Апалін Паўлавіч Гофмёйстар
Апалін (Апалон) Паўлавіч Гофмёйстар[1] (1825, Брэст[2] або Шастакова Брэсцкага павета — 1 ліпеня 1890[3], Кракаў) — дзеяч польскага і беларускага рэвалюцыйнага руху, адзін з кіраўнікоў нацыянальна-вызвольнага паўстання 1863—1864 гадоў[2], мемуарыст[4].
| Апалін Паўлавіч Гофмёйстар | |
|---|---|
| Нараджэнне |
1825 |
| Смерць |
1 ліпеня 1890
|
| Месца пахавання | |
| Бітвы | |
Біяграфія
правіцьПаходзіў з пратэстанцкага нямецкага роду[5][6] сям’і рускага афіцэра Паўла Гофмёйстара[7][8]. Бацька — палкоўнік расійскага войска Павел Гофмёйстар, маці паходзіла з Курляндыі, з роду баронаў Штакельбергаў, была пратэстанткай. Сын Гофмёйстараў, аднак, як і бацька, быў ахрышчаны каталіком, хоць пазней, з прагматычных мэтаў, бацька намаўляў яго стаць пратэстантам. У хуткім часе пасля нараджэння Апаліна сям’я Гофмёйстараў пераехала ў Сімбірск, дзе бацька каля шасці гадоў служыў паліцмайстарам. Пасля смерці ўладальніка в. Шастакова расійскага генерала Альберга, які прыходзіўся дзядзькам маці Апаліна Гофмёйстара, сям’я вярнулася на радзіму. Бацька з маленства выхоўваў свайго сына ў спартанскім духу.
Скончыў Варшаўскую гімназію і вучыўся ў Берлінскім універсітэце, дзе быў членам студэнцкага канспіратыўнага гуртка[4][9]. Вучобу ва ўніверсітэце не скончыў.
У 1845 актыўна далучыўся да дзейнасці студэнцкага гуртка, праз год з’ехаў на Літву дзеля падрыхтоўкі паўстання. Жыў ва ўладаннях бацькоў у Шастакове Брэсцкага павета.
У 1846 супрацоўнічаў з Каралем Лібельтам, удзельнічаў у змове з мэтай падняць паўстанне ў Беларусі. За гэту спробу арыштаваны ў тым жа годзе[7][8][10] і атрымаў вырак два гады турэмнага зняволення па гэтак званай «справе Рэра». У 1848 годзе публічна ганьбаваны ў Вільні і сасланы ў арыштанцкія роты ў Орскай крэпасці, дзе сядзеў адначасна з Тарасам Шаўчэнкам. Тамсама сустракаўся з Зігмунтам Серакоўскім[8][9]. Пасля перасланы ў Арэнбург[2].
Пасля абвяшчэння Аляксандрам II царскай амністыі ў 1857 годзе вярнуўся на радзіму. З канца 1850-х гадоў жыў у маёнтку Шастакове Брэсцкага павета, які ўспадкаваў ад бацькоў, пад таемным наглядам паліцыі. Да 1861 года да яго маёмасці ставіліся і сяляне, якія жылі ў маёнтку. Вядома, што А. Гофмёйстар прыязна і спачувальна ставіўся да іх[2], намагаўся іх вызваліць[9]. Адчыніў школу для вясковых дзяцей і заняўся сельскай гаспадаркай[11]. Пасля адмены прыгоннага права юрыдычная сітуацыя была складанай, таму за свой рахунак ён ажыццявіў фіктыўны продаж кожнага ўчастка сялянскай сям’і. Сяляне яго любілі і паважалі[7][8].
Быў блізкім сябрам, суседам і паплечнікам Рамуальда Траўгута[8][12][13]. Ён браў актыўны ўдзел у нацыянальных арганізацыях і гродзенскіх паўстанцкіх арганізацыях. Падчас паўстання 1863—1864 гадоў быў прызначаны цывільным ваяводскім кіраўніком паўднёвага Гарадзенскага, пасля Берасцейскага ваяводства[2][7][8][13]. Супрацоўнічаў з Кастусём Каліноўскім.
У 1864 годзе арыштаваны і сасланы на катаргу ў Сібір[2][8]. Адбываў кару спачатку ва Усоллі-Сібірскім, пасля ў Табольску. У 1868 годзе паводле царскага маніфесту ён пасяліўся ў Іркуцку і даваў там урокі музыкі[8]. У 1873 дзякуючы спрыянню аўстрыйскага пасольства вызвалены і атрымаў эміграцыйны пашпарт без права вяртання ў Расійскую імперыю)[7][8].
