцца з адной або некалькіх плодных самак (матак), самцоў і бясплодных самак (рабочых). Сем’і закладваюцца вясной. Гнёзды робяць з травы, моху, галінак і інш. на паверхні зямлі, у норах грызуноў, драўляных пабудовах, звычайна шарападобныя, з адным выхадам. Самка з сумесі воску і пылку будуе ячэйку для мёду. Лічынак кормяць пылком і нектарам у агульнай ячэйцы (асаблівасць чмялёў). Кожная лічынка будуе перад акукліваннем асобны кокан. З кукалак вылупліваюцца рабочыя асобіны, якія робяць новыя ячэйкі і гадуюць расплод, з якога ў канцы лета выводзяцца самкі і самцы. Увосень маладыя палаваспелыя асобіны пакідаюць гняздо і спароўваюцца. Пасля апладнення маладыя самцы і рабочыя асобіны гінуць. Аллодненыя самкі зімуюць, вясной будуюць гнёчды і закладваюць новыя сем’і.

Кормяцца нектарам і пылком многіх раслін. Апыляльнікі некаторых бабовых.

Разводзяць штучна.

Зноскі

  1. а б в г д е ё ж з і BioLib (чэшск.) Profil taxonu — rod čmelák Bombus Latreille, 1802