Katmandú

Katmandú
Alministración
Estáu ensin costa	Nepal
Provincias (es)	Provincia de Bagmati (es)
Distritu	Distrito de Katmandú (es)
Tipu d'entidá	ciudá
Alcalde	Balen Shah
Nome llocal	काठमांडौ (hi)
Xeografía
Coordenaes	27°43′N 85°19′E / 27.71°N 85.32°E
	Katmandú Katmandú (Nepal)
Superficie	49.45 km²
Altitú	1300 m
Demografía
Población	845 767 hab. (2021)
Porcentaxe	100% de Distrito de Katmandú (es)
Densidá	17 103,48 hab/km²
Más información
Prefixu telefónicu	01
Estaya horaria	UTC+05:45 ; huso horario estándar de Nepal (es)
Llocalidaes hermaniaes	Isfahán, Pyong Yang, Xi'an, Chengdu, Eugene y Matsumoto
	kathmandu.gov.np

Katmandú^[3] (nepalés: काठमांडौ) ye la capital y mayor ciudá de Nepal. Con una población de 1 003 285 habitantes, según censu de 2013. Asitiada nel valle del mesmu nome en Nepal central, nes cercaníes del ríu Vishnumati, a un altor de 1317 msnm.

La ciudá antigua carauterizar pola gran cantidá de templos y palacios budistes y hinduistes y la so enorme cantidá d'imáxenes de gatos, la mayoría d'ellos del sieglu XVII. Munchos d'estos monumentos fueron por desgracia estropiaos por terremotos y la contaminación. Nel valle de Katmandú atópense siete sitios clasificaos pola Unesco como Patrimoniu de la Humanidá.^[4]

A raigañu del movimientu hippie, dende los años 1960 Katmandú convertir nun sitiu bien visitáu por turistes.^[5]

Historia

Les esploraciones arqueolóxiques indiquen que Katmandú y otros dos aldegues hermanes nel mesmu valle son los pueblos más antiguos de la zona, que daten de la dómina ente'l 167 e. C. y l'añu 1 d. C. Les escavaciones que se llevaron a cabu en Hadigaon y Lubhu, na parte sur del valle, afayaron parés de lladriyos y ferramientes del Neolíticu.

Les inscripciones más antigües nel Valle de Katmandú daten del añu 185 D.C. En 1992, unos obreros que taben cavando una cabiana pa construyir los cimientos d'una casa en Maligaon (un barriu nel este de Katmandú) afayaron una estatua tamañu natural (171 × 49 cm) d'un varón de pies esculpíu en piedra arenisca, dientro del estilu Kushan. La escultura fuera donada por un rei Licchavi o Pre-licchavi, llamáu Jaya Varman, con una inscripción nel pedestal. Anque se desconoz la identidá de la escultura, créese que pue ser el mesmu rei. Ye la inscripción más antigua nel valle de Katmandú. La inscripción de la escultura diz claramente samvat 107 que correspuende bien posiblemente al 185 d. C.; lo que recula la documentación epigráfica del reináu nel valle de Katmandú unos trés sieglos antes de lo que se creía.

Los Kirats fueron los primeros gobernantes conocíos del valle y los restos d'un palaciu construyíu por ellos atópense en Patan, cerca de Hiranyavarna Mahavihara. La dinastía Licchavi, que les sos inscripciones daten del añu 464 d. C., fueron los siguientes gobernantes. La dinastía Malla, constituyida por rexentes Newar, gobernaron dende'l sieglu XII hasta'l XVII, cuando'l fundador de la dinastía Shah, Prithvi Narayan Shah, conquistó'l valle y creó'l Nepal que conocemos anguaño.

La mayoría de l'arquiteutura esistente en Nepal ye de los periodos Malla y Newar.

La ciudá de Katmandú recibe'l so nome d'una estructura na plaza de Durbar, llamada Kaasthamandap. Esti templu foi construyíu nel añu 159 d. C. pol rei Laksmi Narsingh Malla. Ta construyíu dafechu con madera ensin nengún clavu de fierro o soporte de nengún tipu. Una lleenda indica que la madera necesario foi llograda d'un únicu árbol.

