Перайсці да зместу

Лі Сын Ман

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Лі Сын Ман
кар.: 이승만
1-3-ы Прэзідэнт Рэспублікі Карэя
24 ліпеня 1948 — 27 красавіка 1960
Пераемнік Юн Бо Сон
дэпутат Нацыянальнага сходу Рэспублікі Карэя[d]
31 мая 1948 — ліпень 1948

Нараджэнне 26 сакавіка 1875(1875-03-26)[1]
Смерць 19 ліпеня 1965(1965-07-19)[3][4][…] (90 гадоў)
Месца пахавання
Імя пры нараджэнні кар.: 이승룡[6]
Бацька Lee Kyung-sun[d]
Жонка Францыска Донер і Park Seung-seon[d]
Веравызнанне метадызм[d]
Партыя
Адукацыя
Аўтограф Выява аўтографа
Бітвы
Узнагароды
ордэн «За заслугі перад Федэратыўнай Рэспублікай Германія» Ордэн «Мугунхва» Ордэн «За заслугі ў стварэнні дзяржавы» Order of Civil Merit Order of Sikatuna
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Лі Сын Ман (кар. 이승만, 李承晩; 26 сакавіка 1875(1875-03-26)[1], Pyongsan County[d], Хванхэ[d], Часон[d][2]19 ліпеня 1965(1965-07-19)[3][4][…], Ганалулу[5]) — паўднёвакарэйскі дзяржаўны і палітычны дзеяч, дыктатар, першы кіраўнік Часовага ўрада Рэспублікі Карэя ў выгнанні, а таксама першы прэзідэнт Рэспублікі Карэя (Паўднёвая Карэя). Яго тры прэзідэнцкія тэрміны са жніўня 1948 года па красавік 1960 года праходзілі на фоне падзелу Карэі на Паўднёвую, праамерыканскую, і Паўночную, прасавецкую, Карэйскай вайны і наступнай напружанасці на Карэйскім паўвостраве. Лі Сын Ман быў жорсткім антыкамуністам і аўтарытарным кіраўніком, кіраванне якога скончылася пасля масавых пратэстаў, выкліканых фальсіфікацыяй вынікаў выбараў. У 1949 годзе ўзнагароджаны ордэнам «За заслугі ў стварэнні дзяржавы» Карэі і вялікім ордэнам «Мугунхва».

Нарадзіўся ў сялянскай сям’і са сціплым дастаткам у правінцыі Хванхэ, Каралеўства Карэя. Быў самым малодшым з пяці братоў і сясцёр, хоць яго старэйшыя браты памерлі заўчасна. Сям’я Мана магла прасачыць свой радавод да караля Тхэджона. Калі Сын Ману было два гады, сям’я пераехала ў Сеул. Атрымаўшы традыцыйную для Карэі таго часу адукацыю, якая складалася ў першую чаргу ў вывучэнні класічнай кітайскай літаратуры, Лі Сын Ман некалькі разоў спрабаваў здаць экзамен для паступлення на службу чыноўнікам, але беспаспяхова. Пасля адмены традыцыйнай сістэмы адукацыі ён паступіў у Paejae School, адкрыты місіянерамі з ЗША, дзе ў прыватнасці вывучыў англійскую мову і ўдзельнічаў у выданні школьнай газеты Maeil Sinmun.

Прыход у палітыку

[правіць | правіць зыходнік]

У 1896 годзе Лі Сын Ман далучыўся да палітычнага руху рэформаў за незалежнасць. Пасля япона-кітайскай вайны 1894—1895 гадоў Карэя фактычна трапіла пад пратэктарат Японіі. Лі Сын Ман удзельнічаў у руху супраць японскага панавання на Карэйскім паўвостраве, за што быў арыштаваны і абвінавачаны ва ўдзеле ў мецяжы 9 студзеня 1899 года. Ён беспаспяхова спрабаваў здзейсніць уцёкі, за што быў падвергнуты катаванням і прысуджаны да пажыццёвага зняволення. Знаходзячыся ў зняволенні, ён чытаў кнігі, якія ўпотай дастаўляліся яго сябрамі і дыпламатамі. Пазней Лі Сын Ман распавядаў, што менавіта ў турме стаў хрысціянінам, пачаўшы заадно і іншых зняволеных далучаць да Бібліі. Таксама ён пісаў калонкі для газет і заснаваў бібліятэку для зняволеных (якая ў канчатковым выніку вырасла да 500 кніг). Акрамя таго, знаходзячыся ў зняволенні, Лі Сын Ман пачаў пісаць палітычны маніфест «Дух незалежнасці».

