Металазнаўства

Металазна́ўства — навука пра састаў, будову і ўласцівасці металаў і сплаваў, пра іх залежнасць (заканамернасці змен) ад вонкавых уздзеянняў (цеплавых, механічных, хімічных і інш.). Асноўная практычная задача металазнаўства — пошук аптымальных саставаў і метадаў апрацоўкі сплаваў для атрымання патрэбных (зададзеных) уласцівасцей. Металазнаўства ўмоўна падзяляюць на тэарэтычнае, якое разглядае агульныя заканамернасці будовы і працэсаў, што адбываюцца ў металах і сплавах пры розных уздзеяннях, і прыкладное, якое вывучае тэхналагічныя працэсы апрацоўкі (тэрмічная апрацоўка, ліццё, апрацоўка металаў ціскам), а таксама канкрэтныя класы металічных матэрыялаў. Састаўной частка металазнаўства з’яўляецца металаграфія.

Гісторыя

Металазнаўства развіваецца з другой паловы XIX ст. Яго заснавальнікамі лічацца Дз. К. Чарноў і П. П. Аносаў. Развіццю металазнаўства спрыяла адкрыццё ў 1869 годзе перыядычнага закону Дз. Л. Мендзялеева, што дазваляе прадбачыць уласцівасці як чыстых металаў, так і сплаваў. Станаўленню металазнаўства спрыялі працы Ф. Асмонда і А. Партэвена (Францыя), Г. Тамана (Германія), У. Робертс-Аўстэна (Вялікабрыганія) Г. Хоу (ЗША) і інш. Значны ўклад у развіццё металазнаўства зрабілі расійскія вучоныя Г. В. Курдзюмаў, А. А. Бочвар, А. А. Байкоў і інш.

Беларусь

На Беларусі работы ў галіне металазнаўства вядуцца ў Інстытуце фізікі цвёрдага цела і паўправаднікоў, Фізіка-тэхналагічным інстытуце НАН Беларусі, БНТУ, інш. ВНУ і галіновых НДІ. Распрацоўваюцца пытанні павышэння якасці металапрадукцыі, удасканалення тэхналогіі яе апрацоўкі, укаранення новых спосабаў уздзеяння на структуру і ўласцівасці металаў і сплаваў, стварэння новых матэрыялаў і інш. Важкі ўклад у развіццё металазнаўства зрабілі працы беларускіх вучоных Г. А. Анісовіча, С. А. Астапчыка, С. І. Губкіна, К. В. Горава, Я. Р. Канавалава, В. П. Севярдэнкі, А. В. Сцепаненкі, В. М. Чачына і інш.

Літаратура

• Металазнаўства // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 10. — 544 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0169-9 (т. 10).
• Бочвар А. А. Металловедение. 5 изд. М., 1956;
• Болховитинов Н. Ф. Металловедение и термическая обработка. 6 изд М., 1965;
• Структура и свойства металлов и сплавов. Мн., 1974.