Перайсці да зместу

Сіваграк звычайны

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Сіваграк звычайны
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Coracias garrulus Linnaeus, 1758

Ахоўны статус

Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  554518
NCBI  188338
EOL  1050025
Паштовая марка Беларусі

Сівагра́к звычайны, Ракша[1], Сіваваронка[2] (Coracias garrulus) — буйная птушка атрада ракшападобных памерам з голуба.

Даўжыня цела 32-35 см, маса 140—160 г. Склад цела шчыльны, дзюба моцная. Агульная афарбоўка зеленавата-блакітная з яркім адлівам. На крылах і хвасце ёсць цёмна-сінія ўчасткі. Спіна глініста-карычневая. Палавы дымарфізм слаба выяўлены. Афарбоўка маладых птушак бледнаватая.

Еўразія і Паўночна-Заходняя Афрыка. Тэрыторыя Беларусі знаходзіцца ў межах пашырэння віду. Параўнальна нядаўна ў невялікай колькасці гнездавалася на поўначы краіны. Найбольш пашырана на Палессі.

Аддае перавагу старым рэдкім лясам паблізу рачных абалонаў, каля азёраў, высечак, лугоў, палёў, выганаў. Часта селіцца паблізу высакавольтавых ліній, у старых занядбаных парках, прысадах, гаях. Неабходныя ўмовы — наяўнасць дуплаватых дрэваў.

Асаблівасці біялогіі

[правіць | правіць зыходнік]

Прылятае паміж 15 красавіка і 15 мая. Дакладныя тэрміны прылёту і гнездавання залежаць ад ходу вясны і геаграфічнага месцазнаходжання мясцовасці. Займае дуплы асін, дубоў, вольхаў, сосен, вербаў, радзей старых ігруш, яблынь, таполяў, ліп. Дуплы выкарыстоўвае некалькі гадоў запар. Нярэдка засяляе і штучныя гняздоўі (галачнікі).

Птушка ўжо патрапіла ў Чырвоны спіс Міжнароднага саюза аховы прыроды і нададзеная катэгорыяй NT як від, які знаходзяцца пад пагрозай вымірання. Уключана яна ў дадатак II Бернскай і Бонскай канвенцый і, само сабой, увайшла з 1993 года ў Чырвоную кнігу Беларусі[3].

За апошнія 50 гадоў колькасць беларускай папуляцыі сівагракаў скарацілася больш чым у 200 разоў. Калі ў канцы 1960-х гадоў іх налічвалася ад 10 да 30 тысяч пар, то цяпер у краіне, па самых аптымістычных падліках, не больш за 70 пар. У Еўропе ж агульная колькасць сівагракаў не перавышае 100 тысяч пар[3].

Па статыстыцы, сёння ў Беларусі зафіксавана толькі 5 месцаў пастаяннага гнездавання сіваграка звычайнага[3]. І толькі ў адной кропцы яе колькасць дасягае 8-10 пар. Гэта тэрыторыя, важная для птушак, «Гронава» ў Магілёўскай вобласці. Тут у цяперашні час выяўлена самая шматлікая папуляцыя сіваграка. Тэрыторыя мае міжнароднае значэнне. Але афіцыйна гэты статус нідзе не замацаваны. Таму грамадская арганізацыя «Ахова птушак Бацькаўшчыны» мае намер ініцыяваць там у 2012 годзе стварэнне заказніка мясцовага значэння[3].

Зноскі

  1. Напісанне Сіваграк звычайны, Ракша, а таксама напісанне на латыні ў адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах., Т.14., Мн., 2002, С.363
  2. Беларуская навуковая тэрміналогія: слоўнік лясных тэрмінаў. — Мінск: Інбелкульт, 1926. — Т. Вып. 8. — 80 с. — у крыніцы пад назвай Coracias garrula
  3. а б в г В Беларуси хотят взять под охрану места, где обитает «синяя птица» Архівавана 10 студзеня 2012. (руск.)
  • Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь: Рэдкія і тыя, што знаходзяцца пад пагрозай знікнення віды жывёл і раслін. Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 1993. ISBN 5-85700-095-5
Зубр еўрапейскі Гэты від занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі і ахоўваецца законам.
 I катэгорыя (CR)