Хімічнае ўраўненне

Хімі́чнае ўраўне́нне — запіс хімічных рэакцый з дапамогаю хімічных формул, лічбаў і матэматычных знакаў.

Хімічнае ўраўненне складаецца з левай і правай частак, злучаных сімвалам роўнасці, або простай стрэлкай (для неабарачальных рэакцый) ці двайной стрэлкай (для абарачальных рэакцый). У левай частцы запісваюць формулы зыходных рэчываў, у правай — атрыманых рэчываў, злучаючы іх знакам «+». Перад формуламі рэчываў запісваюць каэфіцыенты, якія звычайна з'яўляюцца цэлымі лікамі. Акрамя рэчываў у хімічных ўраўненнях могуць выкарыстоўвацца формулы іонаў ці радыкалаў. У радыяхіміі і ў метадзе паўрэакцый ў хімічных ураўненнях ужываецца таксама сімвал электрона.

Прыклад: 4FeS₂ + 11O₂ = 2Fe₂O₃ + 8SO₂.

У хімічных ураўненнях часта ўжываюцца дадатковыя абазначэнні. Па-над стрэлкамі ці знакам роўнасці паміж правай і левай часткамі хімічнага ўраўнення запісваюць сціслую інфармацыю адносна ўмоў, у якіх адбываецца рэакцыя (ціск, тэмпература, выпраменьванне, наяўнасць і тып каталізатара). У правай частцы пасля формул рэчыва ўжываюцца пазначэнні іх агрэгатнага стану (стрэлка ўверх — для газаў, стрэлка ўніз — для цвёрдых рэчываў). У правай частцы знакамі «+» ці «-» запісваюць энергетычны эфект рэакцыі.

Пошук каэфіцыентаў у хімічных ураўненнях грунтуецца на законе захавання хімічнага саставу: колькасць атамаў кожнага тыпу ў правай і левай частках хімічнага ўраўнення павінна быць аднолькавай. У больш складаных выпадках (напрыклад, акісляльна-аднаўленчыя рэакцыі) ужываюць дадатковыя прыёмы (метад паўрэакцый), а таксама спосаб рашэння сістэмы матэматычных ураўненняў.

На аснове хімічных ураўненняў ажыццяўляюцца разлікі для даследчых і вытворчых мэт.

Хімічныя ўраўненні сталі шырока ўжывацца з першай палавіны 19 ст.

Гл. таксама

Ураўненні хімічныя // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 16. — С. 250. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0263-6 (т. 16).