Hilingon an source kan Sumaro Bikolnon

{{Infobox organization
|name         = Sumaro Bikolnon
|image        =
|caption      = Opisyal na tatak
|abbreviation = Sumaro Bikolnon
|motto        =  
|formation    = Desyembre 9, 2007 
|extinction   = <!-- date of extinction, optional -->
|type         = Pangkultura
|status       = <!-- ad hoc, treaty, foundation, etc -->
|purpose      =  
|headquarters = 
|location     = [[Syudad nin Naga]], [[rehiyon Bikol|Bikol]]
|founder      = [[Ramon Olaño, Jr.]]
|coords       = <!-- Coordinates of location using a coordinates template -->
|region_served = 
|membership   = 
|language     = <!-- official languages -->
|leader_title = Presidente
|leader_name  = [[Ramon Olaño, Jr.]]
|main_organ   = <!-- gral. assembly, board of directors, etc -->
|parent_organization = <!-- if one -->
|affiliations = <!-- if any -->
|num_staff    = 
|num_volunteers =
|budget       = 
|website      = {{URL|http://www.sumarobikolnon.webs.com}}
|remarks      =
}}

An '''Sumaro Bikolnon, Inc.''' o Sumaro Bikol<ref>[http://www.bicolmail.com/issue/2008/april24/sumaro.html An tingog sa tahaw nin mga bungog] [[Bicol Mail]] (Pighúgot [[2009]]-[[Agosto|08]]-[[Agosto 25|25]])</ref><ref>'''Bonyog-Bikolnon''' an inot na pangaran antes na ipaguhit sa SEC sosog ki [[Jose Jason Chancoco]] sa [http://hagbayon.wordpress.com/2007/12/21/image002/ Hagbayon] (Pighúgot [[2009]]-[[Agosto|08]]-[[Agosto 26|26]])</ref> sarong grupo nin mga [[parasurat]], parasurog asin paratulod kan lokal na kultura sa [[probinsya kan Filipinas|probinsya]] nin [[Camarines Sur]]. Itinugdas ini kan Desyembre 9, 2007 sa Madrigal Foundation Bldg., [[Ateneo de Naga na Unibersidad]] asin naipaguhit sa Securities and Exchange Commission kan Marso 5, 2008 sa [[Syudad nin Legazpi]], [[Albay]].

==Pagpoon==

Pinagtipon ni [[Ramon Olaño, Jr.]] an mga Bikolista bago matapos an [[2007]] tanganing mabilog an sarong kasararoan na matulod kan mga paghiro dapit sa kulturang Bikolnon. Kabilang sa inot nagsimbag sa pangapodan asin iyo an nagmurukna kan organisasyon iyo an historyador asin parasurat  [[Jose Fernando Obias]] asin si [[Nathan Sergio|D.C. Nathan Sergio]]. Pormal na naipaguhit an kaayonan sa Security and Exchange Commission (SEC) kaiba sa Fabiana Arejola, [[Estelito Jacob]], [[Jose Barrameda, Jr.]], Fr. Wilmer Joseph Tria, [[Danilo Gerona]], [[Kristian Cordero]], Gian Paolo Priela, Manny Zagada asin Clodualdo Ceron bilang mga incorporator kaini. An inot na napiling pamayo kan organisasyon iyo si Jose Fernando Obias.

Nagreorganisar an grupo huli sa pagbublay kan nagkapirang myembro kan organisasyon sa manlainlain na rason. Sa NagaLand Hotel, napili an mga bagong direktor kan grupo kabali si [[Ramon Olaño, Jr.]] bilang tagapamayo [[Bernardo Miguel Aguay Jr.]], [[Jerome Hipolito]], Sheila Basbas, [[Gil L. Gregorio]], [[Nathan Sergio|D.C. Nathan Sergio]], [[Frank Peñones, Jr.]], [[Jose Jason Chancoco]], [[Irvin Sto. Tomas]], Jan Kevin de Quiroz asin Jusan Misolas bilang mga direktor.<ref> http://www.bicolmail.com/issue/2010/jun17/xsumaro.html Eleksyon kan Sumaro Bikolnon kan Hunyo 12, 2010</ref>

