Эстәлеккә күсергә

Әҙ-Ҙәһәби

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Әҙ-Ҙәһәби
ғәр. مُحمَّد بن أحمد بن عُثمان بن قايماز الذهبي
Рәсем
Зат ир-ат[1][2][3]
Ҡушамат شمس الدين һәм أبو عبد الله
Тыуған көнө 5 октябрь 1274[2][3]
Тыуған урыны Кафр-Батна[d], Кафр-Батна[d], Марказ Риф Дамаск[d], Дамаск[d], Сүриә
Вафат булған көнө 4 февраль 1348({{padleft:1348|4|0}}-{{padleft:2|2|0}}-{{padleft:4|2|0}})[4] (73 йәш)
Вафат булған урыны Дамаск, Мәмлүк солтанлығы[d], Мысыр[2]
Туған тел Ғәрәп теле
Һөнәр төрө Мөхәддис, тарихсы
Эшмәкәрлек төрө ислам дин ғилеме, Хәҙис ғилеме һәм тарих
Эш урыны медресе ас-Салихийя[d]
Уҡыусылар Таджуддин ас-Субки[d], Ибн Кәсир[d], Шамс ад-дин ибн аль-Мавсили[d], Ас-Сафади[d] һәм Джамал ад-Дин аз-Зайлаи[d]
Кемдә уҡыған Ибн Дакик аль-Ид[d], аль-Миззи[d], Алям ад-дин аль-Бирзали[d], Ибн Тәймиә, Абу Бакр ибн Абд аль-Хакам[d], Ибн аль-Харрат ад-Давалиби[d], Абдул-Мумин ад-Димьяти[d], Ибн Саййид ан-Нас[d] һәм Такиюддин ас-Субки[d]
Префикс титула аль-Имам[d]
Сәләмәтлек торошо Һуҡырлыҡ
 Әҙ-Ҙәһәби Викимилектә

Шәмсетдин Әбү Ғабдуллаһ Мөхәммәт ибн Әхмәт әт-Төркмәни, күберәк әҙ-Ҙәһәби тип беләләр (1274, Кәфр-Бәтна, хәҙерге. Сүриә — 4 февраль 1348, Дамаск) — билдәле мосолман ғалимы — фаҡиһ, хәҙис белгесе, тарихсы, биограф, хафиз.

Атаһы әҙ-Ҙәһәби, Әхмәт ибн Усман әт-Төркмәни (12431297) тәҡүә кеше һәм оҫта зәркәр (ювелир) булған: әҙ-Ҙәһәби ҡушаматы ла «алтын» тигәндән килеп сыҡҡан. Әҙ-Ҙәһәби рабиғел ахыр айының 3-өндә Һижрә буйынса 673 йыл (1274) Дамаск янындағы Кәфр-Бәтнә (ғәр. كفربطنا‎) ауылында тыуған[5] .

Әҙ-Ҙәһәби мосолман фәндәренә иртә йәштән инеп китә. Ун йәшендә «Сәхих Мөслим» йыйынтығын өйрәнә башлай. 18 йәшендә Әҙ-Ҙәһәби шәриғәт дисциплиналарын өйрәнеүгә етди тотона. Тәүҙә атаһы, берҙән-бер бала булғанлыҡтан, уға башҡа ҡалаларға сәйәхәт итергә рөхсәт итмәй, әммә ахырҙа йомшара һәм өйөнән дүрт йылға ғына китергә рөхсәт итә. Әҙ-Ҙәһәби төрлө ҡалаларҙа бик күп шәйехтәрҙә булып сыға, (1295) Ҡаһирә һәм Искәндәриәгә бара, 1297 йылда хаж ҡыла һәм мосолмандар өсөн изге урындарҙы барып күрә[5].

Күреү һәләтен юғалтыу һәм вафат булыу

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Әҙ-Ҙәһәби олоғая бара әкренләп күреү һәләте кәмей башлай, уның шәкерте әл-Хөсәйни һүҙҙәре буйынса, 1340-ҙә, үлеренә ете йыл ҡалғас, бөтөнләй һуҡырая. Әммә ҡайһы бер тикшеренеүселәр, Әҙ-Ҙәһәби һуңыраҡ, 1343-тә һуҡырайған тип иҫәпләй.

Әҙ-Ҙәһәби Һижрә буйынса 748 йылда (1348 йыл) Зөлҡәғиҙә айының өсөнсө дүшәмбеһендә Дамаскыла вафат була һәм әл-Баб әс-Сәғир зыяратында ерләнә. Йыназа намаҙы Өмәүиҙәр мәсетендә [6]уҡыла.

Әҙ-Ҙәһәби хәҙистәр, тарих фәндәре темаһына, мөхәддистәр тураһындағы йөҙгә яҡын китап һәм тикшеренеүҙәр авторы.

  1. Record #90043051 // VIAF (билдәһеҙ)[Dublin, Ohio]: OCLC, 2003.
  2. 2,0 2,1 2,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118889788 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
  3. 3,0 3,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  4. Al-Dhahabi // SNAC (ингл.) — 2010.
  5. 5,0 5,1 Абд ас-Саттар аш-Шейх, 1994
  6. Абд ас-Саттар аш-Шейх, 1994, с. 534
  • Энциклопедия ислама. 3-е издание — Leiden : Koninklijke Brill, 2016. — ISSN 1873-9849.
  • Абд ас-Саттар аш-Шейх. Хафиз аз-Захаби. — Дамаск: Дар аль-Калам, 1994.