Historia antigua

La historia antigua de Katmandú básase na mitoloxía. Según Swayambhu Purana , Katmandú foi una vegada un llagu llamáu Nagdaha. El llagu foi drenado por Manjushree, qu'estableció una ciudá llamada Manjupattan y fixo de Dharmakar el gobernante de la tierra. Gopalraj Vansawali , una xenealoxía de los reis de Nepal, diz que gopalas, Mahispalas, Aabhirs y Kiratas gobernara'l valle de Katmandú primero que Lichchavis gobernar. Bien pocos rexistros históricos d'esta dómina esisten.

Historia medieval

Mientres esta dómina, Katmandú foi gobernada por Licchavis y Mallas. La ciudá creció en gran parte mientres esti tiempu. La mayoría de los templos históricos, monesterios y edificios fueron construyíos mientres esta dómina. La ciudá sirvió como un puntu de tránsitu importante na trans-Himalaya comerciu ente la India y China. Mientres la era Lichchavi, hubo dos asentamientos nos nuesos díes Katmandú llamáu Koligram (Yambu / Thane) y Dakshin Koligram (Yengal / Kone), que se fundieron por Gunakamadeva pa formar una ciudá con forma d'espada de Manjushri. La ciudá taba arrodiada por ocho cuarteles curiaos por Ajimas. Descripciones d'edificios como Managriha, Kailaskut Bhawan, Bhawan Bhadradiwas atopáronse nes revistes de los viaxeros y de los monxos de la dómina. Famosu viaxeru chinu Xuanzang del sieglu séptimu describiera sobre Kailaskut Bhawan, el palaciu del rei Lichchavi Anshuvarma, nos sos viaxes. Lichchavi dómina foi siguida pola era Malla. Mientres la era Malla tarde, el valle de Katmandú consistió en cuatro ciudaes fortificaes, a saber Kantipur, Lalitpur, Bhaktapur y Kirtipur, que sirvió como les capitales de Malla confederación de Nepal. Estos estaos compitieron ente sigo nes artes, l'arquiteutura, la estética y el comerciu que se tradució nel desenvolvimientu masivu. El pueblu-los Newar habitantes indíxenes del valle de Katmandú-llegó a carauterizar a la mayoría de les formes d'arte mientres esti tiempu, tantu nel valle yá lo llargo del cordal del Himalaya mayor. Bien solicitáu, que viaxó extensivamente al traviés d'Asia, creando arte relixoso pa los sos vecinos, como nel casu de Araniko y el grupu d'artistes que llevaron al Tíbet y China. Los mesmos reis tuvieron direutamente arreyaos o influyíos construcción d'edificios públicos, places, templos, spourts agua, la institucionalización de los fideicomisos (llamáu guthis ), la codificación de les lleis, la escritura d'obres de teatru, orquestación d'obres de teatru nes places de la ciudá. L'influxu de les idees de la India, Tíbet, China, Persia, Europa, ente otros puédense atopar nuna inscripción de piedra del rei Pratap Malla. Dellos llibros rellacionaos con tántrico tradición (por casu Tantrakhyan), melecines (por casu, Haramekhala), la relixón (egMooldevshashidev), diccionariu (por casu Amarkosh), el derechu, la moral, la hestoria, etc atopáronse d'esta era. Importantes edificios arquiteutónicos d'esta dómina son Kathmandu Durbar Square, Patan Durbar Square, Bhaktapur Durbar Square, l'ex durbar de Kirtipur, Nyatapola, Kumbheshwar, Krishna templu, etc.

Edá Moderna

La terminación de Malla como confederación pol reinu Gorkha marca l'empiezu de la era moderna. Katmandú foi constituyéndose como la capital del imperiu Gorkha, y el mesmu imperiu foi moteyáu como Nepal. Mientres la primer fase d'esta dómina, Katmandú siguió cola so cultura. Los nuevos edificios d'arquiteutura nepalesa, como la torre de nueve pisos de Basantapur, fueron construyíos mientres esta dómina. El comerciu menguó mientres esta dómina por cuenta de les continues guerres coles naciones vecines. L'alianza de Bhimsen Thapa con Francia contra Gran Bretaña llevó al desenvolvimientu de les modernes estructures militares, como'l cuartel modernu de Katmandú. El cambéu na política anti-británica en favor d'éstos mientres el réxime de Rana, vio'l primer desenvolvimientu de l'arquiteutura occidental en Katmandú. Los edificios más destacaos d'esta dómina son Singha Durbar , Kaisar Mahal, Shital Niwas, l'antiguu palaciu Narayanhiti, etc. New Road foi la primer cai comercial moderna construyida mientres esta dómina.