==Mga Paghingoa==
An minasunód iyó an paghingóa kan kaburunyogán:
# Magbantáy, mag-adal asín magpauswág kan tatarámon na [[tataramon na Bikol|Bikol]]
# Mag-andoróg sa mga parasurát sa tatarámon na iní asín magmuknâ nin mga programa sa pag-agyát na dumakól an nagsusúrat sa Bikol
# Magtípon asín magrimpós kan mga historia sa [[rehiyon Bikol|ronáng Bikol]]
# Magtìmós asín magpabantóg kan mga awit-banwáan kan ronâ
# Magtaóng insentibo sa mga [[Bikolano]] na magkompos nin mga kantang Bikolnon
# Magsáray asín magpreserba kan mga artifacts, mga monumento asín mga bagay arkiyolohikos
# Magin antábay asín hadóyan kan arinmán na institusyon, pribado o publiko, sa mga bagay na kultural
# Maggíbo nin ano man na lakdáng na an kulturang Bikolnon magdánay, maglakóp, magtalúbò asín magrambóng

Alagad, an organisasyon na ini naglakbang na an mga hinihimong kasibotan asin bako sana sa kultura o pagsukit kan historya. Sa lantad nin pagtaong asikaso sa mga kaakian, an kasararoan regular na naglilibot sa mga barangay bako sana sa siyudad kan Naga kundi sa mga baro-banwaan sa pagtao kan inaapod na Barangay Feeding (inapod nang, Barangay Family Hour) sa mga kaakian asin nagpapakawat ngane makataong paglinga asin kaogmahan asin igdi may mga premyong itinatao. 

Siring man, nagpapadrino inin nin mga seminar/lektura sa historya sa kanoodan kan publiko. Parte naman kan saiyang adbokasya an pagtolod kan mga isyu dapit sa kultura, arog kan pagsurog asin pag'ataman sa mga heritage sites, pagbantay sa mga heritage buildings, asin pagsaray sa mga anoman na artifaks na kultural.

An Sumaro Bikolnon, Inc., naggawad na nin mga pag'onra o pagpilang sa mga personalidad na kanigoan an naambag para sa kulturang Bikolnon asin siring man duman sa may pambihirang na'idulot na karahayan sa komunidad asin ipinahiling an saindang liderato asin serbisyo paagi kan dinadarang opisyo o katongdan, sa publiko o pribado man na sektor. 

Sa sarong pagtiripon kan Sumaro Bikolnon, kan Nobyembre 15, 2015 minukna an duwang gawad nin pag'onra: an Gawad Hiyangta'<ref>[http://quod.lib.umich.edu/p/philamer/AQA2025.0001.001?type=simple&rgn=full+text&q1=hiyangta&submit=Go.] hiyangta.[[Vocabulario de la Lengua Bicol]]. p. 177. Kinua 17-10-16</ref><ref>hiyangta. Mintz, Malcolm W. Bikol Dictionary. Volume II. Bikol-English Dictionary. Uniprint. Perth, Western Australia. 2004. p. 607 ISBN 0 9580383 5 X</ref>)  para sa liderato asin serbisyo sa komunidad, asin an Gawad Dawani, para sa kaambagan sa lantad nin arte asin kultura.<ref>
http://www.bicolmail.com/2012/?p=23725 Kinua 19-12-15</ref>

==Mga kasibotan sa lakaw nin panahon==

====Taon 2010====

* [[Padurunongan]] kan banwaan nin Canaman

[[File:An_tambobong.jpg|right|thumb|200px|Inot na luwas kan ''An Tambobong nin Literaturang Bikolnon'' (2010)]]

Naipublikar an duwang luwas kan babasahon na [[An Tambobong nin Literaturang Bikolnon]] sa suporta kan organisasyon kan Marso asin Hulyo 2010. Bulan nin Agosto kan nagpadrino man an organisasyon kan [[Padurunongan (Canaman, Camarines Sur)|Padurunongan]], sarong patiribayan pangkultura sa kaakian sa elementarya sa [[Canaman, Camarines Sur|Canaman]], [[Camarines Sur]].