Дзейнасць у выгнанні

[правіць | правіць зыходнік]
Лі Сын Ман ў 1905 годзе.

Пасля пачатку Руска-японскай вайны (1904—1905) Лі Сын Мана выпусцілі з турмы. Пазней ён адправіўся ў ЗША. У снежні 1904 года быў прыняты дзяржаўным сакратаром ЗША Джонам Хэем і прэзідэнтам Тэадорам Рузвельтам, беспаспяхова просячы ЗША гарантаваць «поўную незалежнасць» Карэі ад ператварэння ў калонію Японіі З 1905 года на гранты місіянераў навучаўся ва ўніверсітэтах ЗША. У 1907 годзе ён атрымаў ступень бакалаўра мастацтваў ва Універсітэце імя Джорджа Вашынгтона, у 1910 годзе стаў магістрам мастацтваў у Гарвардскім універсітэце і ў тым жа годзе атрымлівае ступень доктара філасофіі Прынстанскага ўніверсітэта. Даследаванні Лі Сын Мана тычыліся палітыкі, гісторыі, міжнародных адносін, хрысціянскай тэалогіі і права. Тады ж ён пачаў пісаць сваё імя на заходні манер, ставячы імя перад прозвішчам.

Лі Сын Ман у 1910 годзе.
Лі Сын Ман і Кім Гю Сік у 1919 годзе.

Лі Сын Ман вярнуўся ў Карэю ў канцы 1910 года і стаў генеральным сакратаром асацыяцыі маладых хрысціян (YMCA) у Сеуле. У тым жа годзе Японія анэксавала Карэю і пачала пераследваць мясцовых хрысціян. Лі Сын Ман, пражыўшы ў Карэі 15 месяцаў, зноў з’язджае ў ЗША на падставе наведвання метадысцкай канферэнцыі. У сакавіку 1912 года ён прыбыў на Гаваі, дзе заснаваў хрысціянскую школу для карэйскіх імігрантаў і стаў удзельнічаць у жыцці мясцовага карэйска-амерыканскай супольнасці, колькасць якой значна павялічылася з-за палітычных хваляванняў у краіне.

13 красавіка 1919 года Рух 1 сакавіка сфармаваў у Шанхаі Часовы ўрад Рэспублікі Карэя, які атрымаў прызнанне ўсіх асноўных сіл Карэі, якія выступаюць за незалежнасць. Першым прэзідэнтам (кіраўніком урада) быў абраны Лі Сын Ман. У 1925 годзе быў адхілены ад пасады Часовай Асамблеяй пасля імпічменту за злоўжыванне сваёй уладай.

Францыска Доннер і Лі Сын Ман у 1933 годзе неўзабаве пасля знаёмства.

Пасля адстаўкі Лі Сын Ман жыў у ЗША, у Нью-Ёрку, Вашынгтоне і на Гаваях. У Нью-Ёрку ён удзельнічаў у працы Карэйскай метадысцкай царквы і інстытута (англ.: Korean Methodist Church and Institute), арганізацыі, якая адыгрывала важную ролю як у жыцці карэйскай дыяспары ў ЗША, так і ў руху за незалежнасць. У 1934 годзе ён ажаніўся ў другі раз на аўстрыйке Францыске Донер, якая пераехала ўслед за ім у ЗША, дзе працавала ў якасці сакратара свайго мужа, у прыватнасці, дапамагала рыхтаваць кнігу Japan Inside Out (1940).

Пасля паразы Японіі ў Другой сусветнай вайне Лі Сын Ман быў дастаўлены ў Токіа на борце самалёта ВПС ЗША. Пасля таемнай сустрэчы з генералам Мак-Артурам, галоўнакамандуючым саюзнымі акупацыйнымі войскамі ў Японіі, Лі Сын Ман на асабістым самалёце генерала прылятае ў сярэдзіне кастрычніка 1945 года ў Сеул[8].

