Köhnə Ürgənc

Köhnə Ürgənc
Köneürgenç
42°19′00″ şm. e. 59°09′31″ ş. u.
Ölkə	Türkmənistan
Tarixi və coğrafiyası
Saat qurşağı	UTC+05:00
Əhalisi
Əhalisi	34.677 nəf. (2009)
Köhnə Ürgənc
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Kutluğu Timur minarəsi

Köhnə Ürgənc (Türkməncə: Köneürgenç) — Türkmənistanın şimal-şərqində Ceyhunnun cənub sahilində Taşoğuz rayonunda yerləşən ortaçağ xarabalarının adıdır.

Tarixi

Gürgənc şəhəri Əhəmənilər İmperiyasına bağlı Xarəzm bölgəsinin mərkəzi idi. Daha sonra Xarəzmşahlar dövlətinin paytaxtı olmuşdur. Ancaq Böyük Monqol imperiyası tərəfindən dağıdılmış və təkrar inşa edilmişdir.

Ürgənc şəhəri müsəlman Şərqində ən böyük mədəni mərkəzlərdən biri hesab edilirdi.

1646-cı ildə şəhərin insanları yeni şehre (Taze Ürgenç’e) taşınınca, önceki şehir "Köhne Ürgenç" (Eski Ürgenç) olaraq anılmağa başladı.

Bu şəhərdə XI əsrda ve XVI əsrdə qalma bir sıra qalıntı var. Qaltıntıların ən önəmlileri, bir məscid, bir karvansara qapısı, qalalar, türbəler və bir minarədir. Qalıntılar, memari və sənət aləmində təsiri İran, Əfqanıstan və daha sonra XVI əsrdəki Hindistanındaki Böyük Moğol imperiyasına qədər uzanan başarıların bir bəlgesidir.

Köhnə Ürgəncdə, Kübraviyyə və Zəhəbiyyə təriqətlarının qurucusu Nəcməddin Kübranın türbesi, Türkmənlər'in dört büyük velisinin (Priyar Veli, Danıyar Veli, Şıhatar Veli ve Döven Veli) mezarları, Xarəzmşah İl Aslan'ın ve Sultan Təkişin türbesi (Gökgömmez - Mavi Kubbe olarak bilinir) ilə məscidi, Xarəzmşahlar sülaləsi hökmdarlarının sarayı olaraq işlənilən Türebeg xanım türbəsi yer alır.

Yayda istilik +40~+45, qışda soyuq -20~-30'dur.

Köhnə Ürgənc 2005-ci ildə Ümumdünya irsi siyahısına salınmışdır.

Ədəbiyyat

• Бартольд В.В. Работы по исторической географии / В.В. Бартольд; [Подгот. К изд. О. Большаковым; Отв. Ред. А.М. Беленицкий]. - [Перепеч. с изд. 1965 ] М: Вост. Лит., 2002. - 711 с. С. 403-404.
• Толстов С.П.: Древний Хорезм. Опыт историко-археологического исследования. — Москва: МГУ, 1948. — 352 с. + 87 табл. с.
• Толстов С.П.: По следам древнехорезмийской цивилизации. — Москва / Ленинград: АН СССР, 1948. — 328 с.