* Sarong Bangging Musika para ki Ina

Kan Septyembre 14, 2010, an Sumaro Bikolnon nagdulot nin onra ki Inang Penafrancia, sa okasyon kan saiyang tresentenaryo, na inapod na Sarong Bangging Musika para ki Ina, tolong oras na piyestang musika bikolnon na ginibo sa Plasa Quezon na tinampokan kan Camaligan Singing Choir, asin mga indibidwal na parakanta, pigsabayan nin kawat sa organ ni Caloy Salcedo.

====Taon 2013====

* Lektura dapit sa Galleon Trade ni Dr. Gerona

[[Hunyo 23]], [[2013]] pinadrinohan kan organisasyon an sarong pamanggi-para-sa-sarong-kawsa kun sain nagtaong lektura si [[Danilo Gerona]] dapit sa Galleon Trade. Digdi man nanumpa an mga bagong opisyal kan grupo para sa taon 2013 sagkod 2014. Kabilang sa mga bagong myembro kaini iyo sinda  Ernie Verdadero, [[Jerry Adrados]], Jun Chica, Carlos Salcedo asin iba pa.

Digdi man sa okasyon na ini nagtaong gawad postuma ki [[Mariano Perfecto]] sa pagmidbid saiya komo Ama kan Literaturang Bikolnon asin kan Literaturang Hiligaynon.

* 3-aldaw na Seminar dapit sa Cultural Heritage
 
Sa 3-aldaw na seminar (Des. 3-5, 2013) dapit sa ''Protection and Conservation of the National Cultural Heritage'' an Sumaro Bikolnon nakipagtabangan sa apat na organisasyon, an [[National Commission for Culture and the Arts]], an lokal na gobyerno kan Syudad nin Naga, Centro Naga Business Club asin an United Architect of the Philippines (UAP) Camarines Chapter ngane an nasabing seminar madara sa maray na eksito.

====Taon 2014====

* Bikol Song Festival

Kan Oktobre 25, 2014, an Sumaro Bikolnon nag'ama sa sarong piyesta nin mga kantang bikolnon (Bikol Song Festival) na ginibo sa Champagne Garden, sa siyudad nin Naga kun saen mga bantogan na parakanta asin mga kompositor an nagbali asin nagtaong kaogmahan asin kaalingan nanggad sa mga paradalan na nakapano na gayo sa lugar na ginibohan kan kasiribotan. Sa okasyon na ini, an Sumaro naggawad nin pagmidbid (Plaka nin PagpaDios Mabalos) ki Padre [[James O'Brien|James J. O'Brien, S.J.]] asin ki [[Jerry Adrados]].<ref>http://www.bicolmail.com/2012/?p=18357 Kinua 02-11-14</ref>

Saro sa nagkanta iyo si [[Mark Avila]], na kinanta an mga komposisyon ni [[Ferdinand Dimadura]] asin an huri saro sa nagdayo sa pagdalan igdi. An grupo ni kompositor Carlos Salcedo, Jr na binibilog ninda Remigio Felizmeno, Tess Felizmenio asin Jorge Olivera enot na nagpadangog kan saindang mga tradisyonal na awit, sinundan ni Mark Avila asin an huring grupo, grupo ni Diosdado "Dodong" Valencia, iyo an nagdara kan banggi huli sa mga magagayon asin orihinal na mga kanta kaini. An Valencia Singers binibilog ni Valencia, ni Dean Delmo V. Correo, Eldie Celocelo, asin sarong daragitay. Sa pagboses nin rawitdawit hale sa obra ni [[Jerry Adrados]] tituladong "Pasaway", iyo si Edwin "Bong" de la Torre na mahusay magpahayag pano nin pamate gibo kan dating beterano sa teatro asin nagin myembro sa PETA.<ref>http://www.bicolmail.com/2012/?p=18357 Kinua 02-11-14</ref>

====Taon 2015====

* Sarong Bangging Rawitdawit, Rawaydaway asin Awit

Naghihinapos an 2015, Nobyembre 28, an Sumaro nag-ama' kan aktibidad na pigngaranana Banggi nin Rawitdawit, Rawaydaway asin Awit sa tuyong pagrokyaw kan ika-150ng anibersaryong pagkamundag ni [[Tomas Arejola]]. Kadungan sa okasyon, sarong gawad postuma an itinao ki Arejola sa pagmidbid kan saiyang serbisyo sa komunidad bilang Representante (1907-1911) kan [[Ambos Camarines]], na sarong pasib na inapod kan kasararoan na Gawad Hiyangta.