Прыход да ўлады

[правіць | правіць зыходнік]
Цырымонія інаўгурацыі ўрада Рэспублікі Карэя (15 жніўня 1948 года).

Пасля вызвалення Карэі ад японскага панавання ЗША адмовіліся прызнаць легітымнасць як уладаў Карэйскай Народнай Рэспублікі, створанай у жніўні 1945 года са згоды японскіх уладаў, так і Часовага ўрада Рэспублікі Карэя ў выгнанні. Для кіравання амерыканскай зонай ўплыву на Карэйскім паўвостраве 8 верасня быў створаны Амерыканскі ваенны ўрад у Карэі, які ўзначаліў камандзір 7-й пяхотнай дывізіі 24-га корпуса Арчыбальд Арнольд. Амерыканская адміністрацыя з самага пачатку сутыкнулася з шэрагам сур’ёзных праблем, у выніку ўжо 15 верасня Мэрэл Бэнінгхоф (палітычны саветнік камандуючага арміяй ЗША ў Карэі генерал-лейтэнанта Ходжа па лініі Дзярждэпартаменту) у сваіх справаздачах у Вашынгтон апісваў Карэю як «парахавы склеп, які можа падарвацца ад найменшай іскры». Паўстала неабходнасць прыцягнення людзей, кампетэнтных у карэйскіх справах і здольных заваяваць аўтарытэт сярод насельніцтва. Стаўка была зроблена на Лі Сын Мана.

Дзякуючы падтрымцы ЗША Лі Сын Ман вярнуўся ў Сеул раней за іншых дзеячаў карэйскай палітэміграцыі. Разам з Кім Гю Сікам удзельнічаў у фармаванні на поўдні часовага заканадаўчага органа і Часовага ўрада. Ман і яго прыхільнікі з самага пачатку ўзялі курс на стварэнне ў амерыканскай зоне самастойнай карэйскай дзяржавы вольнага ад уплыву камуністаў і СССР, пра што ён абвясціў на выступе 3 чэрвеня 1946 года ў павеце Чонып. У снежні 1946 года Лі Сын Ман адправіўся ў ЗША пераконваць амерыканскі ўрад у сваёй правасці. Дзякуючы павароту ЗША ў бок халоднай вайны Ман дамагаецца падтрымкі сваёй ідэі і вяртаецца ў Сеул ў красавіку 1947 года.

У 1948 годзе Парламент Рэспублікі Карэя вылучыў старшыню Часовага ўрада Рэспублікі Карэя Кіма Гу на пасаду першага прэзідэнта маладой дзяржавы, аднак на гэтых выбарах з вялікай перавагай перамог Лі Сын Ман, першы старшыня Часовага ўрада. Кім Гу таксама прайграў выбары віцэ-прэзідэнта Лі Сі Ёну.

У пачатку 1948 года Лі Сын Ман змяніў Кім Гю Сіка на пасадзе старшыні часовай заканадаўчай Асамблеі. 10 мая таго ж года ён абіраецца членам Канстытуцыйнай Асамблеі, выбары ў якую байкатавалі левыя партыі. 31 мая Ман становіцца спікерам Асамблеі, зрэшты ненадоўга. 20 ліпеня адбыліся першыя ў гісторыі Паўднёвай Карэі прэзідэнцкія выбары. Упэўненую перамогу атрымаў Лі Сын Ман, які прадстаўляў Нацыянальны альянс за хуткую незалежнасць Карэі. За яго кандыдатуру прагаласавалі 180 выбаршчыкаў з ліку членаў Канстытуцыйнай Асамблеі (91,8 %). 15 жніўня Лі Сын Ман афіцыйна прыняў уладу з рук амерыканскай ваеннай адміністрацыі. ЗША прызнала яго і Часовы ўрад.

