Гатэль Ламбер
| Славутасць | |
| Гатэль Ламбер | |
|---|---|
 | |
| 48°51′03″ пн. ш. 2°21′35″ у. д.HGЯO | |
| Краіна | |
| Месцазнаходжанне | |
| Архітэктурны стыль | архітэктура барока[d] |
| Архітэктар | Луі Лево |
| Дата заснавання | 1640 |
 |
|
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Гатэ́ль Ламбе́р (фр.: Hôtel Lambert) — прыватны асабняк[3] XVII стагоддзя ў цэнтры Парыжа на востраве Сен-Луі. З 1862 года гістарычны помнік Францыі.
У пераносным сэнсе «Гатэль Ламбер» — назва кансерватыўнай верхавіны польскай эміграцыі сярэдзіны XIX стагоддзя ў Парыжы. З 1843 года асабняк Ламбер быў палітычным штабам і культурным цэнтрам польскай эмігранцыі ў Францыі на чале з Адамам Ежы Чартарыйскім і яго братам Канстанцінам.
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]Асабняк быў пабудаваны па праекце архітэктара Луі Лево ў 1640—1644 гадах для фінансіста Жана-Батыста Ламбера. Пасля смерці Жана-Батыста ў 1644 годзе будынак атрымаў у спадчыну ягоны брат Нікаля. Над афармленнем інтэр'ераў дома працавалі Шарль Лебрэн, Франсуа Пер’е і Эсташ Лесюэр. Дагэтуль захаваліся лебрэнаўскія роспісы «Галерэі Геркулеса»; карціны Лесюэра з Гатэля Ламбер былі пасля выкуплены ў каралеўскую казну і захоўваюцца ў музеі Луўра. Сам Луі Лево пабудаваў сабе дом па суседстве і жыў там у 1642—1650 гадах. Пасля смерці Лево ў 1670 годзе яго дом выкупілі новыя ўладальнікі; яны аб’ядналі дамы Ламбера і Лево ў адно цэлае.
У XVIII стагоддзі нейкі час гатэль Ламбер належаў фінансісту Дзюпену. У салоне яго жонкі, народжанай Мары-Мадлен дэ Лафантэн, якая згадваецца Русо ў яго «Споведзі», збіраліся найлепшыя розумы Францыі эпохі Асветніцтва. Від на Парыж з вокнаў гэтага асабняка Вальтэр лічыў «вартым самога Канстанцінопаля». Філосаф запрасіў у салон камергера прускага караля, каб той палюбаваўся асабняком, які «яму не пакіне дрэннага ўяўлення пра Францыю». Сяброўства, якое звязала Вальтэра з маркізай Эмілі дзю Шатле, і выпадак, што дазволіў маркізе купіць гэты асабняк, прывялі да таго, што ў ім у 1740-я гады на нейкі час пасяліўся сам Вальтэр. Мяркуюць, што яго пакоі знаходзіліся на другім паверсе.
У 1843 годзе, пасля разгрому паўстання 1830—1831 гадоў, дом купіла жонка князя Адама Ежы Чартарыйскага. Вакол Чартарыйскіх групавалася кансерватыўная фракцыя прыхільнікаў польскай канстытуцыі 3 мая 1791 — Юзаф Бем, Генрык Дэмбінскі, Валерыян Калінка, Уладзіслаў Замойскі і іншыя — «пасольства неіснуючай дзяржавы», якое называла сябе «Паўстанцка-манархічным саюзам» (польск.: Związek Insurekcyjno-Monarchiczny) і «Манархічным таварыствам фундатараў і сяброў Трэцяга Мая» (Stowarzyszenie Monarchiczne Fundatorów i Przyjaciół «Trzeciego Maja»). Другая, умерана-дэмакратычная і незалежная ад Чартарыйскіх, фракцыя была вядомая як «Аб’яднаная польская эміграцыя» (Zjednoczenie Emigracji Polskiej); пазней склаліся і іншыя, радыкальныя, групоўкі[4].
У 1862—1863 гадах «Гатэль Ламбер», паўтараючы палітычную лінію Напалеона III, выступаў супраць падрыхтоўкі паўстання 1863 года і падтрымаў яго толькі пасля пачатку ваенных дзеянняў. З часам, асабліва пасля разгрому паўстання 1863 года, «Гатэль Ламбер» страціў чыста палітычны твар і стаў культурным цэнтрам польскай дыяспары. Тут выступалі Бальзак, Гектар Берліёз, Адам Міцкевіч, Шапен. Адзін з паланэзаў Шапена быў напісаны спецыяльна для выканання на штогадовым балі ў «Ламберы».
У XX стагоддзі асабняк быў перапланаваны пад асобныя апартаменты; сярод вядомых жыхароў былі Мішэль Марган і Алексіс фон Розенберг. З 1975 г. домам валодаў барон Гі дэ Ротшыльд; у 2007 г. Ротшыльды прадалі яго шэйху з Катара за 80 млн. еўра.
Гл. таксама
[правіць | правіць зыходнік]Зноскі
- ↑ base Mérimée — ministère de la Culture, 1978.
- ↑ а б archINFORM — 1994. Праверана 31 ліпеня 2018.
- ↑ Hôtel particulier па-французску — гэта гарадскі асабняк, багаты прыватны дом з прылеглымі да яго дваром і садам.
- ↑ Англ.: Slawomir Kalembka, «Great» Polish political Emigration (1831—1870) Архівавана 17 снежня 2007.. // James Chastain (ed.): Encyclopedia of Revolutions of 1848 University of Ohio, 2004.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Гатэль Ламбер
Слоўнікі і энцыклапедыі | |
|---|---|
| Нарматыўны кантроль | Mérimée: PA00086295 |
