قاناخما
قاناخما — هر هان‌سی تراوما زامانی قان دامارلارینین زده‌له‌نمه‌سی‌دیر. قان بدن بوشلوقلارینا آخارسا، داخی‌لی قاناخما آدلانیر.
قاناخمانین نؤولری
[دَییشدیر]- آرتئریال
- وئنوز
- کاپیلیار
کاپیلیار قاناخمالار
[دَییشدیر]بو قاناخمالار قان دؤورانی سیستئمینین اوست طبقه‌سی زدلندیی حال‌دا باش وئریر. بۇ حال‌دا قان یاواش آخاراق یارانی نازیک قاتلا اؤرتور.
وئنوز قاناخمالار
[دَییشدیر]بو زامان ایشلنمیش قانی اورقانلاردان اور‌یه داشییان دامارلار زده‌لنیر. اوکسیگئنله زنگین اولمایان بئله قان توند قیرمیزی رنگ‌ده، یاپیشقان و قاتی اولور. بۇ زامان قان عئینی هجم‌ده اولماقلا یاواش آخیر. علامتلر:
- قان یارادان ساکیت آخیر.
- قان توند-قیرمیزی رنگ‌لی اولور. کاپیلیار قاناخمادا یارا قان وئریر و آخان قان تئز لاختالاشیر.
آرتئریال قاناخمالار
[دَییشدیر]بو حال‌دا قانی اورک‌دن اورقانلارا داشییان دامارلار زده‌لنیر. اوکسیگئنله زنگین اوْلان بئله قان دورو و آچیق قیرمیزی رنگ‌ده اولور. بئله قاناخما زامانی قان، یارادان گوج‌لو فونتان شکلین‌ده آخیر، قان اورک نبزینه اویغون اولاراق پول‌ساسییا ائدیر.
علامتلر:
- سۆرعت‌لی قاناخما.
- زده‌له‌نمه ناهییه‌سین‌ده آغری.
- آل-قیرمیزی رنگ‌لی قان.
- قانین تضییق ایله آخماسی.
ایلک تیببی یاردیم
[دَییشدیر]ان تهلوکه‌لی قاناخما آرتئریال قاناخمادیر. بۇ زامان فوواره شکلین‌ده آل قیرمیزی قان سۆرعتله داماردان خاریج اولور و زررچکمیش بیر نئچه دقیقه عرضینده چوخ‌لو قان ایتیره بیلر. درحال قاناخمانی ساخلاماق اۆچون تدبیرلر گؤرولمه‌لی‌دیر. تورنا و یا ال آلتین‌دا اوْلان هر هان‌سی واسطه‌دن (ایپ، رئزین، پارچا، بئل کمری و س.) ایستیفاده ائتمکله زده ناهییه‌سین‌دن یوخاری‌دا ایری ماگیسترال دامارلاری تورنا ایله سیخماقلا قاناخمانی ساخلاماق لازیم‌دیر. ال آلتین‌دا هئچ نه اولمادیق‌دا ایری ماگیسترال داماری بارماقلا سومویه دوغرو سیخماق لازیم‌دیر. تورنانین قویولدوغو واخت قئید ائدیلمه‌لی‌دیر. چونکی ۱-۲ ساعت‌دان سوْنرا ۲-۳ دقیقه‌لییه سارغینی بوشالتماق لازیم‌دیر کی، اطرافین قیدالانماسی پوزولماسین. عکس حال‌دا قانقرئنا باش وئره بیلر. وئنوز قاناخما زامانی توند آلبالی رنگ‌ده قان فاصیله‌سیز یاواش آخینلا خاریج اولور. بۇ زامان سیخیجی سارغی قویماقلا قاناخمانی دایان‌دیرماق اولار. کاپیلیار قاناخما زامانی عادی سارغی قویدوق‌دا قاناخما دایانیر. بوتون حاللاردا سارغینین اوستون‌دن بوز قوووغو قویماق آغرینی آزالتماغا و قاناخمانی دایاندیرماغا کؤمک ائدیر. بورون قاناخماسی زامانی بورنون ایچری‌سینه هیدروگئن پئروکسید مه‌لولو ایله ایسلائدیلمیش پامبیق و یا بینت یئرلش‌دیرمک، بورون پرلرینی بیر-بیرینه سیخماق، بورنون اوزرینه بوز قویماق لازیم‌دیر. آغ جیرلردن قاناخما اولارسا (بو زامان کؤپوک‌لو آل قیرمیزی قان گلیر) زررچکه‌نه یاریموتوراق وضعیت وئرمک، دؤش قفه‌سی اوزرینه بوز دؤشه‌مک، اؤسکوریی آزال‌دان درمانلار وئرمک لازیم‌دیر. قان‌لی قوسما اولارسا (بو زامان قوسونتو کوفئ چؤکونتوسونه اوخشاییر) خسته‌یه تام ساکیت‌لیک وئریلمه‌لی، قارنینین اوستونه بوز قویولمالی، یئمه‌یه و مایئ قبولونا ایجازه وئریلمه‌مه‌لی‌دیر.
داخی‌لی قاناخما
[دَییشدیر]بو زامان علامتلر تراومادان بیر مدت سوْنرا اؤزونو گؤستریر:
- تراوما ناهییه‌سین‌ده گؤیرمه.
- یومشاق توخومالارین آغری‌لی، شیشکین اولماسی، قارین بوش‌لوغونا قان‌سیزما زامانی – «سرت» قارین.
- زررچکمیش‌ده هیه‌جان و ناراحات‌لیق هیس‌سینین اولماسی.
- تئزلشمیش تنففوس.
- درینین سرین، نم و آوازیمیش اولماسی.
- اورکبولانما و قوسما.
- سوسوزلوق هیسسیاتی.
- شعور سوییه‌سینین دییشکه‌ن‌لیگی.
- طبیعی دلیکلردن (آغیز، بورون، قولاق، آنوس، جین‌سی اورقانلار) قان آخماسی.
علامتلری
[دَییشدیر]- سویوق و نم دری.
- ضعیف‌لیک.
- ناراحات‌لیق.
- آغیزدا قورولوق، سوسوزلوق.
- ضعیف، تئزلشمیش نبز.
- تئزلشمیش تنففوس.
- شعورون قاریشیق‌لیغی.
- شعورون ایتمه‌سی.
داخی‌لی قاناخما زامانی ایلک یاردیم
[دَییشدیر]- یوخاری‌دا قئید اوْلونان تدبیرلر کومپلئک‌سی.
- آغری و شیشکین‌لیگی آزالتماق مقصدیله سویوق کومپرئس‌سین قویولماسی.
- سویوق کومپرئسس ساعت‌دا ۱۵دقیقه عرضینده قویولا بیلر.
خاریجی کئچیدلر
[دَییشدیر]- http://fhn.gov.az/newspaper/?type=news&c_id=18
- http://www.med.az Archived 2019-09-09 at the Wayback Machine.
- http://kayzen.az/blog/qan-damar/2163/qanaxmalar.html
- http://vital.az/tty.html Archived 2016-03-06 at the Wayback Machine.