Неўзабаве пасля ўступлення на пасаду Лі Сын Ман пачынае кампанію супраць камунізму, аднак з яго прамоваў больш позняга перыяду становіцца ясна, што ён часта прыраўноўваў да камуністаў ўсіх сваіх палітычных апанентаў[9]. Прымаецца шэраг законаў, накіраваных супраць апазіцыі, многія левыя палітыкі былі арыштаваныя, а некаторыя забітыя. Становіцца відавочным, што Лі Сын Ман абраў аўтарытарны стыль кіравання[10]. Ён дазволіў унутраным сілам бяспекі, якія ўзначальваў яго правая рука Кім Чхан Рэн, затрымліваць і катаваць падазраваных камуністаў і Паўночнакарэйскіх агентаў. Яго ўрад таксама вінаваты ў шэрагу масавых забойстваў, уключаючы разню на востраў Чэджудо[11], дзе ў выніку падаўлення камуністычнага паўстання ў 1948—1951 гадах па дадзеных паўднёвакарэйскай Прэзідэнцкай камісіі па ўсталяванні ісціны загінула 14 373 чалавек, з іх 86 % сталі ахвярамі сіл бяспекі і толькі 13,9 % былі забітыя камуністычнымі паўстанцамі[12].

У 1949 годзе афіцэр паўднёвакарэйскай арміі Ан Ду Хі забіў былога старшыню Часовага ўрада Рэспублікі Карэя Кіма Гу ў яго працоўным кабінеце. Былі падазрэнні, што гэта забойства было арганізавана прэзідэнтам Лі Сын Манам, аднак дэталі забойства невядомыя. Больш за тое, сам Ан Ду Хі быў забіты адным з прыхільнікаў Кіма Гу ў 1956 годзе пасля дачы апошнім паказанняў, якія выкрывалі Кім Чхан Рэна у замове замаху.

Контр-адмірал Ральф А. Осці ўзнагароджвае Лі Сын Мана медалём ВМС ЗША падчас Карэйскай вайны ў 1952 годзе.

Лі Сын Ман і лідар Паўночнай Карэі Кім Ір Сен не хавалі сваіх намераў: абодва рэжымы імкнуліся аб’яднаць паўвостраў пад сваім кантролем. Прынятыя ў 1948 годзе Канстытуцыі абедзвюх карэйскіх дзяржаў недвухсэнсоўна абвяшчалі, што мэтай кожнага з двух урадаў з’яўляецца распаўсюджванне сваёй улады на ўсю тэрыторыю краіны. Да 1949 года як савецкія, так і амерыканскія войскі былі выведзеныя з тэрыторыі Карэі. Пры гэтым ЗША адмовіліся даць Паўднёвай Карэі цяжкія ўзбраенні, а СССР і КНР (няхай не з вялікім жаданнем) працягвалі аказваць Паўночнай Карэі вялікую ваенную дапамогу, дзякуючы чаму КНДР хутка нарошчвала сваю ваенную моц. Такім чынам, да пачатку 1950 года Карэйская народная армія пераўзыходзіла Узброеныя сілы Рэспублікі Карэі па ўсіх ключавых кампанентах. Напружанасць паміж дзвюма Карэямі нарастала, што прывяло да масавых беспарадкаў і ўзброеных выступленняў у Паўднёвай Карэі і пагранічных сутыкненняў на трыццаць восьмай паралелі, у выніку якіх загінула каля 100 000 чалавек.

25 чэрвеня 1950 паўночнакарэйскія войскі пад прыкрыццём артылерыі перайшлі мяжу. Армія Паўднёвай Карэі, якая значна саступала паўночнікам у цяжкім узбраенні, не змагла аказаць сур’ёзнага супраціву. Лі Сын Ман, баючыся паўстання ў Сеуле, забараніў вайскоўцам раскрываць сітуацыю, а сам 27 чэрвеня пакінуў горад з большай часткай свайго ўрада, загадаўшы падарваць мост цераз раку Ханган. Ужо 28 чэрвеня Сеул быў узяты. Да сярэдзіны жніўня армія КНДР кантралявала да 90 % тэрыторыі Паўднёвай Карэі, але маланкавай перамогі не атрымалася. Не адбылося і масавага паўстання, на якое разлічвала паўночнакарэйскае кіраўніцтва. У Лі Сын Мана атрымался перабазаваць урад у Пусан і разам з амерыканскімі войскамі стварыць абарончы перыметр па рацэ Нактанган[13]. 20 жніўня наступ войскаў Паўночнай Карэі быў спынены.