З 1870-х гадоў жыў у Галіцыі[2], спачатку ў Бродах, а потым у Кракаве[14]. Навернуты з пратэстанцтва ў каталіцтва айцом Вацлавам Навакоўскім.
Памёр у Кракаве 1 ліпеня 1890 года[7][8]. Пахаваны на Ракавіцкіх могілках там жа[15].
Творчасць
правіцьВядома частка яго мемуараў у выглядзе ліста да А. Гілера (1882)[4][16]:
- Из письма А. Гиллеру // Общественно-политическое движение на Украине в 1863—1864 гг. Киев, 1964
Крыніцы
правіць- ↑ ГОФМЁЙСТАР Апалін (Апалон) Паўлавіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 3: Гімназіі — Кадэнцыя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1996. — 527 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2.
- ↑ а б в г д е ё Гофмейстер Аполлин Павлович // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 167-168. — 737 с.
- ↑ Оренбургская биографическая энциклопедия (руск.). Библиотека :: Энциклопедии. История Оренбуржья (1 чэрвеня 2012).
- ↑ а б в ГОФМЕЙСЦЕР Апалін Паўлавіч
- ↑ Jean-Baptiste Bouchaud: MIŁOŚĆ ZA MIŁOŚĆ - Życie zakonne św. Rafała Kalinowskiego Rozdział VIII (польск.)(недаступная спасылка). Polska Katolicka Witryna Marii Teresy Tuszyńskiej (1 чэрвеня 2012). Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016. Праверана 27 сакавіка 2019.
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XV cz.2 - wynik wyszukiwania - DIR (польск.). dir.icm.edu.pl. Праверана 17 лістапада 2018.
- ↑ а б в г д е Hofmeister Apollo (1825-1890) - Biblioteka Genealogii Polaków (польск.). genealogia.okiem.pl. Праверана 17 лістапада 2018.
- ↑ а б в г д е ё ж з і Jakub Gieysztor. Pamiętniki Jakóba Gieysztora z lat 1857-1865. T. 1. nakł. Tow. Udz. "Kurjer Litewski" (24 кастрычніка 1913).
- ↑ а б в Генадзь Кісялёў. Апалін Гофмейстар Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 3: Гімназіі — Кадэнцыя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1996. — 527 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2. С. № 95-96.
- ↑ Bolesław Limanowski. Historia ruchu rewolucyjnego w Polsce(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 18 лістапада 2018.
- ↑ Шестаково (Каменецкий район) (руск.). Каменетчина — Беларусь в лучшем виде (1 чэрвеня 2012).
- ↑ Bolesław Limanowski. Romuald Traugutt. Warszawa: J. Mortkowicz (24 кастрычніка 1920).
- ↑ а б Marian Dubiecki. Romuald Traugutt i jego dyktatura podczas powstania styczniowego 1863-1864. Kijów: L. Idzikowski J. Czokołow (24 кастрычніка 1911).
- ↑ Hofmeister — w największej bazie powstańców styczniowych (польск.). Dynamiczny Herbarz Rodzin Polskich (1 чэрвеня 2012).
- ↑ Spis osób pochowanych na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (osoby pochowane do 1939 r.)(недаступная спасылка). — «547.Hofmeister Apolin (1825-1890), powstaniec 1863/4, zesłaniec, powstańczy wojewoda brzesko-litewski, kw. Fc.» Архівавана з першакрыніцы 21 лістапада 2019.
- ↑ Из письма А. Гиллеру // Общественно-политическое движение на Украине в 1863-1864 гг. / Введ. В. Д. Королюка и Г. И. Марахова, с. V-XXI. Ред. коллегия: В. Королюк и др.. — Київ: Вид. Акад. наук УРСР, 1964.
Літаратура
правіць- Dubiecki, Marian. Apolin Hofmejster, naczelnik województwa brzesko-litewskiego w powstaniu styczniowem. — Wilno, 1923. Архівавана 27 кастрычніка 2021.
- Маракоў Л. У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.
- Цапков Валерий. Арестантская рота и сибирская ссылка Аполлинария Гофмейстера(руск.) // Брестский курьер. — 30 чэрвеня 2011. Архівавана з першакрыніцы 7 кастрычніка 2011.
Літаратура
правіць- Dubiecki M. Apolin Hofmeister, naczelnik wojewódstwa brzesko-litewskiego w powstaniu styczniowem // Ateneum Wileñskiе. 1923, № 2; ЭГБ, т. 3.