Камбоджа
| |||||
Дэвіз: «» | |||||
Гімн: «បទនគររាជ» | |||||
Дата незалежнасці | 9 лістапада 1953 (ад Францыі) | ||||
Афіцыйная мова | Кхмерская | ||||
Сталіца | Пнампень | ||||
Форма кіравання | канстытуцыйная манархія | ||||
Кароль Прэм'ер-міністр |
Нарадом Сіямоні Хун Манет | ||||
Плошча • Усяго • % воднай паверхні |
88-я ў свеце 181.035 км² 2,5 | ||||
Насельніцтва • Ацэнка (2010) • Перапіс (2008) • Шчыльнасць |
14.952.665 чал. (65-я) 13.388.910 чал. 81,8 чал./км² (118-я) | ||||
ВУП (ППЗ) • Разам (2012) • На душу насельніцтва |
$36,010 млрд $2.361 | ||||
ВУП (намінал) • Разам (2012) • На душу насельніцтва |
$14,204 млрд $931 | ||||
ІРЧП (2013) | ▲0,543 (сярэдні) (138-ы) | ||||
Этнахаронім | Кхмеры | ||||
Валюта | Камбаджыйскі рыель | ||||
Інтэрнэт-дамен | .kh | ||||
Код ISO (Alpha-2) | KH | ||||
Код ISO (Alpha-3) | KHM | ||||
Код МАК | CAM | ||||
Тэлефонны код | +855 | ||||
Часавыя паясы | +7 |
Камбоджа — дзяржава ў Паўднёва-Усходняй Азіі на поўдні Індакітайскага паўвострава. Плошча — 181 035 км². Мяжуе з В’етнамам, Лаосам і Тайландам. Сталіца — Пнампень (1,3 млн чал.). Нацыянальнае свята — 9 лістапада — Дзень незалежнасці (1953). Афіцыйная мова — кхмерская. Грашовая адзінка — рыель (больш 4100 рыелей = 1 дол. ЗША).
Прырода
[правіць | правіць зыходнік]Большую частку краіны займае Камбаджыйская раўніна, размешчаная ў ніжнім цячэнні р. Меконг. На захадзе — горы Кравань вышынёй да 1813 м (г. Араль), на поўначы — паўднёвыя адгор’і куэставага ўступа Дангрэк, на ўсходзе — заходнія адгор’і Чыангшон. Карысныя выкапні: жалезныя і марганцавыя руды, фасфарыты, каменны вугаль, баксіты, алавяныя, свінцова-цынкавыя і вальфрамавыя руды, золата, будаўнічыя матэрыялы, запасы каштоўных камянёў (сапфір, рубін, цыркон).
Клімат субэкватарыяльны, з сухім сезонам у снежні — красавіку. Тэмпература паветра ўвесь год 25-30 °C. Ападкаў на раўніне 700—1500 мм, у гарах да 2000 мм.
Рачная сетка густая. Галоўная рака — Меконг. Самае вялікае возера — Танлесап. Самы вялікі востраў — Конг. Лясы і рэдкалессі займаюць каля 75 % тэрыторыі краіны.
Насельніцтва
[правіць | правіць зыходнік]Насельніцтва — каля 14 млн чал. 90 % яго складаюць кхмеры. Дзяржаўная рэлігія — будызм, каля 4 % карэнных жыхароў вызнаюць іслам (чамы).
Дзяржаўны лад
[правіць | правіць зыходнік]Камбоджа — канстытуцыйная манархія. Кароль Нарадом Сіхамоні абраны Саветам кароны 29 кастрычніка 2004. Паводле Канстытуцыі 1993 манарх «уладарыць, але не кіруе».
Заканадаўчая ўлада належыць парламенту, які складаецца з двух палат — Сената і Нацыянальнай Асамблеі (НА). Старшыня Сената — Чэа Сім — у адсутнасць караля з'яўляецца в.а. кіраўніка дзяржавы. Старшыня ніжняй палаты парламента — Хенг Самрын.
Каралеўскі ўрад узначальвае прэм'ер-міністр Хун Сен.
Вышэйшы орган судовай улады — Вярхоўны Суд. Маюцца Канстытуцыйны савет і Вышэйшы савет суддзяў.