15 верасня 1950 года пачалося наступленне войскаў ААН і Паўднёвай Карэі. 23 верасня быў адбіты Сеул. У кастрычніку войскі дасягнулі 38-й паралелі, пасля серыі баёў перайшлі яе і ў тым жа месяцы ўзялі Пхеньян. Зразумеўшы, што разгром і ліквідацыя КНДР немінучыя, СССР і КНР вырашылі ўступіць у вайну. Хоць савецкае кіраўніцтва абмежавалася пастаўкамі ўзбраення і накіраваннем на фронт сваіх лётчыкаў і саветнікаў, Пекін вырашыў прыняць непасрэдны ўдзел у баявых дзеяннях. 25 кастрычніка 1950 года пачаўся наступ 270-тысячных «кітайскіх народных добраахвотніцкіх войскаў» пад камандаваннем генерала Пэн Дэхуая, што прывяло да чарговага пералому ў вайне. 5 снежня паўночнакарэйцы пры дапамозе кітайцаў вярнулі Пхеньян, а 4 студзеня 1951 года зноў узялі Сеул. У рэшце рэшт у амерыканцаў атрымалася спыніць наступ кітайска-паўночнакарэйскіх сіл, а затым разгарнуць контрнаступ. У сярэдзіне сакавіка Сеул быў вернуты пад кантроль паўднёвай кааліцыі.

У маі 1951 года фронт канчаткова стабілізаваўся. У выніку летам 1951 года ваюючыя бакі апынуліся амаль на тых жа пазіцыях, якія займалі да пачатку вайны. Баявыя дзеянні зайшлі ў тупік, ні адзін з бакоў не меў рашучай перавагі. 8 ліпеня 1951 года ў Кэсоне пачынаюцца мірныя перамовы. Абодва бакі былі гатовыя да аднаўлення статус-кво, згаджаючыся з падзелам Карэі на даваенных умовах, але, нягледзячы на гэта, перамовы зацягнуліся амаль на два гады і суправаджаліся кровапралітнымі баямі. Фінальны перыяд вайны характарызаваўся адносна невялікімі зменамі лініі фронту і працяглымі дыскусіямі пра магчымае завяршэнне канфлікту. 27 ліпеня 1953 года быў заключаны мірны дагавор, які, зрэшты, прадстаўнікі Паўднёвай Карэі адмовіліся падпісаць. Нягледзячы на гэта, дамова дзейнічае дагэтуль. Згодна з ёй лінія фронту была зафіксавана ў раёне 38-й паралелі, а вакол яе была абвешчаная дэмілітарызаваная зона, якая праходзіць некалькі паўночней ад 38-й паралелі ва ўсходняй сваёй частцы і трохі паўднёвей на захадзе.

Нягледзячы на вайну, палітычнае жыццё Паўднёвай Карэі працягвалася. У 1951 годзе Лі Сын Ман стварыў ліберальную партыю (кар.: 자유당), асновай для якой стала «Моладзевая нацыяналістычная ліга Часон» і якая ўключыла таксама Карэйскі грамадзянскі савет, Карэйскую Федэрацыю працы, Сялянскі саюз і Карэйскі савет жанчын. Другія па выбары Прэзідэнта Рэспублікі Карэя павінны былі прайсці летам 1952 года, у разгар Карэйскай вайны. Шырокая незадаволенасць палітычнымі рэпрэсіямі і карупцыяй рабілі малаверагодным пераабранне Лі Сын Мана галасамі дэпутатаў Нацыянальнай асамблеі. Каб абыйсці гэта, было вырашана ўнесці папраўку ў Канстытуцыю, якая дазваляе абіраць прэзідэнта прамым ўсенародным галасаваннем. Калі сход адхіліў гэтую папраўку, Лі Сын Ман аддаў загад аб масавым арышце апазіцыйных палітыкаў і дамогся прыняцця жаданай папраўкі ў ліпені 1952 года. 5 жніўня Лі Сын Ман быў пераабраны на другі тэрмін, атрымаўшы 5 238 769 галасоў выбаршчыкаў (74,6 %)[14].

