Jump to content

bali

From Wikipédia
 
Aksara Bali
   
propinsibali.
ko᭢bar̀. pralambang.
slogan. : ///0///. balidwipajaya. ///0///
panagara. indonesiha.
ibhūkoṭa. denpasar̀.
pemerintahan

 •guber̀nur̀

 •wagub

wayan​koster̀

tjokor̀da​oka​ar̀ṭa​ar̀dana​sukawati
areya

 •total​luwas


:5:​. ​:780:​, ​:06:​​km²

populasi

 •total
 •kepadatan


:4:​. ​:230:​. ​:051:​​jiwa (:2017)
:732:​​jiwa/km²(:2017)/km²

demograpa̔i
 •etnis
bali 84.96%

jawa 9.60%
madura 0.77%
melayu 0.59%
suku 0.50%
tiyon'gḥowa 0.38%
sunda 0.30%
bugis 0.24%
batak 0.17%

agama.   hindu 83:46%

slam 13.37%
kristen​protestan 1.66%
katolik 0.88%
budḍa 0.54%
kon'gḥucu 0.01%
aliran​keper̀cayān 0.01%
lain​lain 0.14%

basa.   basa'indonesiha.

basabali.
basasanelyanan.

zonagalaḥ. galaḥindonesihatĕngaḥ. UTC+ 8
situsweb. www.baliprov.go.id
propinsi​bali​yening​cingakan​saking​satelit
wawengkon​nusa​bali​ring​-ndonesiya

balihinggiḥ​punika​wasta​nusa​hutawi​propinsi​ring​-ndonesiya. ​​bali​kawentenanne​ring​negara ndonesiya. ka​hapit​hantuk​nusajawalan​nusalombok, nusa​bali​linggaḥ​ñane​wantaḥ​:5:​. ​:561:​​km:2. propinsi​bali​kabagi​hantuk​makudang​nusa, ​​sane​sampun​subaga​sakadi​:​nusa​bali, ​​nusa​penida, ​​nusa​ceningan, ​​nusa​lembongan, ​​tur̀​nusa​nusa​sane​halitan. ​​-bu​kota​propinsi​bali​kawentenanne​ring​denpasar̀. ​. ring​:2014:​, ​​propinsi​bali​maduwe​pañjrak​kirang​langkung​꧌+/​꧍​​:4:​. ​:25:​​yuta​tikl̥ödr̥öcūng lan r̥ĕpot mĕnĕk.[1] propinsi​bali​punika​dados​genaḥ​hantuk​piniḥ​hakeḥ​wang​sane​mader̀be​ugama​hindu​ring​-ndonesiya.[2] nusa​bali​sampun​ter̀kenal​ring​mañcanegara​seyantukan​kehindahan​halam​lan​budaya​ñane. ​​mākeḥ​toris​sane​rawuḥ​meriki​makar̀diyang​wawengkon​hekonomi​ring​prowa̔insi​bali​punika​sanget​megantung​ring​pariwisata. ​​toris​toris​sane​mawisata​ring​bali​piniḥ​hakeḥ​saking​cina, ​​malaisiya, ​jepanglanostrali. mawit​saking​kataḥne​wentenpurasane​kāntukan​mepuja​ring​dewa​dewi, ​​baline​kabahos​pulau​seribu​pura​lan​pulau​dewata. ​

babad

[edit | edit source]

masa​kuna

[edit | edit source]

saking​kirang​langkung​war̀sa​:2000:​​sm​꧌sadurung​masehi꧍​​, ​​bali​punika​sampun​katongosin​holiḥ​wang​ahustronesiya​sane​megingsir̀​saking​asiya​kelod​kangin​lan​oseyaniya​ngelintangin​segara​nusantara​punika. ​​wantaḥ​cingakin​basa​lan​budaya​ring​bali, ​​punika​maduwe​kanti​saking​basa​lan​budaya​ring​nusantara, ​​malaisiya, ​​pilipina, ​​lan​oseyaniya. ​​peranti​watu​kapining​war̀sa​punika​sampun​kapanggihan​ring​desa​cekik, ​​nusa​bali​kanginan. ​​ring​masa​kuna, ​​ugama​hindu​ring​bali​punika​kabagi​hantuk​sanga​soroḥ​luwir̀​hipun​:​pasupata, ​​bhairawa, ​​siwa​śidanta, ​​waisnawa, ​​boḍa, ​​braḥma, ​​resi, ​​sora​lan​ganapata. ​​sabilang​soroḥ​punika​maduwe​dewa​lan​dewi​sane​nglingsir̀. ​

