Haruki Murakami

Haruki Murakami
yap. 村上 春樹
Doğum tarixi	12 yanvar 1949
Doğum yeri	Kioto, Yaponiya
Təhsili	Vaseda Universiteti
Fəaliyyəti	dilçi, romançı, yazıçı, tərcüməçi, esseist, yüngül atlet, universitet müəllimi[d], fantastika yazıçısı[d], nasir, hekayə yazıçısı[d]
Fəaliyyət illəri	1979-cu ildən
Əsərlərinin dili	yapon dili
İstiqamət	sürrealizm
Janrlar	esse, memuar
Tanınmış əsərləri	Norveç meşəsi (kitab), Kafka sahildə (roman)
Mükafatları
harukimurakami.com
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Haruki Murakami (yap. 村上 春樹; 12 yanvar, 1949 Kioto) — müasir yapon tərcüməçi və yazıçısı.

Həyatı

Haruki Murakami 12 yanvar 1949-cu ildə Kioto şəhərində dünyaya gəlmişdir. Atası bütpərəst keşiş, anası isə ədəbiyyat müəlliməsi olan Haruki hələ gənc yaşlarından bəri ədəbiyyata meyl göstərmişdir. Uşaqlıq dövrünü öz əsərlərində tez-tez əks etdirən yazıçı bir çox müsahibələrində uşaqlıqda valideynlərindən öyrəndiyi faktların onun üçün əvəzsiz olduğunu bəyan etmişdir. Gənc Haruki gəncliyinin böyük bir hissəsini Kobe şəhərində keçirmişdir. Tokiyonun Vaseda Universitetinin ədəbiyyat fakültəsini bitirmiş yazıçı universitet illərində üslubiyyatın dərin sirlərini öyrənmiş, müxtəlif doğma və xarici əsərlərdən rəngarəng təəssüratlar almışdır. Yazıçı gənc yaşlarından kitablara, xüsusən də qərb ədəbiyyatına xüsusi meyl göstərmişdir. Bir çox əsərlərində bu marağı diqqət mərkəzinə çevirmiş yazıçı, tələbə olarkən Truman Kapote, Kurt Vonnequt, Frans Kafka, Kenzaburo Oe, Yasunari Kavabata kimi dahilərin əsərlərinə daha çox meyl göstərmişdir. Taleyin yollarında nicat ümidi ilə yaşayan Murakami əsərlərinin qəhrəmanları sanki daimi axtarışdadırlar. İlk baxışdan müxtəlif kitablardakı qəhrəmanları sanki hər hansısa eyniyyət, ortaq məqsəd axtarışı birləşdirirmiş kimi təəssürat yaradırlar. Fəlsəfə-psixologiya janrının banilərindən sayılan Haruki Murakami 20-ci əsr ədəbiyatında özünü doğrultmağı tam anlamında bacarmışdır. Azərbaycanda kütləvi olaraq o qədər də tanınmayan Haruki Murakami dünya miqyasında bir çox nailiyyətlərə imza ataraq müasir ədəbiyyata hazırda da öz töhfələrini verməkdədir. İlk mükafatını Qunzo jurnalından almış yazıçı sonradan dünya miqyasında bir çox mükafatlarla təltif olunub.

İlk əsəri olan "Pinbol-1973" 1985-ci ildə işıq üzü görmüş və Murakaminin vizit kartı olaraq müasir ədəbiyyat mühitində yazıçının adını tarixə yazdırmışdır. Murakaminin elementar əşya və hadisələrdən dərin fəlsəfi məna çıxarması onun dünyada məşhur olmasının səbəblərindən biridir. Maraqlıdır ki, yazıçı "Pinbol-1973" əsərini 29 yaşında ikən beysbol matçını izləyərkən yazmağa qərar verib. Kiçik həcmli əsərlərindən sayılan "Toni Takitani" əsərini isə yazıçı həyat yoldaşı ilə Havay adalarını səyahət edərkən bir dollara aldığı, üstündə böyük "Tony" yazısı olan sevimli köynəyi və İkinci Dünya müharibəsi dövründə yaşamış musiqiçi Şizaburo Takitaninin həyat yolundan ilhamlanmaraq ərsəyə gətirmişdir. İlk baxışdan uyğunsuzluq təşkil edən iki məfhum, digər tərəfdən isə ərsəyə gəlmiş gözəl əsər.

Haruki Murakaminin bir çox əsərlərində sürrealist ideyaların hökm sürdüyü aydın görünür. Bir çox müsahibələrində yazıçı bildirir ki, hətta bəzən əsərlərinin nikbin və ya bədbin sonluqla bitmiş olmasına qərar verə bilmir. Yazıçının fikrinə görə hər kəs istədiyi, gördüyü formada reallığı onun əsərlərində tapmış ola bilər. Murakami qeyd edir ki, bir çox hallarda yazmağa başlayarkən, əsərin mövzusunu belə əvvəlcədən qərarlaşdırmır və ya bir mövzuda yazarkən qələmi onu tamamən başqa istiqamətə yönəldir.