Сітуацыя ў Камбоджы ў цэлым характарызуецца стабільнасцю. Чарговыя парламенцкія выбары прайшлі ў ліпені 2003. Па выніках галасавання 73 мандата ў НА атрымала Народная партыя Камбоджы (НПК), 26 — раялісцкая ФУНСІНПЕК, 24 — апазіцыйная Партыя Сам Рэнсі (ПСР).
Аднак затым незадаволеныя вынікамі галасавання ФУНСІНПЕК і ПСР аб'ядналіся ў т.зв. «Альянс дэмакратаў» і амаль год сабатавалі скліканне парламента. Гэта прывяло да ўзнікнення ў краіне палітычнага крызісу. У выніку дасягнутага паміж НПК і ФУНСІНПЕК у ліпені 2004 кампрамісу быў сфарміраваны дзеючы ў цяперашні час кааліцыйны двухпартыйны ўрад. Партыя Сам Рэнсі засталася ў апазіцыі.
У кастрычніку 2004 кароль Камбоджы Нарадом Сіанук заявіў аб адрачэнні ад стальца. Новым манархам быў абраны яго сын — Нарадом Сіхамоні (1953 г. нар.).
Выбары ў Сенат у студзені 2006 прайшлі спакойна. Большасць месцаў у верхняй палаце парламента атрымала НПК.
У красавіку 2007 у Камбоджы прайшлі выбары ў мясцовыя органы ўлады. З вялікай перавагай перамагла Народная партыя Камбоджы. Другое месца заняла апазіцыйная Партыя Сам Рэнсі.
У апошні час адбылося прыкметнае астуджэнне адносін паміж партнёрамі па ўрадавым альянсе — НПК і ФУНСІНПЕК. Фармальнай падставай для гэтага стала рашэнне прэм'ер-міністра Хун Сена аб адмене партыйных квот на размеркаванне пасад у дзяржапараце. У выніку шэраг высокапастаўленых фунсінпекаўцаў пазбавіліся прэстыжных пасад ва ўрадзе. У знак пратэсту супраць гэтага кроку Хун Сена лідар раялістаў прынц Нарадом Ранарыт сыйшоў у адстаўку з пасады спікера Нацыянальнай Асамблеі. У сувязі з тым, што прынц быў таксама адхілены ад пасады кіраўніка партыі ФУНСІНПЕК, ён стварыў новую Партыю Нарадома Ранарыта.
Чарговыя парламенцкія выбары прызначаныя на 27 ліпеня 2008 г.
Знешняя палітыка
[правіць | правіць зыходнік]З'яўляючыся членам ААН з 1955, Камбоджа мае дыпадносіны з 118 дзяржавамі, а таксама Еўрасаюзам і Мальтыйскім ордэнам. З 30 красавіка 1999 з'яўляецца членам АСЕАН. У верасні 2003 на міністэрскай сустрэчы СГА у Канкуне (Мексіка) Камбоджа стала 146-м членам гэтай арганізацыі. У кастрычніку 2004 упершыню прыняло ўдзел у форуме «Азія-Еўропа» у Ханоі (В'етнам)..
Найболей цесныя сувязі падтрымліваюцца з Кітаем, краінамі-членамі АСЕАН, Японіяй, Карэяй і Францыяй.
Беларуска-камбаджыйскія сувязі
[правіць | правіць зыходнік]Дыпламатычныя адносіны паміж Рэспублікай Беларусь і Каралеўствам Камбоджа ўстаноўлены 25 студзеня 1995 года. У траўні 1999 г. адбыўся візіт у Рэспубліку Беларусь дэлегацыі Міністэрства нацыянальнай абароны Каралеўства Камбоджа на чале з першым намеснікам Міністра Пор Бун Сро.
6 ліпеня 2011 года Пасол Рэспублікі Беларусь Садоха ўручыў Каралю Камбоджы даверчыя граматы ў якасці Надзвычайнага і Паўнамоцнага Пасла Рэспублікі Беларусь у Каралеўстве Камбоджа (па сумяшчальніцтве). У верасні 2011 г. у Камбоджы ў рамках 32-й сесіі Міжпарламенцкай асамблеі АСЕАН Парламенту Беларусі быў прысвоены статус назіральніка пры названай арганізацыі.