mapanggiḥ​kapining​por̀tugis

[edit | edit source]

paruman​wang​bali​kaping​wang​eropa​sane​ka​ping​siki​pawiyakti​ring​:1512:​, ​​ri​tatkala​kapal​kapal​por̀tugis​pamucukin​holiḥ​antoniyo​abrehu​lan​parañcisco​ser̀rãoo​kacingakin​ring​nusa​bali​segara​sane​kaleran. ​​wangsa​por̀tugis​punika​poliḥ​ngambarang​nusa​bali​ring​:1512

hindiya​belanda

[edit | edit source]

ring​war̀sa​:1597:​, ​​belanda, ​​kamanggalanin​hantuk​cor̀nelis​de​hohutman​mewali​ka​nusa​bali. ​​pamerentahan​belanda​ngagegang​kuwasa​hipun​ñane​ring​bali​ri​tatkala​war̀sa​:1840:​han​saking​segara​kaler̀​nusa​bali​punika. ​​belanda​hipun​mepaduwang​kerajān​kerajān​ring​bali​mangda​poliḥ​makuwasa. ​​ri​tatkala​pamuput​war̀sa​:1890:​han, ​​belanda​mapikoliḥ​kuwasa​ring​nusa​bali​kidul. ​​ri​tatkala​sasiḥ​juni​:1860:​, ​​nabe​prani​lan​tumbuhan​alpared​russel​wallace​saking​wales, ​​mewali​ka​nusa​bali. ​​pawaliyan​hidane​mebuwaka​hantuk​pemineḥ​biyologi​sane​kabahosan​guwet​wallace. ​​guwet​wallace​hinggiḥ​punika​guwet​hangen​sane​ngelintangin​selat​lombok. ​​guwet​punika​masahang​soroḥ​prani​lan​tumbuhan​hantuk​wawengkon​punika. ​

belanda​mangutus​makudang​kudang​waduwa​lan​kapal​ring​sanur̀​ri​tatkala​war̀sa​:1906:​​hantuk​megegebugin​bali. ​​kāntukin​mapurinin​waduwa​punika, ​​wangsa​raja​ring​puri​denpasar̀​ngemar̀giyang​perang​puputan. ​​mawit​puputan​punika, ​​:200:​​wang​bali​seda​pikoliḥ​mañedayang​ragane. ​​puri​klungkung​taler̀​ngaturang​puputan​kāntukin​mapurinin​waduwa​belanda. ​​pamuput​yuda​punika, ​​belanda​mapikoliḥ​makuwasa​ring​bali, ​​sakewanten​pikoliḥ​belandane​nenten​mrebawa​hantuk​hagama​lan​budaya. ​​pikoliḥ​belandane​ring​bali​nenten​taler̀​kuwat​sakadi​ring​jawi​tur̀​maluku. ​

luput​saking​kuwasa​belanda

[edit | edit source]

war̀tamana

[edit | edit source]

polaḥ​geyograpis

[edit | edit source]
topograpi​nusa​bali

klim​lan​masa

[edit | edit source]

prani​lan​tumbuhan

[edit | edit source]

alam​lingkungan

[edit | edit source]

pemerentahan​ring​bali

[edit | edit source]

propinsi​bali, ​​kebagi​hantuk​:8:​​kabupaten​lan​:1:​​kotamada. ​luwir̀​hipun​kabupatenbadung, bangli, buleleng, giyañar̀, karangasem, klungkung, jembrana, tabanan, miwaḥ​kotamadadenpasar̀.

kabupaten​badung

[edit | edit source]

wawengkon​kabupaten​puniki​linggaḥñane​:420:​, ​:09:​​km:2sane​kawatesin​hantukkabupaten​bulelengring​kaler̀, kabupaten​tabananring​kauḥ, kabupaten​bangli, giyañar̀, miwaḥkota​denpasar̀ ring​kangin, ​​saha​segara​hindiya​ring​kelod. ​​badung​maduwe​:6:​​kecamatan, ​​hinggiḥ​punika:​kecamatan​petang, ​​mengwi, ​​abiyansemal, ​​kuta, ​​kuta​utara, ​​lan​kuta​selatan. ​