====Taon 2016====

* Hiyangta Christmas dinner-concert

Sa kama'wotan magtaong pagaling-aling asin dagos pagpadangog asin pagparomdom sa publiko kan gayon kan mga kantang bikolnon, an kasararoan nagpasale nin sarong konsyerto kan Desyembre 9, 2016. Inapod na Hiyangta- Christmas Dinner-concert, ini ginibo sa Champagne Garden, igdi sa Naga.<ref>[http://www.bicolmail.com/2012/index.php?s=Hiyangta+kan+Sumaro+Bikonon%2C+matrayumpong+ginibo]Bicol Mail: Hiyangta kan Sumaro Bikolnon...Kinua 5-02-17</ref>

Sa okasyon na ini, tolong pasib an iginawad sa tolong persona: ki Victor Masoud Bichara(Gawad Dawani), sarong gawad postuma, ki Jose Rey, Sr. (Gawad Dawani), sarong gawad postuma, asin ki Kongresista Salvio Fortuno (Gawad Hiyangta).

====Taon 2017====

* Kabikolan at War
* Pagromdom kan Ika-105 Anibersaryong pagkagadan ni Perfecto

Kan Abril 7, 2017 an organisasyon nag'ama nin sarong lektura-eksibit manongod sa agi-agi kan [[Ikaduwang Gerang Pankinaban]] igdi sa Kabikolan tituladong "Kabikolan at War" na ginibo sa Holy Rosary Minor Seminary, igdi sa Syudad nin Naga kun saen sinda Dr. [[Danilo Gerona]], Dr. Karl Ian Uy Cheng Chua, asin si Leo Paulo I. Imperial an mga nagtararam. Sa sinabing okasyon an kasararoan pinagpilang asin tinawan onra an tolong mga beterano sa gera: sinda Maj. [[Teofilo B. Padua]], Maj. [[Juan Q. Miranda]], asin si Commo. [[Jaime C. Jimenez]]. An huri ginawadan kan Gawad Hiyangta huli pa bilang pinakaenot na nagtogdas nin kolehiyo sa edukasyon maritimo igdi sa ronang Bikol.<ref>http://www.bicolstandard.com/2017/04/war-years-lecture-held-in-naga-city.html Kinua 27-04-17</ref><ref>https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=684051651780633&id=185949624924174 Kinua 27-04-17</ref>

Sa Ika-105 anibersaryo nin pagkagadan ni Mariano Perfecto pinagmarhay kan grupo na magselebrar paagi nin karantahan asin rawitdawit bilang pagromdom na si Perfecto iyo an kag-ama' kan literaturang Bikol asin kan Hiligaynon pa ngane, na ginibo sa FishCove Garden sa Bgy. Abella, Syudad nin Naga asin nasundan pa ini nin sarong lektura dapit sa obra asin buhay ni Perfecto sa Ateneo de Naga University kan  Nobyembre 27 parehong taon asin kun saen an taga-lektura iyo si Edwin "Bong" de la Torre.

====Taon 2018====

* Urugmahan sa Pasko 2018

Kan Desyembre 14, 2018, sa FishCove Gardens, Syudad nin Naga sarong kaogmahan an pigkasiribotan sa pagrokyaw kan Kapaskohan asin man sa pagtaong onra sa duwang persona na may dakulang ambag sa arte asin kultura: si [[Gerry Latumbo|Gerry Duran Latumbo]] sa pagpahiling kahusayan sa musika asin ki Rufo Ocampo Tuy, Sr. bilang tagahatod bareta nin pirang dekada paagi nin radyo.