Yazıçının "Norveç Meşəsi" əsərində, Murakaminin həyat yolu, xüsusilə də tələbəlik dönəmi qiyabi olaraq təsvir olunur. Bu dönəmdə yazıçının keçirdiyi hisslər, yaşadığı haqsızlıqlar, cəmiyyətin əyri-əksiklikləri açıq-aydın göstərilir. Təsadüfi deyil ki, Murakamiyə ən böyük şöhrəti də elə məhz bu əsər gətirmişdir. Bundan başqa Murakaminin gozəl musiqi və kulinariya bilicisi olmasını da xüsusi qeyd etmək məqsədəuyğun olardı. Belə ki əsəsrlərində onun xüsusi yemək reseptləri qəhrəmanların dilindən bir çox hallarda təqdim olunur. Bu da öz növbəsində Murakaminin uzun müddət Jazz-Bar sahibi olaraq xanımı Yoko ilə birlikdə keçirdiyi dönəmin nəticəsi kimi özünü büruzə verir.

Murakaminin əsərlərini oxuyarkən oxucu, muasir və klassik musiqi, tarix, fəlsəfə, coğrafiya, müassir incəsənət növləri və digər sahələrdə biliklərini, dünyagörüşünü genişləndirmiş olur. "Kafka sahildə" əsərində Murakaminin boyük musiqi vurğunu olması aydın görünür. Ümumiyyətlə qeyd etmək olar ki, yazıçının əksəriyyət təşkil edən əsərlərində, xüsusilə də "Kəsəyən" trilogiyasına daxil olan əsərlərinin qəhrəmanları musiqi və kitab aşiqidirlər. Bu da öz növbəsində yazıçının qəhrəmanlarına verdiyi bəzi şəxsi xüsusiyyətlərindən xəbər verir. "Əsərlərimdə hər kəs istədiyini tapa bilər" deyə yazıçı çox vaxt oxucularına müraciət edir. Onun əsərlərinin məna dərinliyinə qərq olduqca bunun həqiqətən də belə olduğu aydın bəlli olur. Yazıçı bir çox hallarda İkinci Dünya müharibəsinin mahir bilicisi kimi də tanınır və bunu da öz əsərlərində məharətlə qeyd etməyi bacarır.

Murakami kitablarında bir neçə qəhrəmanın nəzər nöqtəsini oxucuya təqdim etməyi və bununla oxucunun diqqətini cəlb etməyi gözəl bacarır. Yazıçı əsərlərində psixologiya, fəlsəfə, detektiv, elmi-fantastika kimi janrların sintezini yaratmaqla kütləvi oxucunun rəğbətini qazanmışdır. Əsasən də sıravi insanların həyatından bəhs edən yazıçı xəyalla gerçəkliyin cizgisini əsərlərində dolğun əks etdirmədiyinə görə, bir çox hallarda şərhçilərin qınağına tuş gəlir. Bunu da yazıçı öz növbəsində insan təfəkkürünün rəngarəngliyinin, müxtəlifliyinin və fövqəladəliyinin əsərlərdə təzahürü kimi izah edir.

Yazıçının mürəkkəb ziddiyyətli düşüncələri, şərqli yazıçının qərb dünyagörüşü prizmasından baxıldığına görə bir çoxlarının marağına səbəb olur. Vətənində Murakami hər zaman qeyri-adiliyə aludə, fəlsəfi-psixoloji romanlarında da bunu bütövlüklə əks etdirən, həm qərb həm şərq oxucusunu ələ almağı bacaran, daimi həqiqət axtarışında olan, yüksək mənəvi və fəlsəfi dəyərlərlə zəngin ədib kimi tanınır.

Gözəllik vurğunu olan Murakami əsərlərində tarixi faktları, həyatda olmuş hadisələri, toponimləri və s. istifadə edərək oxucuda sanki deja-vu hissini oyatmaqla, romanlarını daha həyəcanlı, maraqlı etməyi bacarmışdır.

Hazırda Haruki Murakami ABŞ-nin bir çox mötəbər universitetlərində mühazirələrlə çıxış edir və dünya oxucularına öz töhfələrini verməkdə davam edir. Murakaminin əsərləri dünyanın 30-dan çox dilinə tərcümə olunub. Dünya miqyasında milyonlarla oxucunun qəlbinə yol salmış, daxili aləmi ilə daim barışıqda olan yazıçı heç vaxt şöhrət arzusunda olmadığını hər zaman bildirmişdir. Hətta müsahibələrinin birində, müxbirin "Ən böyük nailiyyətiniz nədir?" sualına qısa olaraq "Mənim sevimli pişiyim, sadiq qadınım və gözəl əsərlər yaratmaq qabiliyyətim var" deyə cavab vermişdir.

