Llingua alministrativa

La llingua alministrativa ye aquella que ye adoptada como única pa ser utilizada na comunicación d'una Institución o un estáu. El conceutu de llingua alministrativa ta rellacionáu col conceutu de llingua oficial, que sería aquella que tolos súbditos d'un Estáu, por una llexislación cimera, tienen obligación de conocer. Esto significa que toles llingües oficiales son alministratives, pero non toles alministratives son oficiales.

Tamién se rellaciona colos conceutos de:

Llingua diplomática (la usada nes rellaciones internacionales, como lo fueron el caldéu, l'araméu, el griegu y el llatín na Antigüedá, el mesmu llatín na Edá Media occidental y nos primeros tiempos de la Edá Moderna; l'español nos sieglos XVI y XVII; el francés nel sieglu XVIII y XIX y l'inglés dende mediaos del XX hasta los nuesos díes).
Llingua de comunicación (la qu'utilicen una serie de comunidaes con intereses comunes, anque non toes elles tener como vernácula; por casu, l'español n'América, o l'usu del inglés na comunidá científica).
Llingua comercial (la que s'usa pa establecer y caltener rellaciones comerciales, como'l chinu mandarín nel comerciu oriental, o l'inglés nel mundu económicu actual; vease llingua franca).

Les primeres llingües alministratives n'Occidente fueron el griegu y el llatín: la so aplicación supunxo la desapaición de la mayor parte de les llingües prerromanes occidentales y orientales mientres l'Imperiu. Na Edá Media, el llatín foi sustituyíu, adulces, polos romances y les llingües xermániques. La primera llingua moderna que puede ser considerada como alministrativa ye'l castellán, según les ordenaciones de mediaos del sieglu XIII d'Alfonsu X el Sabiu, quien lo impunxo en tola alministración de la Corona de Castiella. Nel sieglu XIV, el castellán convertir en llingua alministrativa n'Aragón y Navarra, sustituyendo al llatín y al navarru-aragonés. Adulces, toles Cortes europees fueron asumiendo les sos llingües vernácules como alministratives, procesu que remató a fines del sieglu XV.

A partir de 1500, l'enclín a la multiplicación de llingües alministratives invirtióse, yá que torgaba'l bon gobiernu de los Estaos que s'apiguraron nesta dómina. Asina, ye Francisco I de Francia el primer monarca qu'impunxo una llingua sobre les demás que s'usaben nel so reinu: en 1501 prohibió l'usu de cualquier llingua que nun fora'l francés na comunicación alministrativa y nel ámbitu xudicial. Esti exemplu siguir nos Estaos italianos (que fueron adoptando'l toscanu), nel Sacru Imperiu (onde se xeneralizó'l alemán, arrequexando variantes xermániques, llingües eslaves y finu-ugrias) y en Gran Bretaña (onde se prohibió l'usu alministrativu de les llingües céltiques), y, yá nel sieglu XVIII, n'España (onde s'impunxo l'usu alministrativu del castellán a tolos territorios; vease Decretos de Nueva Planta).

Ver tamién

Referencies

Enllaces esternos

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Llingua alministrativa.