====Taon 2019====

* [[Aldaw nin Filipino-Espanyol na Pag'aramigo|Aldaw nin Pag'aramigo kan Filipino asin Espanyol]]

Kan Hunyo 30, 2019, an Sumaro Bikolnon katuwang man an Nueva Caceres Heritage Movement, Inc. asin iba pang mga organisasyon, pig tulod sa maray na resulta an selebrasyon kan inapod na "Aldaw nin Pag-aramigo kan Espanyol asin Filipino" o inapod na "Philippine-Spanish Friendship Day". Binuksan an selebrasyon kan  pagkaaga sa pag'inagurar kan "heritage ark" namogtak sa solar ni Don [[Mariano Abella]] sa [[Kalye Blumentritt]], Syudad nin Naga. Pagkahapon itinampok an eksibit nin  ,mga pintura kan  Kintab Group sa lobby kan Avenue Plaza na tinapos an selebrasyon sa sarong lektura asin baraylehan nin mga bayleng Espanyol sa sasabing hotel. An lektura ni [[Danilo Gerona|Dr. Danilo Madrid Gerona]] dapit sa mga negosyong dinara kan mga Espanyol asin an timbreng danay kaini sa ekonomiya kan Kabikolan (1572-1898).<ref>[https://pia.gov.ph/news/articles/1023923]pia.gov.ph. Kinua 2019-08-23</ref>

====Taon 2022====
* Pagtaong Gawad sa mga piling persona 

Sa okasyon kan Pasko (Des 2022), an Sumaro Bikolnon nagtaong onra sa duwang persona, ki Carlos Apuan Arejola (Gawad Dawani) huli sa mga ginibong proyekto kultural kaini asin ki Diego Coner (Gawad Hiyangta) huli sa saiyang mga paghingowa sa lantad nin pagpagantad kan buhay ekonomiko kan komunidad.
====Taon 2023====
*Pagkampanya maligtas sa pagrugba' kan duwang estruktura historikal

Sa sayod na pagmakulog sa mga pamana asin historikal na mga edipisyo asin estruktura sa laog kan siyudad nin Naga, an organisasyon nakipagtuwang sa [[Nueva Caceres Heritage Movement]] na maligtas sa paggaba' kan duwang estrukturang lumaon na (natindog 1826) namumugtak sa Distrito Sorral, sa Barangay San Francisco kan sarong korporasyon na iyo na an kagsadiri kan lote namumugtakan kan mga estruktura.
<ref>https://newsinfo.inquirer.net/1917710/heritage-advocates-fight-to-save-nagas-historic-jail-post-office-from-demolition. Kinua 2024-06-25.</ref>

====Taon 2024====
* Pagbungsod kan opisyal na publikasyon Dawani

Ngonyan Mayo 2024 an Sumaro Bikolnon nagbungsod kan opisyal na publikasyon kaini, an magasin na Dawani. An editor kan magasin iyo si Eilyn Nidea asin an lay-out artist iyo si Rita Limjoco, an front cover artist iyo si Michael Sales. An magasin, sa 50 pahinang dahon, pigtampok an mga sinurat kan manlaen-laen na mga parasurat Bikolnon sa pagbusol kan pagtalubo kan literatura, musika asin arte. Siring man ini may mga historikal na artikulo asin mga imahe kan pintura kan mga visual artists (pintor) kan Camarines Sur. Asin sa katuyohan na mamidbid an mga hiro asin adbokasiya kan mga kaayonan kultural igdi sa probinsya asin sa siyudad nin Naga, bwelo pinagtawan espasyo an mga organisasyon makapabisto kan saindang mga proyekto asin kasibotan. Ini naimprinta sa Goldprint, sarong kompanyang pagsasadiri kan Bicol Mail Publishing.<ref> https://www.facebook.com/groups/474761559234629/. Kinua 2024-06-24.</ref>

