Перейти к содержанию

ГӀандисезул мацӀ

Википедия — эркенаб энциклопедия сайталдасан материал
ГӀандисезул мацӀ
къӀаваннаб мицӀцӀи qwavannab miċċi[1]
Территория Хьондасеб Кавказ
РегионБакътӀерхьул Дагъистан
ЭтниклъиГӀандисел
КӀалъалел
5,800 (2010 ценз)[2]
МацӀалъул кодал
ISO 639-3ani
Glottologandi1255
ELPAndi

ГӀандисезул мацӀхьондакавказияб мацӀ, Авар–гӀандиял мацӀазул гӀаркьалиде кколеб, Дагъистаналъул Болъихъ мухъалда тӀибитӀараб ва жинда гӀандисезул 5,800 чиги кӀалъалеб (2010). Гьеб мацӀ хӀалтӀизабула ГӀанди гӀорккун ругел росабалӀ:[3] ГӀанди, Гъунха, ГъагъалӀ, ГӀашали, РикӀвани, Чанхъо, Зило, КванхидалӀ.[4]

There are four main dialects, Munin, Rikvani, Kvanxidatl, and Gagatl, which appear quite divergent. However, the dialects can be said to vary between villages: the "upper-group" contains Andi, Gagatl, Rikvani, and Zilo (where Andi and Zilo are considered their own dialects), whereas the "lower-group" contains Munin and Kvanxidatl. The upper-group lacks the affricate sound кьI.[4]

КӀалъалез литературияб мацӀлъун хӀалтӀизабула авар мацӀ, гьединго гӀурусги.[2]

МацӀалда буго 43 рагьукъаб:[5]

Лабиал Дентал/
алвеолар
Пост-
алвеоларияб
/
палатал
Велар Увулар Фарингеал/
Глоттал
ленис фортис ленис фортис ленис фортис ленис фортис
Назал m n
Плозив гъугъаб p  t  k    ʔ
зирараб b d ɡ
эйектив   kːʼ
Аффрикат гъугъаб tsː   tʃː 
зирараб
эйектив tsʼ  tsːʼ tʃʼ  tʃːʼ qχʼ  qχːʼ
Фрикатив гъугъаб s    ʃ  ʃː  x χ  χː  h
зирараб v z ʒ ʁ (ʕ)
латерал континуант ɬ 
аффрикат tɬː  tɬːʼ
Вибрант r
Аппроксимант l j

Гьениб буго щуго рагьараб гьаракь: /a, e, i, o, u/.

  1. ^ Margus Kolga; Igor Tõnurist; Lembit Vaba; Jüri Viikberg (1993). "The Andis". The Red Book of the Peoples of the Russian Empire.
  2. ^ a b ГӀандисезул мацӀEthnologue (19б ред., 2016) Closed access icon
  3. ^ The peoples of the Red Book: Akhvakhs
  4. ^ a b "Andijskij Yazyk".
  5. ^ "Consonant Systems of the North-East Caucasian Languages: Andi". Архивация оригинал (2022-11-16). Щвей 2024-03-16.

ТӀадеги цӀалиялъе

[хисизабизе | код хисизабизе]