Aceh

An wagayway kan Aceh

An kinamomogtakan kan Aceh (berde)

An Aceh (Atsenes: Acèh; Jawi: اچيه; Dutch: Atjeh o Acheh; Indones: Provinsi Aceh) sarong ronang espesyal kan Indonesya. An teritoryo nalulugar sa porong amnayan kan Sumatra. An kabesera kaini iyo an Banda Aceh. Harani an Aceh sa mga Isla nin Andaman saka Nicobar na sakop kan Indya asin nasusuway ini huli kan Dagat nin Andaman.

May sampolong etnikong grupo sa rona na an pinakadakula iyo an banwa nin Acehnes na nagbibilang mga 80 abot 90% kan populasyon.

Pino'nan kan paglakop kan Islam sa Indonesya

Sa Aceh pigtutubod enot nakagamot an relihiyon na Islam sa Indonesya asin huli kaini an Islam nakawarak sa kahiwasan kan Sur-subangan na Asya. An Islam nakaabot daa sa Aceh (Kahadean nin Fansur asin Lamuri) mga 1250 AD. Kaamayan kan ika-17ng siglo an Sultanato nin Aceh iyo na an pinakamayaman, mapangyare asin mas gantad na estado sa rona nin Malaca Straits. An Aceh may historya nin pakikitusay asin pagsutil na magin independiente, laban sa mga manananakop, sa dati kaining kolonyalistang Dutch asin sa gobyerno man ngane nin Indonesya.

An Aceh damot an rekuso natural kabali na diyan an asayti, gas natural mala ta an iba piggagaom na an reserba sa gas kaini iyo na an pinakadakula sa bilog na kinaban. Kun ibaing sa kadaklan kan lugar sa Indonesya, an Aceh an mas konserbatibo pag'abot sa relihiyon asin iyo an may pinakadakulang proporsyon na mga muslim na nagsusunod sa mga kaugalean asin ley nin Sharia.

Makuring nalamasa kan linog asin dolnop nangyari kan 2004

Ratak paka'agi kan dolnop

An Aceh an pinakaharani sa episentro kan si 2004ng linog asin dolnop nagputok sa tahaw kan Dagat Indyano na nagradas na grabe kan kosa sa bandang solnopan kan probinsya. Mga 170,000 na Indones an nagkaurutasan-buhay o nagkawarara na sana huli kan makagiram-giram na insidente. Huli man ngane kaini, luminuya an pagtumang kan mga rebeldeng Atsenes asin nahaman an pag'ooyon sa katoninongan sa pag'oltan kan gobyerno nin Indonesya asin kan Free Aceh Movement (GAM).

An Aceh enot nabisto na Aceh Darussalam (1511-1959), dangan bilang Daeah Istimewa Aceh (1959-2001), Nanggroë Aceh Darussalam (2001–2009) asin Aceh (2009–presente). Mga enot na pakasurat kan pangaran kaini iyo an Acheh, Atjeh asin Achin.

An populasyon bago an Desyembre 2004 na dolnop 4,271,000 (2004). Kan Septyembre 15 2005 4,031,589, asin kan Enero 2014 nagtaas sa 4,731,705.