==Mga ginawadan nin pagmidbid==

{| class="wikitable sortable"
|-
! class="unsortable" | Ladawan !! Taon !! Nananaog  !! Pagladawan !! Gawad
|-
| [[File:Mariano Perfecto bust.jpg|100px]] || 2013 || [[Mariano Perfecto]] || Ama nin Literaturang Bikol asin Hiligaynon; serbidor nin banwaan || Pagpa-Dios Mabalos 
|-
| [[File:Jerry_E._Adrados.JPG|100px]] || 2014 || [[Jerry Adrados]] || kagsurat nin diksyunaryo Bikol-Ingles || Pagpa-Dios Mabalos 
|-
| || 2014 || [[James O'Brien]] || tagatulod kan kulturang Bikol || Pagpa-Dios Mabalos 
|-
||| 2015 || [[Clemente Alejandria]] || sarong poeta sa tataramon na Bikol || Pagpa-Dios Mabalos 
|-
| [[File:-Tomas_P._Arejola.jpg|100px]] || 2015 || [[Tomas P. Arejola]] || serbisyo sa banwaan || Hiyangtâ 
|-
| [[File:Salvio_Fortuno_3_-_Copy.jpg|100px]] || 2016 || [[Salvio Fortuno]] || serbisyo sa banwaan || Hiyangtâ 
|-
| [[File:Victor_Bichara2.JPG|100px]] || 2016 || [[Victor M. Bichara, Sr.]] || kagpoon kan negosyo sa sinehan sa Bicol || Dawani
|-
| [[File:Jose_Rey.jpg|100px]] || 2016 || [[Jose Rey|Jose Rey, Sr.]] || pintor || Dawani
|-
|  || 2017 || [[Teofilo B. Padua]] || pamayo kan Camp Isarog Guerilla Unit, serbisyo sa banwaan || Hiyangtâ 
|-
| [[File:JQMiranda.jpg|100px]] || 2017 || [[Juan Q. Miranda]] || pamayo kan Tangcong Vaca Guerilla Unit, serbisyo sa banwaan || Hiyangtâ 
|-
| || 2017 || Jaime C. Jimenez || gerilyang beterano asin pinakaenot nagmukna nin kolehiyo para sa edukasyon maritimo sa Kabikolan || Hiyangtâ 
|-
| [[File:Gerry Latumbo 001.jpg|100px]] || 2018 || [[Gerry Latumbo|German Duran Latumbo]] || kompositor || Dawani
|- 
|||2018 || Rufo Ocampo Tuy, Jr. || parabareta sa radyo || Dawani
|- 
| [[File:Carlos Arejola.jpg|100px]] || 2022 || [[Carlos Arejola]] || tagatulod sa kultura || Dawani
|}

==Kataytayan nin mga ladawan==
<gallery>
Sumaro B 2008 directors.jpg|thumb|Mga enot na direktor kan Sumaro Bikolnon (2008)
Sarong Bangging Musika.jpg|thumb|Sarong bangging musika ki Ina (2010)
Sarong% 20Bangging% 20Musika% 20014(1).jpg|thumb|Parakantang Camaligan
BSFest Participants.jpg|Mga kaapil sa Sumaro kaiba magkapirang nagdaralan
BSFest Attendees.jpg|Magkapira sa nagdayo asin nagdalan sa Bikol Song Festival (2014)
BSF crowd.jpg|Mga nagdaralan sa Song Festival
Hiyangta_concert.jpg|An nagdaralan sa Hiyangta Konsyerto Des. 9, 2016
Bichara awardee.jpg|thumb|Alex Bichara pigresibe gawad
Lekturaː Kabikolan At War.jpg|thumb|Pagbukas kan eksibit tituladong Kabikolan at War (2017)
Lektura;Kabikolan at War.jpg|thumb|Lektura-eksibitː Kabikolan at War
</gallery>

==Toltolan==
{{reflist}}

==Hilingon man==
* [[An Banwa: Kultura buda Artes kan Tabaco]]
* [[Arejola Foundation for Social Responsibility]]
* [[Kabikolan Cultural Association]]
* [[Kabulig Bikol Writer's Association]]
* [[Nueva Caceres Heritage Movement]]
* [[Parasurat Bikolnon]]

==Panluwas na takod==
* [http://sumarobikolnon.webs.com/ Websayt kan Sumaro Bikolnon] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110405024328/http://sumarobikolnon.webs.com/ |date=2011-04-05 }}

{{saringsing}}
[[Kategorya:Mga Bikolanong organisasyon]]