Nova

Una nova ye una esplosión termonuclear causada por un desequilibriu ente la gravedá d'una estrella y el so combustible nuclear, hidróxenu; cuando la estrella escosa'l so combustible nuclear esta espándese y de siguío esplota. Puede dicise que cuando una estrella s'atopa n'estáu inestable ta averándose al so fin.

Nun sistema binariu zarráu, formáu por una nana blanca y una estrella evolucionada (esto ye, que yá dexó la secuencia principal), produzse tresferencia (acreción) de masa de la compañera a la nana, por cuenta del tresformamientu d'aquella en xigante colorada, lo qu'asocede cola so espansión y el consecuente enllenáu del so lóbulu de Roche. Esta superficie equipotencial llinda les zones d'influencia de cada estrella; cuando'l material de la xigante la perpasa. El material acretáu, compuestu principalmente por hidróxenu y heliu, compáutase na superficie de la nana blanca por cuenta de la intensa fuercia gravitatoria na superficie d'ésta. A midida que vase atropando más material, calezse cada vegada más, hasta algamar la temperatura crítico pa la ignición de la fusión nuclear. Entós tresfórmense rápido grandes cantidaes d'hidróxenu y heliu n'elementos más pesaos, nun procesu análogu al qu'asocede nel nucleu de les estrelles de secuencia principal, anque nestos casos trátase de procesos estables que duren llargos periodos de tiempu; nes noves, sicasí, ye un eventu violentu.

La descomanada cantidá d'enerxía lliberada por esti procesu produz un rellumu de radiación electromagnético bien brilloso, pero de curtia duración. Esti rellumu, que se produz n'escales de tiempu de díes, dio orixe al nome nova, qu'en llatín significa «nueva»: al asoceder una nova, los astrónomos antiguos víen l'apaición d'una nueva estrella nel cielu nocherniegu. El términu usóase per primer vegada pol astrónomu Tycho Brahe al reparar non una nova sinón una supernova, pero nun foi hasta tiempu dempués cuando se reconocieron les diferencies ente les supernoves y les noves, intrínsecamente muncho menos enerxétiques.

Una nana blanca puede xenerar múltiples eventos de nova, mentanto siga habiendo masa disponible na estrella compañera pa la acreción. Progresivamente la estrella donante puede ver escosáu'l so material, o la nana blanca puede producir una nova lo suficientemente poderosa como p'afarar el sistema por completu. Esti últimu casu ye asemeyáu al d'una supernova tipu Ia. Sicasí, les supernoves arreyen procesos distintos y enerxíes enforma mayores, del orde de 1044 J, ente que les esplosiones típiques de noves pueden lliberar unos 1038 - 1039 J, polo que nun tendríen de trafulcase.

Dacuando les noves pueden ser visibles a güeyu. El casu más recién ye la nova Cygni 1975, qu'apaeció'l 29 d'agostu de 1975 na constelación del Cisne, unos 5 graos al norte de Deneb (α Cygni), y algamó una magnitú de 2,0, tan brillosa como la mesma Deneb.

Les noves contribúin a la nucleosíntesis de dellos elementos que nun se producen igual que nos ciclos habituales. En principiu, quemen de forma esplosiva'l so hidróxenu al traviés del ciclu CNO pero les mayores enerxíes a la que se producen esos españíos faen que'l ciclu derive n'otra reacción distinta.

Pa comparar col ciclu CNO típicu que se produz nuna estrella ver: ciclu CNO

Noves detectaes dende'l sieglu XX

Añu	Nova	Rellumu máximu
1891	T Aurigae	3,8 mag
1898	V1059 Sagittarii	4,5 mag
1899	V606 Aquilae	5,5 mag
1901	GK Persei	0,2 mag
1903	Nova Geminorum 1903	4,8 mag
1905	Nova Aquilae 1905	7,3 mag
1910	Nova Lacertae 1910	4,6 mag
1912	Nova Geminorum 1912	3,5 mag
1918	V603 Aquilae	-1,4 mag
1919	Nova Lyrae 1919	6,5 mag
1919	Nova Ophiuchi 1919	7,4 mag
1920	Nova Cygni 1920	2,0 mag
1925	RR Pictoris	1,2 mag
1934	DQ Herculis	1,4 mag
1936	CP Lacertae	2,1 mag
1939	BT Monocerotis	4,5 mag
1942	CP Puppis	0,3 mag
1943	Nova Aquilae 1943	6,1 mag
1950	DK Lacertae	5,0 mag
1960	V446 Herculis	2,8 mag
1963	V533 Herculis	3 mag
1970	FH Serpentis	4,4 mag
1975	V1500 Cygni	1,7 mag
1975	V373 Scuti	6 mag
1976	NQ Vulpeculae	6 mag
1978	V1668 Cygni	6 mag
1984	QU Vulpeculae	5,2 mag
1986	V842 Centauri	4,6 mag
1991	V838 Herculis	5,0 mag
1992	V1974 Cygni	4,2 mag
1999	V1494 Aquilae	4 mag
1999	V382 Velorum	2,6 mag
2006	RS Ophiuchi	4,5 mag
2007	V1280 Scorpii	~3,9 mag ,[1][2]

Noves recurrentes :

Ver tamién

Referencies

Enllaces esternos