Па заканчэнні вайны, якая нанесла велізарны матэрыяльны і эканамічны ўрон, краіна апынулася ў цяжкім становішчы і залежала ад дапамогі ЗША. Чарговыя прэзідэнцкія выбары ў Паўднёвай Карэі прайшлі 15 мая 1956 года. Лі Сын Ман і ў гэты раз атрымаў упэўненую перамогу, атрымаўшы 5 046 437 галасоў выбаршчыкаў (70,0 %)[15]. Яго адзіны канкурэнт, левы палітык Чо Бон Ам, вёў перадвыбарчую кампанію пад лозунгамі мірнага ўз’яднання Карэі, і набраў 30 % галасоў выбаршчыкаў, што перавысіла чаканы вынік. Адметна, што праз тры гады, у 1959 годзе, Чо Бон Ам быў абвінавачаны ў парушэнні закона аб нацыянальнай бяспецы і пакараны[16]. Трэці тэрмін павінен быў стаць для Лі Сын Мана апошнім, бо Канстытуцыя 1948 года абмяжоўвала знаходжанне прэзідэнта на сваёй пасадзе трыма тэрмінамі запар. Але па ініцыятыве Лі Сын Мана была прынятая папраўка, якая дазваляе балатавацца на неабмежаваную колькасць тэрмінаў.

У чэрвені 1954 года Лі Сын Ман ініцыяваў стварэнне Антыкамуністычнай лігі народаў Азіі.

Красавіцкая рэвалюцыя

[правіць | правіць зыходнік]

15 сакавіка 1960 года у Паўднёвай Карэі прайшлі чарговыя прэзідэнцкія выбары. Васьмідзесяцічатырохгадовы Лі Сын Ман ў чацвёрты раз вылучыў сваю кандыдатуру на пасаду прэзідэнта. Яго супернікам павінен быў стаць кандыдат Дэмакратычнай партыі Чо Бён Ок, але незадоўга да выбараў ён памёр. У выніку Лі Сын Ман быў абраны прэзідэнтам у якасці адзінага кандыдата, атрымаўшы 9 633 376 галасоў або 100 % ад чысла сапраўдных бюлетэняў. Колькасць сапсаваных бюлетэняў на гэтых выбарах дасягнула 1 228 896 або 11,3 % ад колькасці тых, хто прыняў удзел у галасаванні[15].

Паколькі прэзідэнт абіраўся на безальтэрнатыўнай аснове, апазіцыя рэжыму Лі Сын Мана зрабіла стаўку на выбары віцэ-прэзідэнта. Кандыдатам ад апазіцыйнай Дэмакратычнай партыі стаў дзейны віцэ-прэзідэнт Чанг Мён, падчас Карэйскай вайны займаў пасаду пасла Карэі ў ЗША. Але, паводле афіцыйных вынікаў выбараў, віцэ-прэзідэнтам быў абраны афіцыйны кандыдат Ліберальнай партыі Лі Гі Бун, які набраў 8 337 059 галасоў (79,2 %), у той час як Чанг Мёну налічылі 1 843 758 галасоў (17,5 %). Апазіцыя заявіла, што вынікі выбараў цалкам сфабрыкаваныя Міністэрствам унутраных спраў[17].