Əsərləri

Romanları

№	İl	Adı	Orijinal adı	İngiliscə adı	Qeydlər
1	1979	Küləyin Nəğməsini Dinlə	風の歌を聴け Kaze no uta wo kike	Hear the Wind Sing	"Siçovul trilogiyası" 1-ci hissə
2	1980		1973年のピンボール 1973-nen-no pinbooru	Pinball, 1973	"Siçovul trilogiyası" 2-ci hissə
3	1982		羊をめぐる冒険 Hitsuji o meguru bōken	A Wild Sheep Chase ISBN 0–375-71894-X	"Siçovul trilogiyası" 3-cü hissə
4	1985	Əyləcsiz möcüzələr ölkəsi və dünyanın sonu	世界の終わりとハードボイルド・ワンダーランド Sekai no owari to hādoboirudo wandārando	Hard-Boiled Wonderland and the End of the World ISBN 0-679-74346-4
5	1987	Norveç meşəsi	ノルウェイの森 Noruwei no mori	Norwegian Wood ISBN 0-375-70402-7
6	1988	Rəqs, rəqs, rəqs	ダンス・ダンス・ダンス Dansu dansu dansu	Dance, Dance, Dance ISBN 0-679-75379-6	"Siçovul trilogiyası" Sikvel
7	1992	Sərhəddən cənubda, Günəşdən qərbdə Arxivləşdirilib 2016-11-22 at the Wayback Machine	国境の南、太陽の西 Kokkyō no minami, taiyō no nishi	South of the Border, West of the Sun ISBN 0-679-76739-8
8	1994,1995		ねじまき鳥クロニクル Nejimaki-dori kuronikuru	The Wind-Up Bird Chronicle ISBN 0-679-77543-9	3 kitabdan ibarət olan roman
9	1999	Sputnik Sevgilim	スプートニクの恋人 Spūtoniku no koibito	Sputnik Sweetheart ISBN 0-375-72605-5
10	2002	Kafka sahildə	海辺のカフカ Umibe no Kafuka	Kafka on the Shore ISBN 1-4000-4366-2
11	2004	Qaranlıqdan sonra	アフターダーク Afutādāku	After Dark ISBN 0-385-66346-3
12	2009,2010	1Q84	1Q84 Ichi-kyū-hachi-yon		3 kitabdan ibarət olan roman
13	2013		色彩を持たない多崎つくると、彼の巡礼の年 Shikisai wo motanai tazaki tsukuru to, kare no junrei no toshi	Colorless Tsukuru Tazaki and His Years of Pilgrimage
14	2023	Şəhər və onun etibarsız divarları	街とその不確かな壁	The City and Its Uncertain Walls

Hekayələrin toplumları

№	İl	Adı	Orijinal adı	İngiliscə adı	Qeydlər
1	1983		Chugoku-yuki no suro boto	A Slow Boat to China
2	1983		Kangaru-no biyori	A Fine Day for Kangarooing
3	1984		Hotaru, Naya wo yaku, sono tano Tanpen	Firefly, Barn Burning and Other Short Stories
4	1985		Kaiten Mokuba no Dettohihto	Carrousel’s Dead-heat
5	1986		Pan-ya Sai-Shugeki	The Second Bakery Attack
6	1990		TV Pihpuru-no gyaku-shugeki	TV People
7	1994		Yagate Kanashiki Gaikokugo	Eventually I feel lost in a foreign language
8	1995		Yoru-no Kumozaru	Spider-monkey at Night
9	1996	Leksinqton Kabusları	Rekishinton no Yuhrei	Lexington Ghosts
10	2000		神の子どもたちはみな踊る Kami no kodomo-tachi wa mina odoru	After the Quake ISBN 0-375-71327-1
11	2005		東京奇譚集 Tōkyō Kitanshū ISBN 4-10-353418-4	Blind Willow, Sleeping Woman ISBN 1-4000-4461-8

Şəxsi arxivi

Haruki Murakami şəxsi arxivini Vaseda Universitetinə bağışlayıb. Onun şəxsi arxivinə əl yazmaları, qeyd dəftərçələri, məktubları və 10 min ədəd musiqi diskləri daxildir. Universitetdə Murakami pərəstişkarlarının və tədqiqatçılarının istifadə edəcəyi xüsusi kitabxana yaradılacaq.

Xarici keçidlər

• Hanami Web – Haruki Murakami (ingiliscə)
• Haruki Murakami ilə müsahibə Arxivləşdirilib 2008-08-03 at the Wayback Machine
• Əsərləri (rusca)