Din xadimi

müsəlman, xristian və yəhudi ruhanilər birlikdə

Din xadimi və ya ruhani — müəyyən bir din daxilində din xadimliyini peşə olaraq icra edən bütün insanlara verilən addır.

Hər bir dinin din xadimi anlayışı fərqli ola bilər, lakin ümumi olaraq bu şəxslər dini təlimləri yaymaq, icmalarına mənəvi rəhbərlik etmək və ibadətləri təşkil etmək rolunu oynayır. Onlar həmçinin cəmiyyətin etik və mənəvi dəyərlərinə də böyük təsir göstərir.

Din xadimi anlayışı müxtəlif dinlərdə və mədəniyyətlərdə fərqli formalarda təzahür edir, lakin ümumi olaraq dinə xidmət edən və dini vəzifələri yerinə yetirən insanlara işarə edir. Hər bir dinin özünəməxsus ruhani liderləri, din xadimləri və ya dini strukturları var.

İslam dinində “din xadimi” anlayışı üləma (din alimləri), imamlar, şeyxlər, axundlar və mollalar vasitəsilə təmsil olunur. Bu insanlar şəriəti öyrədir, Quranı təfsir edir, cümə namazlarını və dini mərasimləri icra edir. İmamlar məscidlərdə dini liderlik edir, mollalar isə əsasən dini təhsil verir və cəmiyyətə mənəvi rəhbərlik edirlər.

Xristianlıqda din xadimi anlayışı keşişlər, rahiblər, yepiskoplar və papalar vasitəsilə təmsil olunur. Katolik Kilsəsində papa ən yüksək ruhani lider sayılır, yepiskoplar bölgələri idarə edir, keşişlər isə cəmiyyətə dini rəhbərlik edir. Pravoslav və protestant məzhəblərində də oxşar strukturlar mövcuddur.

Yəhudilikdə din xadimi olaraq ravvinlər (rabbilər) çıxış edir. Ravvinlər dini təfsirləri, yəhudi qanunlarını (Halakha) izah edir, sinaqoqlarda dini xidmətlər təşkil edir və dini məsləhətlər verir.

Hinduizm cəmiyyətində din xadimləri adətən rahiblər (pujarilər) və ya sannyasilərdir. Onlar məbədlərdə ibadətləri idarə edir, ilahələrə dualar oxuyur və dini mərasimləri yerinə yetirirlər. Hinduizmdə çoxsaylı ilahələr və rituallar olduğuna görə, müxtəlif tanrılara və ilahələrə xidmət edən din xadimləri mövcuddur.

Buddizmdə monastırlar və rahiblər dini xidmətlərin əsas hissəsini təşkil edir. Buddist rahiblər (lama və ya bhikkhu) mənəvi təhsili həyata keçirir, meditasiya və təlimat verirlər. Tibet Buddizmində Dalay Lama ən yüksək ruhani lider kimi tanınır.

Sikhizmdə din xadimi kimi tanınan şəxslər “Granthilər” adlanır. Onlar Gurduara məbədlərində dini xidmətlər göstərir, müqəddəs kitab olan “Guru Granth Sahib”i oxuyur və dini mərasimləri idarə edir.

Zərdüştlükdə din xadimlərinə məgus (məgülər) və ya dasturlar deyilir. Onlar dini mərasimləri icra edir və müqəddəs odların qorunmasına nəzarət edir.

Xristianlıqda

Mənşəyi

Rahiblik insanlardan uzaqlaşaraq dünyanın ləzzətlərini tərk edən və ifrat şəkildə ibadət etməyə həsr olunmuş insanlar deməkdir. Ruhban və rahib eyni kökdən gələn ərəb dilli sözləridir.

Tarixçəsi

İsa peyğəmbərin ölümündən sonra, bəzi xristianlar üzləşdikləri təzyiq və qəddarlıqlara görə ictimai həyatdan təcrid olundular və əldə etdikləri xüsusi yerlərə çəkildilər və özlərini ibadətə həsr etdilər. Bu təcrübə tədricən bir həyat tərzi olaraq xristianlıqda yerləşdi.

Bu gün məzhəblər arasında fərqlər olsa da, ruhanilərin yalnız kiçik bir hissəsi monastır həyatlarını davam etdirirlər.

Xüsusiyyətləri

• Yalnız kişilər arasından seçilir.
• Ruhanilər xüsusi bir dini təhsil alır,
• Xüsusi geyimləri var,
• Dini mərasimlərə rəhbərlik etmək və dini mətnləri şərh etmək səlahiyyəti verilmişdir, bəzi məzhəblərdə mərasimləri latın dili və yunan dili kimi dini mətnlərin ilk tərcümələrinin dillərində keçirirlər.
• “Ruhaniliyi” bir “peşə” olaraq seçir, ömrü boyu özünü bu işə həsr edir, çörəyini bu işdən qazanır,
• İyerarxik bir strukturda yerləşir, bu struktura zidd hərəkət edərsə, sanksiyalarla üzləşə bilər,
• Dini təfsirlərdə, ictimai və siyasi mövzularda həmkarları və iyerarxik təşkilati quruluşla tam həmrəylik içində olacağı gözləntisi var.
• Ruhanilər evlənmirlər; dünyanın nemətlərindən minimum dərəcədə faydalanırlar.

Xarici keçidlər

•  Herbermann, Charles, redaktorPriesthood  // Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. 1913.
• "Church Administration" - The Church of Jesus Christ of Latter Day Saints.
• Wlsessays.net, Scholarly articles on Christian Clergy from the Wisconsin Lutheran Seminary Library
• University of the West, Buddhist M.Div.
• Naropa University Arxivləşdirilib 2007-02-08 at the Wayback Machine, Buddhist M.Div.
• National Association of Christian Ministers, Priesthood of All Believers: Explained and Supported in Scripture