Agni

Si Agni sa saiyang lunadan

Si Agni (Sanskrito: अग्नि, romanisado: Agni, Pagsayod sa Sanskrit: [ˈɐgnɪ]) sarong taramon sa Sanskrit na an boot sabihon kalayo asin nangangahulogan nin Vedikong dios nin kalayo nin Hinduismo. Siya man an dios kan mga guardia sa habagatan-sirangan asin manonompongan sa parate sa habagatan-sirangan na mga kanto kan mga templong Hindu. Sa klasikong kosmolohiya kan mga relihiyon na Indiyan, an Agni bilang kalayo saro sa limang bakong permanenteng elemento (pañcabhūtá) kaiba an espasyo (ākāśa), tubig (ap), air (vāyu) asin daga (pṛthvī), an limang nagsaralakan tanganing maporma an empirikal na hinuhuna na eksistensyang materyal (Prakṛti).

Sa literaturang Vedic, an Agni sarong mayor asin oft-invoked na dios kaiba ni Indra asin Soma. Pigkokonsiderar si Agni na nguso kan mga diyos asin diyosa asin an medya na nagpapaabot nin mga dulot sa sainda sa sarong homa (votive na ritwal). Siya inimahinar sa suanoy na mga tekstong Hindu na yaon sa tolong tangga, sa daga bilang kalayo, sa atmospera bilang kikilat, asin sa langit bilang an saldang. An tripleng presensiyang ini nagtatao sa saiya bilang mensahero sa pag-oltanan kan mga dios asin tawo sa mga tekstong Vediko. An relatibong kahalagahan kan Agni nagdikit sa post-Vedic era, ta siya internalisado asin an saiyang identidad nag-evolve nin metapahorical na nagrerepresentar sa gabos na pagbabagong enerhiya asin kaaraman sa Upanishads asin sa huri literaturang Hindu. Si Agni nagdadanay na mahalagang kabtang kan mga tradisyon na Hindu, arog baga kan pangenot na patotoo kan rite-of-passage na ritwal sa tradisyonal na mga kasal na Hindu na inaapod na Saptapadi o Agnipradakṣiṇam (pitong lakad asin mga sumpa sa lambang saro), sa seremonyang Upanayana nin rite of passage, siring man bilang kabtang kan diyā (lampara) sa mga kapiyestahan siring kan Deepavali asin Aarti sa Puja.

An Agni (Pali: Aggi) sarong termino na minalataw sa mga tekstong Budhista asin sa mga babasahon na konektado sa heresiyang Senika na pinagdebatehan sa laog kan mga tradisyon nin Budista. Sa kaisipan kan suanoy na Jainismo, an Agni (kalayo) igwa nin kalag asin mga persona an mga kalayo, dugang pa naglataw bilang Agni-kumara o "prinsipeng kalayo" sa saiyang teorya nin pagkamundag liwat asin sarong klase nin mga tawong namundag giraray asin tinukar sa saiyang teksto na igwa nin katumbas na terminong Tejas.