Нургіса Атабаевіч Тлендыеў

Нургіса Атабаевіч Тлендыеў
Дата нараджэння	1 красавіка 1925(1925-04-01)
Месца нараджэння	Q13648740?, Верненскі павет[d], Dzhetysuy Governorate[d], Кіргізская АССР[d], РСФСР, СССР
Дата смерці	15 кастрычніка 1998(1998-10-15) (73 гады)
Месца смерці	Алматы, Казахстан
Краіна	СССР  Казахстан
Альма-матар	Маскоўская дзяржаўная кансерваторыя імя П. І. Чайкоўскага
Музычная дзейнасць
Прафесіі	дырыжор, кампазітар
Жанры	опера
Узнагароды

Нургіса Атабаевіч Тленды́еў (каз.: Нұрғиса Атабайұлы Тілендиев; 1 красавіка 1925 — 15 кастрычніка 1998) — казахскі дырыжор, кампазітар. Народны артыст Казахскай ССР (1975). Народны артыст СССР (1984). Дзяржаўная прэмія Казахстана (1978).

Біяграфія

Нарадзіўся і вырас у ауле Шылікемер (цяпер — сяло Нургіса Тлендыеў Ілійскага раёна, Алмацінская вобласць, Казахстан). Паходзіць з племені Шапрашты.

У дзяцінстве бацька навучыў яго добра гуляць на домбры.

У 1933 годзе А. Жубанаў прывёў яго ў музычна-драматычны тэхнікум (цяпер Алмацінскі музычны каледж імя П. І. Чайкоўскага), дзе быў арганізаваны аркестр народных інструментаў (цяпер Казахскі дзяржаўны акадэмічны аркестр народных інструментаў імя Курмангазы). У дванаццаць гадоў Н. Тлендыева прызначылі канцэртмайстрам, а ў чатырнаццаць — дырыжорам.

У гады вайны добраахвотнікам пайшоў на фронт.

У 1949 годзе скончыў Алма-Ацінскую кансерваторыю, у 1953 годзе — Маскоўскую кансерваторыю.

У 1940—1943 гадах — у Казахскім аркестры народных інструментаў імя Курмангазы (1960—1964 — яго галоўны дырыжор).

У 1953—1960 — дырыжор Казахскага тэатра оперы і балета імя Абая.

У 1968—1981 гадах — галоўны музычны рэдактар кінастудыі «Казахфільм».

З 1981 года — мастацкі кіраўнік і галоўны дырыжор фальклорна-этнаграфічнага аркестра «Атрар сазы» Казахскай філармоніі. Аркестр стаў лаўрэатам Сусветнага фестывалю моладзі і студэнтаў, лаўрэатам прэміі Ленінскага камсамола (1985), лаўрэатам прэміі Міжнароднага фонду ім. Жамбыла (1996).

Выкладаў у Казахскай дзяржаўнай кансерваторыі імя Курмангазы (прафесар).

Член Саюза кінематаграфістаў Казахскай ССР.

Памёр 15 кастрычніка 1998 года ў Алма-Аце. Пахаваны ў маўзалея Жамбыла ў сяле Жамбыл Жамбылскага раёна Алмацінскай вобласці.

Творчасць

Аўтар больш за 500 музычных твораў у розных жанрах: песні, кюі, рамансы, уверцюры, паэмы, кантаты, опера, балет і інш.

Сярод яго твораў: опера «Алтын таулар» (бел.: Залатыя горы) (разам з К. Кужам’яравым, 1961); балеты «Артэке» (балет-паэма) (1957), «Достык жолымен» (бел.: Шляхам сяброўства) (разам з Л. Сцяпанавым, 1958); кантата «Мой Казахстан» (1959); уверцюры «Халық қуанышы» (1963), «Қайрат» (1964), «Жеңіс солдаты» (1975); аркестравая паэма «Ата толгау» (1962); кюі «Аққу», «Аңсау», «Арман» і іншыя; музыка да звыш 40 спектакляў Казахскага тэатра драмы імя М. Аўэзава і Алма-Ацінскага ТЮГа, мастацкім, дакументальным і мультыплікацыйным фільмам.

Літаратура

• Тленды́еў Нургіс Атабаевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 476—477. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Тленди́ев Нургиса Атабаевич // Музыкальный энциклопедический словарь (руск.) / гл. ред. Г. В. Келдыш. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — С. 547. — 672 с. — 150 000 экз. — ISBN 5-85270-033-9.