Ужо ў дзень выбараў у Масане адбыліся стыхійныя беспарадкі, выкліканыя парушэннямі падчас выбараў. Паліцыя, ужыўшы зброю, змагла спыніць акцыі пратэсту. Аднак 11 красавіка быў знойдзены мёртвым студэнт вышэйшай камерцыйнай школы Масана, які знік падчас беспарадкаў. Калі стала вядома, што ён не патануў, як было афіцыйна абвешчана, а загінуў ад таго, што граната са слёзатачывым газам прабіла яму чэрап, 19 красавіка ў Сеуле пачаліся масавыя акцыі пратэсту за перагляд вынікаў прэзідэнцкіх выбараў. У выніку сутыкненняў маніфестантаў з паліцыяй і арміяй 125 чалавек было забіта. Аднак пратэсты працягнуліся пад лозунгам неадкладнай адстаўкі Лі Сын Мана. Пасля таго як войскі адмовіліся страляць, увесь Сеул апынуўся пад кантролем пратэстоўцаў. Парламент краіны ў экстраным парадку прыняў рэзалюцыю аб адстаўцы прэзідэнта і прызначыў новыя прэзідэнцкія выбары. 26 красавіка Лі Сын Ман падпісаў заяву аб добраахвотнай адстаўцы. 28 красавіка, пакуль пратэстоўцы захапілі афіцыйную рэзідэнцыю прэзідэнта Блакітны дом, Лі Сын Ман на самалёце Douglas DC-4, прыналежны ЦРУ, пакінуў краіну, адправіўшыся ў выгнанне. Былы прэзідэнт разам з жонкай Францыскай Донер і прыёмным сынам пасяліўся ў Ганалулу, Гаваі.

У выніку гэтых падзей, якія ўвайшлі ў гісторыю Паўднёвай Карэі як Красавіцкая рэвалюцыя, рэжым Першай Рэспублікі паў і ў краіне была ўсталяваная Другая рэспубліка.

Лі Сын Ман на манеце ў 100 хван выпушчанай у 1959 годзе.

Лі Сын Ман памёр ад інсульту 19 ліпеня 1965 года ва ўзросце 90 гадоў. Праз тыдзень пасля смерці яго цела было дастаўлена ў Сеул і пахавана на Сеўльскіх Нацыянальных могілках[18].

У былой сеульскай рэзідэнцыі Лі Сын Мана ў цяперашні час дзейнічае прэзідэнцкі мемарыяльны музей. Для захавання і вывучэння спадчыны першага Прэзідэнта Рэспублікі Карэя быў створаны фонд Woo-Nam Presidential Preservation Foundation.

  1. а б Syngman Rhee // Encyclopædia Britannica
  2. а б JSTOR — 1995. — ISBN 9780824872854
  3. а б Ли Сын Ман // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
  4. а б Syngman Rhee // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  5. а б Ли Сын Ман // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  6. 한국학중앙연구원 한국민족문화대백과사전
  7. польская Вікіпедыя — 2001.
  8. Bruce Cummings. «38 degrees of separation: a forgotten occupation» Архіўная копія на Wayback Machine. The Korean War: a History. Modern Library. p. 106. 2010. ISBN 978-0-8129-7896-4
  9. James E. Dillard. «Biographies: Syngman Rhee» Архіўная копія на Wayback Machine. Korean War 60th Anniversary: History. US Department of Defense
  10. John Tirman. The Deaths of Others: The Fate of Civilians in America’s Wars Архіўная копія на Wayback Machine. Oxford University Press. 2011, pp. 93-95. ISBN 978-0-19-538121-4
  11. The Korea Times (руск.). ИноСМИ.Ru. Архівавана з першакрыніцы 4 красавіка 2018. Праверана 3 красавіка 2018.
  12. «The National Committee for Investigation of the Truth about the Jeju April 3 Incident» [{{{1}}} Архівавана] {{{2}}}.. 2008
  13. Орлов Александр, Гаврилов Виктор. Неоконченная война // «Вокруг света» : журнал. — 2003. — В. 08. Архівавана з першакрыніцы 23 кастрычніка 2014.
  14. Adrian Buzo. The making of modern Korea Архіўная копія на Wayback Machine. Taylor & Francis. 2007, p. 79. ISBN 978-0-415-41482-1
  15. а б D. Nohlen, F. Grotz & C. Hartmann. Elections in Asia: A data handbook, Volume II. 2001, p. 420. ISBN 0-19-924959-8
  16. H.-A. Kim. Korea’s development under Park Chung Hee. RoutledgeCurzon, 2004, pp. 42—43.
  17. S-J. Han. The Failure of Democracy in South Korea. University of California Press, 1974 p. 28.
  18. «Syngman Rhee» Архівавана 23 ліпеня 2012.. South Korean President. Find a Grave. Feb 20, 2004