Графства

Графства (ням.: Grafschaft; лац.: comitatus; англ.: shire і county) — першапачаткова абласны падзел у Франкскай дзяржаве і ў Англіі.

Гісторыя

Меравінгскія каралі, арганізуючы адміністрацыйны лад сваёй дзяржавы, карысталіся абласнымі падзеламі, якія ўжо існавалі раней (напр., у рымскай Галіі, — гарадскія акругі, або civitates). У чыста германскіх землях або ўтвараліся падобныя ж гарадскія акругі, або ў аснову падзелаў клаліся тэрыторыі, раней занятыя асобнымі дробнымі плямёнамі. З прычыны таго, што ўсе гэтыя акругі паступова прынялі характар аднастайных адміністрацыйна-судовых, фінансавых і ваенных падзелаў дзяржавы і на чале кожнага з іх стаяў граф, то і да іх пачалі ўжываць назву comitatus — графства. Назва гэта асабліва ўвайшла ва ўжытак (пераважна ў законах) у эпоху Карла Вялікага. З развіццём феадальных адносін графствы на кантыненце страцілі значэнне адміністрацыйных адзінак дзяржавы, пад гэтым імем сталі разумець сукупнасць зямель, якімі валодала асоба, якая насіла тытул графа. Феадальныя сярэднявечныя графствы кантынента, якія склаліся такім чынам, у позні час, з заняпадам феадалізму і з развіццём нацыянальных дзяржаў павінны былі цалкам страціць сваё значэнне.

Англійскія графствы

Асноўны артыкул: Графствы Англіі

Паходжанне англійскіх графстваў (shire, county) вельмі старажытнае. Адны з іх утварыліся прама з найстаражытных англасаксонскіх самастойных каралеўстваў, якія сталі з цягам часу часткамі адзінага каралеўства Англіі (такія Кент, Сасэкс); іншыя ўтварыліся з частак асобных каралеўстваў (такія Норфалк і Сафалк у старажытнай Іст-Англіі і інш.); іншыя, нарэшце, узніклі ўжо пасля аб'яднання дзяржавы (Дарэм, Камберленд і інш.). Адрозненне, абумоўленае паходжаннем, з часам згладзілася, і ўсе графствы сталі ўяўляць сабой аднастайныя адміністрацыйныя, судовыя, фінансавыя і ваенныя адзінкі дзяржавы. Пры нарманскіх каралях на першае месца ў графстве выходзяць шэрыф, які распараджаецца ваеннымі сіламі графства, старшыня ў судзе графства, загадчык справамі паліцэйскімі і фінансавымі. У эдвардыянскую эпоху з развіццём міліцыі, суда прысяжных і інстытута міравых суддзяў графства з'яўлялася асноўнай адзінкай, да якой ужываецца ўся арганізацыя мясцовага самакіравання. Гэта значэнне асноўнай адзінкі мясцовага самакіравання графства (нароўні з гарадамі) захоўваецца і да найноўшага часу; змяняюцца падрабязнасці, характар асобных інстытутаў, але агульнае значэнне графства застаецца амаль нязменным. Цяперашнія «суды графстваў» маюць мала агульнага з гістарычнымі графствамі і іх судамі: новыя суды графстваў узніклі толькі ў 1846 г.

Літаратура

• Графство // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.