Фермий

Фермий
	Фермий
Масса	257,095 массаның атом берәмеге
Кем хөрмәтенә аталған	Энрико Ферми
Асыусы йәки уйлап табыусы	Гленн Теодор Сиборг[d]
Асыу датаһы	декабрь 1952
Элемент символы	Fm
Химик формула	Fm
Каноническая формула SMILES	[Fm]
Атом һаны	100
Электр кирелеге	1,3
	Фермий Викимилектә

Фермий (лат. Fermium, Fm) — Менделеевтың периодик таблицаһының 7-се осор элементы. Тәртип номеры — 100.

Радиоактив трансуран, актиноидтар төркөмөнә ҡарай. Плутонийҙан ауырыраҡ башҡа элементтар кеүек, тәбиғәттә табылмай, бөтә билдәле изотоптары яһалма юл менән алынған.

Символы

Фермий элементының символы — Fm (Фермий тип уҡыла).

Тарихы

Был трансуран элемент 1953 йылда көтмәгәндә тиерлек асылған. 1952 йылдың ноябрендә Тымыҡ океан утрауҙарының береһендә АҠШ ғалимдары ҙур масштаблы термоядро шартлатыуы («Майк» операцияһы) үткәрәләр. Был шартлау продукттарының ҡайһы берҙәре шартлау болото аша осоусы пилотһыҙ осҡостарға ҡуйылған ҡағыҙ фильтрҙар менән тотола, ҡалған өлөшө шартлау урыны янындағы соҡорға төшә. Ике продукт та АҠШ-тың бер нисә лабораторияһында анализланған. Соҡорҙа бик юғары молекуляр ауырлыҡтағы уран атомдары табыла, сөнки уран шартлау ваҡытында шунда уҡ 17 нейтронға тиклем эләктереп ала^[3].

Эниветок атоллында үткәрелгән беренсе термоядро шартлауынан һуң ҡалған туҙандан беренсе тапҡыр фермийҙы 1952 йылдың аҙағында америкалы А. Гиорсо һәм Лос-Аламо лабораторияһының башҡа ғалимдары айырып алған ²⁵⁵Fm изотобы рәүешендә алынған.

Исеменең килеп сығышы

Исеме италия-америка физигы Энрико Ферми хөрмәтенә бирелгән.

Сығарып алыу

Фермийҙы циклотронда алыу барышында торий, уран йәки плутоний иондары сәптәрен неон, кислород йәки углерод иондары менән нурландырып алалар. Фермий алыуҙың икенсе ысулы булып атом реакторында плутоний, кюрий йәки калифорний изотоптары ҡатнашмаһы нейтрондары менән нурландырыу тора. Иң ҙур күләмдәрҙә, йылына 10⁹ атом, ²⁵⁷Fm изотобы етештерәләр^[4].

Биологик әһәмиәте

Бөтә билдәле фермий изотоптары радиоактив ағыулы.

Ҡулланыу

Fm атомдарынан сәптәр атом физикаһында ауырыраҡ элементтар алыу өсөн ҡулланыла.

Иҫкәрмә

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 FERMIUM (ингл.)
↑ Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) (ингл.) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2010. — Vol. 83, Iss. 2. — P. 359–396. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14
↑ Фермий, Fermium, Fm (100)
↑ Химическая энциклопедия / Под ред. Н.С. Зефирова. — М.: Большая российская энциклопедия, 1998. — Т. 5. — С. 84. — 783 с. — ISBN 5-85270-310-9.

Һылтанмалар

Фермий на Webelements
Фермий в Популярной библиотеке химических элементов 2020 йыл 30 июнь архивланған.

[_b972e38104540ea9-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 FERMIUM (ингл.)

[_e12470c4dd14fcfb-2] Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) (ингл.) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2010. — Vol. 83, Iss. 2. — P. 359–396. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14

[3] Фермий, Fermium, Fm (100)

[4] Химическая энциклопедия / Под ред. Н.С. Зефирова. — М.: Большая российская энциклопедия, 1998. — Т. 5. — С. 84. — 783 с. — ISBN 5-85270-310-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

Һүҙлектәр һәм энциклопедиялар	Большая каталонская · Britannica (онлайн)
Норматив контроль	GND: 4490995-0