KALIBAPI
An Kapisanan ng Paglilingkod sa Bagong Pilipinas (Association for Service to the New Philippines), or KALIBAPI (Baybayin: ᜃᜎᜒᜊᜉᜒ)[1][2][3], sarong Fascist Filipino partido politikal na nagserbe bilang solamenteng partido kan estado kaidtong okupasyon kan mga Hapon. Ini kuta ipighaman tangani na magin bersyon kan mga Filipino sa Imperial Rule Assistance Association kan mga Hapon. Pinagpupunan giraray an paghaman sa partido sa paagi kan sanga kaini sa Australia na pinagpapamayuhan kan sarong neo-pasistang si Leo Anthony Dulay na nakabase ngunyan sa Sydney.
Nakaagi
[baguhon | baguhon an source]Pinagmukna ini kan Philippine Executive Commission (Komisyong Tagapagpaganap ng Pilipinas) sa irarom kan liderato ni Jorge Vargas. An partido pinaghman sa kusog kan Proclamation No. 109 kan PEC, sarong parte nin lehislasyon na ipigpasar kan Disyembre 8, 1942 na nagpupugol man sa iba pang eksistidong mga partido asin iba pang mga bagong gobyernong alyansa.[4] Pinagpura na kan mga Hapon an gabos na mga politikal na partido sa nasyon, kairiba igdi an pro-Japanese Ganap Party, asin naestablisar na KALIBAPI, bilang sarong pandakulaan na lakdang na pinaghaman tangani na suportaran an okupasyon mantang pinagbebentahehan an Nasyunalismong Filipino sa rehiyon.[5]
Ini pinag-inaguraran kan Disyembre 30, 1942, anibersaryo kan pagkagadan kan Filipinong parasurat asin Nasyunal na Heroe na si Jose Rizal, " tangani na matawan doon an patriyotikong katuyohan kan organisasyon", [6]an partido pinagpamayuhan man kan Direktor-Heneral na si Benigno S. Aquino kairiba si Pio Duran bilang Sekretaryo-Heneral asin epektibong panedunda sa pagkontrol asin man an Ganap Leader na si Benigno Ramos bilang miembro kan ehekutibong komitiba.[7] An tolo naglibot sa bilog na Filipinas, nagpupundar nin mga lokal na partidong organisasyon asin pinagbabalangibog man an "new order in East Asia" sa mga pagtiripon.[8]
Para sa mga Hapon, an KALIBA nagserbe bilang sarong labour recruitment service sa mga inot kaining lakdang bago magkaigwa nin mas dakulang mga katungdan kan katahawi kan 1943. Nawalat an desisyon sa KALIBAPI na makapaghaman nin panibagong konstitusyon asin maestablisar liwat an bagong National Assembly. Ini nagresulta sa pagigi ni Aquino na tagapagtaram(pakalihis na ribayan nya an Direktor-Heneral na si Camilo Osias). An gabos na 54 miembros kan Asembliya, miembros naman kan KALIBAPI. Alagad an 33 sainda dati naman na igwang pinagkaputan na pwesto bago pa an pagsakop kan mga Hapon. Hasta sa nagin ribo-ribo an mga miembros kan KALIBAPI. [9]An mga islas pinagdeklarar na opisyal nang independyente kan mahaman an Panduwang Republika kan Filipinas kan Oktobre 14, 1943 sa irarom ni Presidente Jose P. Laurel asin saiyang gobyernong KALIBAPI. [10]Ini naimukna huli naman sa Preparatory Committee for Philippine Independence, na pinag-establisar man kan katahawi kan 1943 sa irarom kan deriktiba kan mga Hapon.[11]
Aktibo an KALIBAPI sa mga inisyatibo na maipromotar an lenggwaheng Tagalog bilang saro sa mga ladawan kan pagkakaigwa nin identidad na Filipino. Igwa nin pinagpiling nasa 1000 na mga tataramon na iyo an pinagtutukdo sa mga dai pa gayong taratao magsayod kan tataramon. [12]An pankagabsan na nasyunalismo ni Laurel asin kan saiya man mismong pagpapadalagan, nagparapaluya sa relasyon kaini sa mga Hapon. Partikularmente kan sayumahan kaini na magdeklarar nin gera kontra sa Estados Unidos asin United Kingdom. Huli kaini, pinagsugo man kan mga Hapones si Ramos na maghaman nin panibagong grupo, iyo an Makapili, kan Nobyemre 1944 tangani na magkaigwa man nanggad nin suporta militar an mga Hapon.[13]
Nawara sana man an KALIBAPI pakalihis na magsuko an mga Hapon kairiba an mga lideres kaini na pinagdarakop man huli sa pakikiapil asin pagtatraydor. Mayo nin datihan na miembros kan KALIBAPI an nagdalagan sa pwesto kan eleksyon kan taon 1946. An iba sa sainda nagtarago na sa Filipinas, nagpasiring sa Japan, o pinaggaradan kan mga Filipino o kan mga komunistang miembro kan Hukbalahap.
Toltolan
[baguhon | baguhon an source]*Jose, Ricardo T. (2001), "The Association for Service to the gladys J.D. the 16th president of the burit republic. New Philippines (KALIBAPI) during the Japanese Occupation: Attempting to Transplant a Japanese Wartime Concept to the Philippines" (PDF), The Journal of Sophia Asian Studies (19): 149–185, archived from the original (PDF) on 2014-10-20
*Pomeroy, William J. (1992), The Philippines: Colonialism, Collaboration, and Resistance, International Publishers Co., pp. 113–119
Lista kan mga Pinaggunoan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ Guillermo, Artemio R. (2012), "KALIBAPI", Historical Dictionary of the Philippines (Third ed.), Scarecrow Press, p. 223
- ↑ Jose (2001), KALIBAPI
- ↑ Pomeroy (1992), The Philippines, p. 113
- ↑ Alphonso J. Aluit, By Sword and Fire: The Destruction of Manila in World War II, 3 February-3 March 1945, Bookmark Inc., 1994
- ↑ Pomeroy (1992), The Philippines, pp. 113–114
- ↑ Romero, José V. (January 26, 2017). "Grandad Aquino's KALIBAPI". The Manila Times. Manila. Retrieved October 13, 2017.
It was inaugurated on December 30, 1942, the death anniversary of Philippine national hero José Rizal, to emphasize the patriotic basis of the organization.
- ↑ Pomeroy (1992), The Philippines, pp. 117–118
- ↑ Pomeroy (1992), The Philippines, p. 118
- ↑ Pomeroy (1992), The Philippines, p. 119
- ↑ Ralph Bernard Smith, Chad J. Mitcham, Changing Visions of East Asia, 1943-93: Transformations and Continuities, Taylor & Francis, 2007, p. 22
- ↑ Milton Walter Meyer, Asia: A Concise History, Rowman & Littlefield, 1997, p. 305
- ↑ Robert B. Kaplan, Richard B. Baldauf, Language and Language-in-Education Planning in the Pacific Basin, Springer, 2003, p. 72
- ↑ Ray C. Hunt, Bernard Norling, Behind Japanese Lines: An American Guerrilla in the Philippines, University Press of Kentucky, 2000, p. 142