kabupaten​bangli

[edit | edit source]

wawengkon​kabupaten​puniki​linggaḥñane​:520:​, ​:81:​​km:2sane​kawatesin​hantukkabupaten​bulelengring​kaler̀, kabupaten​badungmiwaḥkabupaten​giyañar̀ring​kauḥ, kabupaten​klungkungmiwaḥkabupaten​karangasemring​kangin, ​​saha​kabupaten​klungkung​miwaḥ​kabupaten​giyañar̀​ring​kelod. ​​bangli​maduwe​:4:​​kecamatan, ​​hinggiḥ​punika:​kecamatan​kintamani, ​​susut, ​​tembuku, ​​lan​bangli. ​

kabupaten​buleleng

[edit | edit source]

kabupaten​buleleng​hinggiḥ​punika​kabupaten​sane​piniḥ​linggaḥ​ring​prowa̔insi​bali. ​​wawengkon​kabupaten​puniki​linggaḥñane​:1:​. ​:365:​, ​:88:​​km:2sane​kawatesin​hantuk​segara​jawa​ring​kaler̀, kabupaten​jembranahing​kauḥ, kabupaten​karangasemring​kangin​miwaḥkabupaten​bangli, kabupaten​tabanan, sahakabupaten​badungring​kelod. ​​kabupaten​buleleng​maduwe​:9:​​kecamatan​hinggiḥ​punika:​kecamatan​bañjrar̀, ​​buleleng, ​​busung​biyu, ​​gerokgak, ​​kubutambahan, ​​sawan, ​​seririt, ​​sukasada, ​​lan​tejakula. ​

kabupaten​giyañar̀

[edit | edit source]

wawengkon​kabupaten​puniki​linggaḥñane​:368:​​km:2sane​kawatesin​hantukkabupaten​bangliring​kaler̀, kabupaten​badungring​kauḥ, Kkabupaten​banglisahakabupaten​klungkungring​kangin​miwaḥkota​denpasar̀saha​selat​badung​꧌selat​nusa​penida꧍​​ring​kelod. ​​giyañar̀​maduwe​:7:​​kecamatan​hinggiḥ​punika​:​kecamatan​blaḥbatuḥ, ​​giyañar̀, ​​payangan, ​​sukawati, ​​tampaksiring, ​​tegallalang, ​​lan​ubud. ​

kabupaten​karangasem

[edit | edit source]

wawengkon​kabupaten​puniki​linggaḥñane​:839:​, ​:54:​​km:2sane​kawatesin​hantukkabupaten​buleleng, kabupaten​banglimiwaḥkabupaten​klungkungring​kauḥ, ​​saha​segara​hindiya​ring​kaler̀, ​​kangin, ​​miwaḥ​kelod. ​​kabupaten​karangasem​maduwe​:8:​​kecamatan, ​​hinggiḥ​punika:​kecamatan​abang, ​​bebandem, ​​karangasem, ​​kubu, ​​manggis, ​​selat, ​​sidemen, ​​lan​rendang. ​

kabupaten​klungkung

[edit | edit source]

kabupaten​klungkung​maduwe​wawengkon​sane​paling​halit​ring​propinsi​bali. ​​wawengkon​kabupaten​puniki​linggaḥñane​:315:​​km:2sane​kawatesin​hantukkabupaten​bangliring​kaler̀, kabupaten​giyañar̀ring​kauḥ, kabupaten​karangasemring​kangin​miwaḥ​segara​hindiya​ring​kelod. ​​kabupaten​klungkung​maduwe​:4:​​kecamatan, ​​hinggiḥ​punika:​kecamatan​bañjrarangkan, ​​dawan, ​​klungkung, ​​lan​nusa​penida. ​

kabupaten​jembrana

[edit | edit source]

wawengkon​kabupaten​puniki​linggaḥñane​:841:​, ​:80:​​km:2sane​kawatesin​hantukkabupaten​bulelengring​kaler̀, kabupaten​tabananring​kangin, ​​selat​baliring​kauḥ, ​​lan​segara​hindiya​ring​kelod. ​​kabupaten​jembrana​maduwe​:5:​​kecamatan, ​​hinggiḥ​punika:​kecamatan​jembrana, ​​melaya, ​​mendoyo, ​​negara, ​​lan​pekutatan. ​

kabupaten​tabanan

[edit | edit source]

