Suisa
Kompederasyon kan Suisa Schweizerische Eidgenossenschaft Confédération suisse Confederazione Svizzera Confederaziun svizra Confoederatio Helvetica (CH) | |
---|---|
Motto: Unus pro omnibus, omnes pro uno (Latin: Saro para sa gabos, gabos para sa saro) | |
Kanta: Salmong Swis | |
Pinakadakulangsyudad | Zürich |
Opisyal na mga tataramon | Aleman (63,7 %), Pranses (20,4 %), Italyano (6,5 %), Rumantsch (0,5 %) capital = Bern |
Gobyerno | Direct democracy Federal parliamentary republic |
| |
Independence | |
Agosto 1,[1] 1291 | |
• de facto | 22 Setyembre 1499 |
24 Oktubre 1648 | |
7 Agosto 1815 | |
12 Setyembre 1848 | |
Area | |
• Total | 41,285 km2 (15,940 sq mi) (ika-136) |
• Tubig (%) | 4.2 |
Populasyon | |
• 2011 tantya | 7 952 600 (Ika-92) |
• 2000 Sensus | 7 288 010 |
• Densidad | 193/km2 (499.9/sq mi) (Ika-44) |
GDP (PPP) | 2003 tantya |
• Kabuuhan | US$233 bilyon (Ika-35) |
• Per capita | US$30 186 (Ika-8) |
GDP (nominal) | 2003 tantya |
• Kabuuhan | US$309 billion (Ika-17) |
• Per capita | US$42 138 (Ika-3) |
Currency | Franc Swis (CHF) |
Sona nin Oras | CET (UTC+1) |
• Tig-init (DST) | CEST (UTC+2) |
Kodang pan-apod | 41 |
Internet TLD | .ch |
An Suisa (sa Ingles: Switzerland) sarong nasyon sa Europa, opisyal na inaapod na Kompederasyon kan Suisa, iyo sarong republikang pederal na manunuparan sa Solnopan-Katahawan na Europa, asin nagsasagkod sa Italya sa habagatan, sa Pransya sa solnopan, sa Alemanya sa amihanan, asin sa Austria asin Liechtenstein sa sirangan. Sarong napapatahawan na kadagaan na nasyon an Suisa asin heograpikal na nababanga sa paghultanan kan Alps, Talampas kan Suisa asin kan Kabubuldan kan Jura, na may sukol na 41,285 km2 (15,940 sq mi). Mantang nasasakop kan Alps an dakulang kabtang kan kadagaan, an populasyon kan Suisa, tinatayang nasa walong milyon asin kadaklan nakatipon sa talampas, kun sain manunuparan an mga darakulang syudad: kabali digdi an duwang lungsod global asin sentrong pang-ekonomiko, an Zürich asin Geneva.
Etimolohiya
[baguhon | baguhon an source]Confoederatio Helvetica iyo an opisyal na pangaran sa Latin kan nasyon. An kataga naggikan sa katagang Latin na Helvetica Helvetier na siyang pinu'nan kan pangaran kan suanoy na tribung Celtico kan Helvetii. An Himagsikang 1798 kan Suisa iyo an inot na laban sa kataas-taasang kapangyarihan kan mga tagapagmukna kan Daan na Kompederasyon kan Suisa: Uri, Schwyz, Unterwalden asin an mga syudad kan Lucerne, Zurich asin Bern. Nin huli sa manlain-lain na mga tataramon na pinagtataram, asin nganing dai mangibabaw o makipagsuhay an mga tataramon, iyo nakalalang nin sarong daing-siring na pangaran sa Latin, an tataramon na pinagtataram sa Europa kaidtong panahon. Sa presente, an terminong Helvetia iyo piggagamit nganing iladawan an mga namamanwaan na Suisa. Siringpaman, an pangaran na ini iyo manunuparan sa mga selyo asin baryang Suiso. An mga letrang "C. H." (Confoederatio Helvetica) iyo nagin Internet domain (.Ch) puon kaidtong 1995.
Nagin bantog sana man an pangaran na "Kompederasyon kan Suisa" sa panahon kan ika-18 dantaon, kapag nagkaigwa min arinman na bakong opisyal o daing-siring, bilang pagtatalaga bilang Swiss Katawan, Magna League, Liga asin Helvetia iyo ginagamit man nganing isihon Suíça.12 Nor iyo an Swiss kompederasyon sa paagi kan Act sa 1803, mantang Napoleon Bonaparte na ituring bilang mga tagapaghultanan kan Swiss kompederasyon. An inot paglataw legal na pangaran iyo nakasurat sa Artikulo 15. kan mga pederal na pagkakasararo sa 1815 na transcribes ang XXII canton nagbibilog kan Swiss kompederasyon, sarong pangaran na naba'go puon kaidto.
Sa presente, segun sa titik pagtatalaga kan mga nasyon kan Switzerland, an nasyon iyo an opisyal na pinangaranan bilang an Kompederasyon kan Suisa asin ipinapaliwanag kun ano nganing likayan an paggamit kan gabos kan mga kataga na may prefix Helveto-0.12 kan titulong ini iyo an ginagamit sa inot na pagkakataon sa sarong dokumento sa Aleman itinugdok an Tulumpulong Taon na Gyera (1618-1648) 0.12 Siringpaman, sa pagpapalis Latin, namamantenir an Confoederatio Helvetica.
- ↑ Tradisyunal. Sinasabi lamang ng Federal Charter na "amay na Agosto" asin kan kasunduan maliwanag na pagpapanibago kan saro pang mas daan asin nawawarang kasunduan.