У сакавіку 2012 г. Камбоджу наведала дэлегацыя на чале з намеснікам Міністра прамысловасці Рэспублікі Беларусь Прымай В.А. У чэрвені 2012 г. адбыўся візіт у Беларусь старшыні Нацыянальнай асамблеі Парламента Каралеўства Камбоджы Хенгам Самрынам. Адбыліся яго сустрэчы з Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь А.Р. Лукашэнка, Прэм'ер-міністрам Рэспублікі Беларусь Мясніковічам М.В., кіраўніцтвам Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь.
У кастрычніку 2012 Камбоджу наведала дэлегацыя на чале з намеснікам Міністра прамысловасці Рэспублікі Беларусь Свідэрскага Г.Б. У лютым 2013 года адбыўся візіт дэлегацыі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь на чале са Старшынёй Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь Андрэйчанка У.П. ў Камбоджу. Адбыліся яго сустрэчы і перамовы з Старшынёй Нацыянальнай асамблеі Парламента Каралеўства Камбоджа Хенгам Самрынам, Прэм'ер-міністрам Камбоджы Хун Сенам.
Эканоміка
[правіць | правіць зыходнік]Камбоджа ў катэгорыі найменш развітых краін. Тэмпы росту эканомікі ў 2007 склалі 9,5 %. Аб'ём ВУП дасягнуў 6,9 млрд дол. ЗША. Інфляцыя — 5-6 %. Золатавалютныя запасы ў 2007 — 1,6 млрд дол. Тэмпы прыросту насельніцтва — 2,5 %. Прыбытак на душу насельніцтва 689 дол.
Сельская гаспадарка, дзе занята больш 80 % працаздольнага насельніцтва, з'яўляецца асноўнай галіной эканомікі. Галоўная харчовая культура — рыс, тэхнічная — гевея. Вырошчваецца таксама кукуруза, батат, соя, арахіс, алейная пальма, спецыі. Важнае месца ў эканоміцы належыць рыбалоўству.
Знешнегандлёвае абарачэнне ў 2007 г. склала 9,8 млрд дол., у т.л. экспарт — 4,3 млрд дол., імпарт — 5,5 млрд дол.
Прамысловая вытворчасць расце, галоўным чын, за рахунак кошт тэкстыльна-швейнай прамысловасці. Практычна ўся прадукцыя гэтай галіны экспартуецца ў ЗША, Канаду і Еўрасаюз. Аснову імпарту складаюць нафтапрадукты, будаўнічыя матэрыялы, сыравіна, машыны і механізмы, транспартныя сродкі, прадукты харчавання.
Транспартная сетка развітая досыць слаба. Асноўныя перавозкі здзяйсняюцца аўтамабільным і водным транспартам. Камбоджа мае авіязносіны з В'етнамам, Кітаем, Лаосам, Малайзіяй, Сінгапурам, Тайландам, Тайванем, Паўднёвай Карэяй і Японіяй (з 2007 пачаліся авіярэйсы ў Камбоджу з Еўропы — «Finnair» і з Японіі — «Japan Airlines»). Каралеўства валодае марскім портам — Сіануквілем і рачным — Пнампенем.
У 2007 Камбоджу наведалі каля 2 млн замежных турыстаў.
Знешняя запазычанасць Камбоджы — 3,9 млрд дол. (80 % доўгу прыходзіцца на Расію і ЗША).
Найбуйнейшыя інвестары: Рэспубліка Карэя, Кітай, ЗША, Малайзія, Тайвань, Сінгапур і Тайланд. Прамыя замежныя капіталаўкладанні ў 2007 склалі больш 1 млрд дол.
Галоўныя донары — Японія, Францыя, Аўстралія, ЗША, АЗБР, МВФ, Сусветны банк, ПРААН і ЕС. На першым паседжанні Форума супрацоўніцтва па развіцці Камбоджы (былая Кансультатыўная група донараў) у Пнампені ў чэрвені 2007 прынята рашэнне аб вылучэнні Каралеўству 689 млн дол. у выглядзе нізкапрацэнтных крэдытаў і бязвыплатнай дапамогі.