kabupaten​tabanan​kabahosane​lumbung​beras​pulau​bali​mawitan​kabupaten​tabanan​maduwe​makudang​kudang​carik. ​​wawengkon​kabupaten​puniki​linggaḥñane​:839:​. ​:33:​​km:2 sane​kawatesin​hantukkabupaten​bulelengring​kaler̀, kabupaten​jembrana ring​kauḥ, kabupaten​badung ring​kangin, ​​saha​segara​hindiya​ring​kelod. ​​kabupaten​tabanan​maduwe​:8:​​kecamatan, ​​hinggiḥ​punika:​kecamatan​baturiti, ​​kediri, ​​kerambitan, ​​mar̀ga, ​​penebel, ​​pupuwan, ​​slemadeg, ​​slemadeg​barat, ​​slemadeg​timur̀, ​​lan​tabanan. ​

kotamada​denpasar̀

[edit | edit source]

denpasar̀​hinggiḥ​punika​-bu​kota​propinsi​bali. ​​wawengkon​kotamada​puniki​linggaḥñane​:123:​. ​:98:​​km:2

ekonomi

[edit | edit source]

ring​war̀sa​:1970:​han, ​​hekonomi​ring​propinsi​bali​punike​piliḥ​hakeḥ​mandasar̀​kapining​metani​miwaḥ​meyabiyan. ​​nanging​saking​mangkin, ​​mākeḥ​toris​sane​rawuḥ​meriki​ka​bali​makar̀diyang​wawengkon​hekonomi​ring​prowa̔insi​bali​punika​sanget​megantung​ring​pariwisata, ​​mawitan​propinsi​bali​puniki​dados​siliḥ​tunggil​propinsi​sane​piniḥ​sugiḥ​ring​-ndonesiya. ​​ri​tatkala​:2003:​, ​​kirang​langkung​:80:​%​hekonomi​ring​propinsi​bali​punika​mekanti​kapining​hindustri​pariwisata. ​​sakewanten, ​​petaka​bom​bali​ring​:2003:​​lan​:2005:​​mangar̀diyang​hindustri​pariwisata​runtuḥ. ​​saking​mangkin​hindustri​pariwisata​ring​bali​ngindayang​hajeg​mawali. ​

matani​tur̀​mābiyan

[edit | edit source]

sakewanten​nusa​bali​punika​subaga​kapining​wawengkon​hindustri​pariwisata. ​​matani​tur̀​mābiyan​hinggiḥ​punike​ngaturang​tenaga​ker̀ja​sane​piniḥ​hakeḥ.

pariwisata

[edit | edit source]

transpor̀tasi

[edit | edit source]

demograpi

[edit | edit source]

seni​budaya​lan​basa

[edit | edit source]

seni​budaya​ring​bali, ​​sampun​kasor̀​ring​mañcanegara. ​​sawireḥ​punika, ​​hakeḥ​toris​he​rawuḥ​meriki. ​​seni​budaya​ring​bali​mepadu​hantuk​hagamahindu​ḍar̀ma. pepaduwan​punika​ngawentenan​budaya​sane​luwiḥ​lan​hagung.

  • seni​tari, ​​ring​bali​kasor̀​hantuk​higel​higelan​sane​mapesengankecak, baris, pañembraḥma, pendet, miwaḥ​sane​liyanan.
  • seni​rupa,
  • seni​ukir̀, ​​hukir̀​hukiran​bali​maduwe​ciḥna​sane​liyan. ​
  • seni​wewangunan, ​​wewangunan​ring​bali, ​​nenten​je​wenten​sane​ngematuhang. ​​anak​sane​duweg​ngewangun, ​​kapesengan​hantuk​undagi. ​

ring​bali, basasane​keyangge​wenten​telung​soroḥ, ​​hinggiḥ​punika:

pangiring​suratan

[edit | edit source]
  1. ni​komang​er̀wa̔iyani (17 December 2012). "Bali faces population boom, now home to 4.2 million residents". Bali Daily via The Jakarta Post. Kaaksés 30 December 2012. zero width space character in |author= at position 148 (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  2. "penduduk​menurut​wilayaḥ​dan​agama​yang​diyanut" [Population by Region and Religion Bali Province]. sensus​penduduk​:2010. badan​pusat​statistik. zero width space character in |publisher= at position 150 (help); zero width space character in |title= at position 156 (help); zero width space character in |work= at position 154 (help)