Вайна ў Віетнаме
Вайна ў Віетнаме — ваенны канфлікт, які адбываўся на тэрыторыях Віетнаму, Лаосу і Камбоджы з 26 верасьня 1959 году да 30 красавіка 1975 году. Асноўнымі супернікамі ў вайне былі камуністычны Паўночны Віетнам разам з камуністычнымі саюзьнікамі і урад Паўднёвага Віетнаму пры падтрымцы Злучаных Штатаў Амэрыкі і іншых краінаў[1]. Вайна завяршылася захопам Сайгону паўночнавіетнамскай арміяй у красавіку 1975 году. А ў наступным годзе Паўночны і Паўднёвы Віетнам былі аб’яднаныя ў адну дзяржаву. Вайна лічыцца адным з эпізодаў халоднай вайны[2]. Вайна доўжылася каля 19 гадоў, а таксама сталася каіталізатарам для разьвязваньня грамадзянскай вайны ў Лаосе і Камбоджы, ва ўсім трох краінах па выніку ўсталяваліся камуністычныя рэжымы.
Вайна ў Віетнаме | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
Супернікі | |||||||||||
 Рэспубліка Віетнам  ЗША  Паўднёвая Карэя  Тайлянд  Аўстралія  Новая Зэляндыя Філіпіны |  Паўночны Віетнам  НФВПВ  Кітай  СССР  Паўночная Карэя | ||||||||||
Існуюць некалькі канкуруючых поглядаў на канфлікт. Паўночны Віетнам і Нацыянальны фронт вызваленьня разлядалі вайну як барацьбу супраць сілаў ЗША ў каляніяльнай вайне і як працяг Першай Віетнамскай вайны супраць сілаў з Францыі, а затым і ЗША[3], асабліва на тле правалу выкананьняў палажэньняў Жэнэўскай канфэрэнцыі 1954 году, якая заклікала да свабодных выбараў у Паўднёвым Віетнаме. Між тым, з боку сілаў Паўночнага Віетнаму вайна таксама разглядаласяя як грамадзянская або вызваленчая, асабліва на пачатку і на пазьнейшых этапах пасьля таго як ЗША узялі паўзу ва ўдзелу ў канфлікце ў пэрыяд з 1965 па 1970 год[3][4]. З пункту гледжаньня часовага ўраду Паўднёвага Віетнаму, пераемніка Віетконга, вайна зьяўлялася часткай значных сацыяльных зьмяненьняў у Віетнаме пасьля Другой сусьветнай вайны і першапачаткова інтэрпрытавался як рэвалюцыйная вайна пры падтрымцы Ханою[5][6]. Паўднёвы Віетнам разглядаў вайну як грамадзянскую і абарончую вайну супраць камунізму[4][7], спрабуючы абараніць свае хаты і сем’і ад камуністычнага тэрору[8]. У сваю чаргу ўрад ЗША разглядаў свой удзел у вайне як спосаб прадухіленьня захопу Паўднёвага Віетнаму камуністычнымі сіламі. Удзел ЗША ў вайне абумоўліваўся тэорыяй даміно, то бок палітыкай стрымліваньня распаўсюджваньня камунізму па сьвеце[9].
Не зважаючы на Парыскае мірнае пагадненьне, якое было складзенае і падпісанае ўсімі бакамі ў студзені 1973 году баявыя дзеяньні працягваліся. Сайгон і Ханой спрабавалі захапіць тэрыторыі адзін аднаго, а рэжым спыненьня агню быў парушаны празь некалькі дзён пасьля ягонага ўсталяваньня[10]. У ЗША і Заходнім сьвеце назіраўся вялікі рух супраць вайны ў Віетнаме, які разьвіўся як частка больш буйной контракультуры — найбуйнейшы антываенны рух да гэтага моманту ў гісторыі[11]. Вайна зьмяніла дынаміку ў адносінах паміж капіталістычным і сацыялістычным блёкамі[12], і істотна паўплывала на палітычны ляндшафт у Злучаных Штатах і большай частцы Заходняй Эўропы[13]. Вайна ў ЗША выклікала тое, што называлася віетнамскім сындромам, грамадзкай непрыязнасьцю да амэрыканскіх вайскоўцаў за мяжой[14], што разам з Ўотэргейцкім скандалам спрыяла крызісу даверу, які закрануў Злучаныя Штаты ў 1970-х гадох[15].
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Вайна ў Віетнаме ў энцыкляпэдыі Britannica (анг.)
- ^ Lind, Michael (1999). «Vietnam, The Necessary War: A Reinterpretation of America’s Most Disastrous Military Conflict». The New York Times.
- ^ а б Nguyễn, Liên-Hằng T. (2012). «Hanoi’s War: An International History of the War for Peace in Vietnam». University of North Carolina Press. ISBN 9781469601663.
- ^ а б «Vietnam: Explaining America’s Lost War». Reviews in History. Institute of Historical Research.
- ^ Elliott, David W. P. (2007). «The Vietnamese War: Revolution and Social Change in the Mekong Delta, 1930—1975». M.E. Sharpe. ISBN 9780765606037.
- ^ Donnell, John C; Pauker, Guy J; Zasloff, Joseph J (March 1965). «Viet Cong Motivation and Morale in 1964: A Preliminary Report»(недаступная спасылка). Defense Technical Information Center.
- ^ Nguyễn, Nathalie Huỳnh Châu (2016). «South Vietnamese Soldiers: Memories of the Vietnam War and After». ABC-CLIO, LLC. ISBN 9781440832413.
- ^ Wiest, Andrew (October 2009). «Vietnam’s Forgotten Army: Heroism and Betrayal in the ARVN». NYU Press. ISBN 9780814794678.
- ^ Steven Mintz. «The Vietnam War». Digital History.
- ^ «War for Peace in Vietnam». HistoryNet.
- ^ Zimmerman, Bill (2017-10-24). «The Four Stages of the Antiwar Movement». The New York Times.
- ^ Thee, Marek (1976). «The Indochina Wars: Great Power Involvement — Escalation and Disengagement». Journal of Peace Research.
- ^ Marlantes, Karl (2017). «Vietnam: The War That Killed Trust». The New York Times.
- ^ Kalb, Marvin (22 January 2013). «It’s Called the Vietnam Syndrome, and It’s Back». Brookings Institution.
- ^ Horne, Alistair (2010). «Kissinger’s Year: 1973». Phoenix Press. — С. 370—371. — ISBN 978-0-7538-2700-0.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Дэталёвая бібліяграфія Віетнамскай вайны.
- Амэрыканскае войска ў Віетнаме. Афіцыйная гісторыя амэрыканскага войска.
 |
Гэта — накід артыкула па гісторыі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |