Daniya Nurullina
| Daniya Nurullina | |
|---|---|
| tatar. Дания Нургаяз кызы Нуруллина | |
.JPG) | |
| Digər adı | Danya Nurlu |
| Doğum adı | Фидания Нургаяз кызы Нуруллина |
| Doğum tarixi | 23 avqust 1946 (78 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Milliyyəti | tatar |
| Vətəndaşlığı | |
| Fəaliyyəti | aktrisa |
| Fəaliyyət illəri | 1966-cı ildən |
| Amplua | dramatik rollar |
| Teatr | Q.Kamal adına Tatarıstan Dövlət Akademik Teatrı |
| Mükafatları |
      |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Daniya Nurqayazovna Nurullina (tatar. Дания Нургаяз кызы Нуруллина; 23 avqust 1946, Kazan) — Sovet və rus tatar teatr xadimi, aktrisa. Tatarıstan Respublikasının xalq artisti (1991), Tatarıstan Respublikasının əməkdar artisti (1981). Rusiya Federasiyasının əməkdar artisti (2010), Tatarıstan Respublikasının Qabdulla Tukay adına Dövlət Mükafatı laureatı (2021).
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Daniya Nurqayazovna Nurullina 23 avqust 1946-cı ildə Kazanda anadan olub.[1][2][3] Onun Əsl adı Fidanyadır.[4][1] O, fəhlə ailəsində səkkizinci uşaq olub. Daniya 13 yaşında anasını itirib, atası Böyük Vətən müharibəsi veteranı idi və uşaqlarını tək böyüdüb.[5][6]
Daniya Nurullina uşaqlıqdan mədəniyyət ocaqlarında müxtəlif dərnəklərə gedib, orada rəqs və gimnastika ilə məşğul olub.[7][8] Məktəbin 9-cu sinfini bitirdikdən sonra ikinci dəfə Kazan Teatr Məktəbinə daxil olub.[9][1][7] Orada P.İsanbet, R.Bikçantayev, N.Qaynullin ilə birlikdə təhsil alıb. 1966-cı ildə texnikumu bitirdikdən sonra Tatarıstan Akademik Teatrının (sonralar - Q.Kamal adına Tatarıstan Dövlət Akademik Teatrı) truppasına qəbul olunub.[4][1][7]
Səhnə fəaliyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]_12.jpg)
Daniya Nurullina özünə səhnə adı kimi Danya Nurlunu seçib.[10][6] İlk rolu N.İsanbetin pyesi əsasında hazırlanmış “Mirkay və Aysilu” tamaşasında Aysulu olub.[7][11] O, temperamentli, kəskin iradəli, çox yönlü, parlaq və psixoloji cəhətdən orijinal aktrisa kimi tanınıb. Teatrda xidmətinin əvvəlində o, xarakterik detallar və texnikanın köməyi ilə, habelə aktrisanın təbii cazibəsi sayəsində mahiyyəti səhnədə aydın şəkildə açılan bir sıra gənc qəhrəmanların obrazlarını yaradıb.[10][9][2] Sonradan o, parlaq komediya istedadını və kəskin satirik xarakter qabiliyyətini kəşf edərək müasir dramaturgiya sahəsində teatr repertuarından yaşa bağlı rollara keçib. İşıqlı, yanan gözləri və gülərüz, mehriban siması ilə seçilən Danya rollarını həyat eşqi, duyğuların dolğunluğu istəyi, müxtəlif həyat şəraitlərində həm səhnədə, həm də ondan kənarda müsbət münasibətini qoruyub saxlamaqla doldurur.[1] Tənqidçilərin fikrincə, aktrisanın aktyorluq üslubu transformasiya ustalığı və bütövlük, təbiilik, sənətsizlik, kortəbiilik və balansla birləşən psixoloji dəqiqlik ilə xarakterizə olunur.[7] Emosionallıq baxımından bir-birinə zidd olan rolların yaradılmasında istifadə olunan müxtəlif tiplərin və səhnə rənglərinin müxtəlifliyinin xüsusiyyətləri aktrisanın yaradıcılıq diapazonunun genişliyindən xəbər verir.[7]
Daniya Nurullina bir neçə il müxtəlif ədəbi tədbirlərdə Syuyumbike rolunu oynayıb.[12][6] Yaradıcılıq gecələrində və konsertlərdə tatar şair və yazıçılarının şeir və hekayələri ilə oxucu kimi çıxış edib. Xüsusən də 30 ildən artıq Tatarıstan teleradio şirkətinin “Gənclik radio dalğasında” radio proqramında aparıcılıq edir.[13][6] 2016-cı ildə “Həyat bir an" ("Gömərəm Ağışlar”) adlı xatirələr kitabını nəşr etdirib.[14][15] 2021-ci ildə bir sıra səhnə obrazlarına Tatarıstan Respublikasının Qabdulla Tukay adına Dövlət Mükafatını alıb.[16][17].
Əsas rolları
[redaktə | mənbəni redaktə et]Asiya Xayrullina karyerası boyu səhnədə müxtəlif rolları ifa edib. Onun aktrisa kimi səhnə repertuarı çox zəngindir. Bu rollar arasında bunları göstərmək olar: Şəfəq (“Ay tutulması gecəsi” Mustay Kərim), Maymuna (“M.Əmir “Minnikamal”), Dilfüzə (“Bağışla məni, ana!”, R.Batulla), Gerpina (“Gergerinin kürəkənləri”), Daniya (“İlgizar+Vera”), Fanisə (“Divan”), Sajidə (“Əlvida!”), Saira (“Biz adamlar”), Gülfinə (“Ninni”), Hənifə (“Vəsvəsə”), Xədiçə ("Altı gəlin, bir bəy", Tufan Minnullin), Mürşidə ("Və mən yuxu gördüm" Z. Hakim), Lusiya (“Basketbolçu” M. Gilyazov), Çaçak (“Qul Əli” N.Fəttah), Zəmzambanu (“Axınlar” Tazi Qizzat), Nailə (“Məğlubiyyətlər vasitəsilə” D.Valeyev) , Sajidə (“Kazan dəsmalı” "), Mərfüqə ("Mavi şal", Kərim Tinçurin), Faziyə ("Tatarın taleyi", Alimcan İbrahimov), Gülbanu ("Xoca Nəsrətdin"), Aysilu ( “Mirkay və Aysılu”), Məstura (“Portfelli bəy”, Nəqi İsənbət), Ulduz (“Toydan əvvəl”, H.Vaxit), Xanşa (“Taqir-Zuxra”, Fəthi Burnaş), Səlimə (“Ana gəldi” Ş. Xüsainov), Qarı (“Sən onu sevirsən, sevmirsən”), Səlimə ("Evləndim” Florid Buləkov), Muxlisa Bubi (“Ölməz məhəbbət” R.Zeydulla), Kuktorsun (“İskala” Çingiz Aytmatov), Avdotya Vasilyevna (“O parlayır, amma isitmir” A.Ostrovski), İrina (“Üçüncü acınacaqlı vəziyyət”, N. Poqodin), Varya (“Bir gecə” B.Qorbatov), Sonya (“Enerjili insanlar”, Vasili Şukşin), Smeraldina (“Maral kralı”, C.Gozzi), Kate ("Qadın dedi-qoduları" Karlo Qoldoni).[10][4][9][1][2][7][3][11][13]
Şəxsi həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Həyat yoldaşı - Fərit İşmorat, dramaturq R. İşmoratın oğlu.[5][6] Vəfat edib.[12]
- Qızı Aisylu İşmorat,[18], anasının ilk rolunun adını daşıyıb.[7] Qızı uşaq ikən Q.Kamal Teatrında tamaşalarda çıxış edib.[19] O, 2011-ci ildə avtomobil qəzasında həlak olub.[5] Aynur adlı qızı qalıb.[18]
Mükafatları
[redaktə | mənbəni redaktə et]Fəxri adları
- Tatarıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının əməkdar artisti (1981).[7]
- Tatarıstan MSSR xalq artisti (1991).[9][1]
- Rusiya Federasiyasının əməkdar artisti (2010).[20]
Mükafatı
- Tatarıstan Respublikasının Qabdulla Tukay adına Dövlət Mükafatı laureatı (2021) — səhnədə parlaq qadın obrazlarının yaradılmasına görə.[21] Musa Cəlil adına Tatar Opera və Balet Teatrının səhnəsində Tatarıstan Respublikasının Prezidenti Rüstəm Minnexanov tərəfindən təqdim edilib.[22]
- "Təntənə" mükafatı (2015) - F.Bulyakovun pyesi əsasında hazırlanmış “Sevirsən, sevmirsən” tamaşasında yaşlı qadın roluna görə.[23][24].
Medalları
- “Rəşadətli əməyə görə” medalı (2016) - teatr sənətinin inkişafındakı böyük xidmətlərinə və uzun illər yaradıcılıq fəaliyyətinə görə.[25]
- Rusiya Federasiyası Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin "Mənəvi birliyə görə" medalı (2017).[26][27]
Əsəri
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Нуруллина Д. Н. Гомерем агышлары. Казан: ООО «Пропаганда» типографиясе. төз., мөх-р Л. Г. Хәбибуллина. 2016. (tatar.)
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Илялова, 2008
- ↑ 1 2 3 Шакирҗан, Гыйматова, 2009
- ↑ 1 2 "Нуруллина Дания Нургаязовна". ru:Татарский театр имени Галиасгара Камала. 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ 1 2 3 Хасанов, 1998
- ↑ 1 2 3 "Дания Нуруллина: «Мин артыгы белән тыйнак идем»". Сәхнә (журнал). 2016-12-02. 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ 1 2 3 4 5 Роза Камалетдинова. "«Бар күңелләр нурланадыр…»". Сөембикә (журнал). 2016-01-20. 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Илялова, 2011
- ↑ Гөлгенә Шиһапова. "Дания Нуруллина: «Тукай премиясен алгач оялдым. Лерон, Марат абыйлар калды бит»". Газета «Ватаным Татарстан». 2021-05-14. 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ 1 2 3 4 Илялова, 2005
- ↑ 1 2 3 Илялова, 1996
- ↑ 1 2 "Исемнәре Дания". Сәхнә (журнал). 2018-08-15. 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ 1 2 Гадел Галәметдин. "Дания Нуруллина: «Мин беркайчан да бирешмәдем»". Азатлык Радиосы. 2016-12-01. 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ 1 2 "Театр Камала приглашает на юбилейный вечер Дании Нуруллиной". Элита Татарстана (журнал). 2016-11-25. 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ "Дания Нуруллина. «Жизнь — это мгновение»". ru:Татарский театр имени Галиасгара Камала. 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ "«Язмышына баш имәгән хатын – ул Мөхлисә булып калыкты…»". «Шәһри Казан» газетасы. 2016-11-26. 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ "Объявлены кандидаты на соискание премии им. Габдуллы Тукая в 2021 году". Газета «Республика Татарстан». 2021-03-15. 2021-05-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ "Минниханов наградил лауреатов Государственной премии имени Габдуллы Тукая". Газета «Республика Татарстан». 2021-04-26. 2021-05-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ 1 2 Юныс Сафиуллин. Нур өстенә нур // «Мәйдан» журналы. № 9. — 2007. sentyabr. — 27—33.
- ↑ "Дети закулисья". «Идел» журналы. 2019-06-14. 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ "Указ Президента Российской Федерации от 25.05.2010 г. № 643 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»". ru:Президент Российской Федерации. 2010-05-25. 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ "Указ Президента Республики Татарстан «О присуждении Государственных премий Республики Татарстан имени Габдуллы Тукая в 2021 году» № УП-314 от 23 апреля 2021 года". Газета «Республика Татарстан». 2021-04-26. 2021-04-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ "Рустам Минниханов наградил лауреатов Государственной премии имени Габдуллы Тукая". ru:Президент Республики Татарстан. 2021-04-26. 2021-05-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ Айсылу Кадырова. "На «Тантане» раздали 550 тысяч рублей". Газета «Вечерняя Казань». 2015-03-27. 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ "«Тантана» республика театр премиясенең «Хатын-кыз ролен иң яхшы башкаручы» номинациясендә Дания Нуруллина җиңде". Татар-информ. 2015-03-27. 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ "Признание заслуг". Газета «Республика Татарстан». 2016-09-06. 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ "Научные чтения имени Мухлисы Нигматуллиной-Буби открылись в Екатеринбурге". ru:Духовное управление мусульман Российской Федерации. 2017-10-05. 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
- ↑ Айсылу Хафизова. "Актрисе Дание Нурлы вручена медаль «За духовное единение»". Татар-информ. 2017-10-05. 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Нуруллина Фидания Нургаязовна (ru:Татарский энциклопедический словарь). Казань: Институт Татарской энциклопедии Академии наук Республики Татарстан. Гл. ред. М. Х. Хасанов. 1998. 411. ISBN 0953065030. (rus.)
- Ильтани Илялова. Нуруллина Фидания (Дания) Нургаязовна. 4: М — П (ru:Татарская энциклопедия). Казань: Институт Татарской энциклопедии Академии наук Республики Татарстан. Гл. ред. М. Х. Хасанов. 2008. 501. ISBN 5902375050. (rus.)
- Ильтани Илялова. Нуруллина Дания Нургаяз кызы (Дания Нурлы) — Нуруллина Дания Нургаязовна // Г. Камал театры артистлары — Артисты театра им. Г. Камала. Биографик белешмәлек. Казан: Татарстан китап нәшрияты. 1996. 184–185. ISBN 5298007082. (tatar.) (rus.)
- Ильтани Илялова. Нуруллина Дания Нургаяз кызы (Дания Нурлы) — Нуруллина Дания Нургаязовна // Г. Камал театры артистлары — Артисты театра им. Г. Камала. Биографик белешмәлек. Икенче басма, тулыландырылган. Казан: Татарстан китап нәшрияты. 2005. 231–232. ISBN 5298040888. (tatar.) (rus.)
- Нуруллина Дания Нургаязовна // Народные артисты: очерки. Казань: Магариф — Вакыт. авт.-сост. Ильтани Илялова. 2011. 254–256. ISBN 9785922204880. (rus.)
- Нуруллина Дания Нургаяз кызы (Дания Нурлы) — Нуруллина Дания Нургаязовна // Галиәсгар Камал исемендәге татар дәүләт академия театры. Йөз ел: ике томда — Татарский государственный академический театр имени Галиасгара Камала. Сто лет: в двух томах. 2. Казан: Заман, Татарстан китап нәшрияты. авт.-төз.: Л. Г. Шакирҗан, Г. Ф. Гыйматова. 2009. 106. ISBN 9785890520494. (tatar.) (rus.)
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]
- "Дания Нургаязовна Нуруллина". ru:Татарский театр имени Галиасгара Камала. 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-05.