Xeografía

La ciudá ta asitiada na parte noroeste del valle de Katmandú. Tien una superficie de 50,67 quilómetros cuadraos. L'altitú media ye de 1.350 metros sobre'l nivel del mar. La ciudá ta llindada pol Lalitpur Sub-metropolitana City nel sur, Conceyu Kirtipur nel suroeste, conceyu Madyapur Thimi n'este y distintos comités de desenvolvimientu d'aldega de Katmandú, nel norte, l'oeste y el nordeste. Ocho río flúin al traviés de la ciudá, de los que'l Bagmati, Bishnumati, Dhobikhola, Manohara, Hanumant y Tukucha son predominantes. Los montes onde s'anicien los ríos atopar nel rangu d'elevación de 1.500-3.000 metros y hai pases que faciliten l'accesu dende y escontra Katmandú y el so valle. Cai na rexón central de desenvolvimientu y ye la sede de la rexón.

El ríu Bagmati aniciar en Bagdwaar, tamién conocida como bolsa de Tiger o Puerta Dwar. L'agua flúi al traviés d'una gárgola con forma de boca d'un tigre nes llombes del norte del valle de Katmandú unos quince quilómetros al nordeste de Katmandú, onde trés vapor se xunten. Los regueros de monte cayen en cascada sobre roques convirtiéndose nun gran ríu que flúi con rapidez, con una alta carga de sólidos en suspensión , dando al ríu un aspeutu gris y dotándo-y d'un revestimiento na parte inferior con un llimu gris de la farina glacial. El Bagmati flúi escontra'l suroeste mientres unos diez quilómetros a lo llargo del valle de Katmandú, que ye predominantemente d'arroz en terraces empanaes hasta les pistes. Hai un númberu d'estratos de roca qu'atayen el fluxu escontra'l valle, ente ellos l'afloramientu sobre'l que'l templu de Pashupatinath constrúyese. [ 26 ] Antes de pasar el templu, el ríu flúi escontra'l sur al traviés de la llanura onde se xune col ríu más grande Manohara y vuélvese escontra l'oeste. Dempués d'entrar na ciudá'l Bagmati ye acompañáu por una serie d'afluentes, especialmente'l Dhobi Khola y les agües residuales cargaes de Tukucha Khola. La vexetación natural ta determinada poles condiciones climátiques, y en consecuencia cinco zones de vexetación definiéronse pa Nepal, de les cualos Katmandú y la so cayida nel valle del Monzón son zona forestal de fueya caduca (rangu d'altitú de 1.200-2.100 metros). Les especies arbóreas dominantes nesta zona entienden el carbayu, llamera, haya, pládanu y asina socesivamente colos árboles de coníferes n'elevaciones más altes.

Clima

Les condiciones climátiques varien en gran midida en vista de diversos factores xeográficos (topografía y altitú). Cinco región climátiques principales fueron descifraes en Nepal, de los cualos el valle de Katmandú ta so la zona templada caliente (altores entendíos ente los 1.200-2.300 metros), onde'l clima ye abondo prestosu, atípicu de la rexón. Esta zona ye siguida pela Zona templáu frescu con elevación que varia ente 2.100 metros y 3.300 metros. Según la clasificación climática de Köppen, partes de la ciudá con menores elevaciones cunta con una forma leve d'un clima subtropical húmedu, ente que les partes de la ciudá con mayor altitú xeneralmente cunten con un clima subtropical tierres altes. Nel valle de Katmandú, que ye representativu del clima del so valle de la temperatura medio pel branu bazcuya ente 28-30 ° C (82-86 °F). Mientres la temporada d'iviernu, la temperatura medio ye de 10,1 °C. La ciudá tien xeneralmente un clima saludable con cómodos díes calorosos siguíos peles mañanes y nueches fresques. La imprevisibilidad del clima espérase que mientres l'iviernu, les temperatures mientres los meses d'iviernu amenorgar a 3 °C. Les agües del monzón, que ye principalmente basáu (alredor del 65% del total concentrar mientres los monzones meses de xunu a agostu), lo que mengua (100 cm a 200 cm) sustancialmente dende l'este de Nepal hasta l'oeste de Nepal, rexistróse como cerca de 1.400 milímetros pal valle de Katmandú y un permediu de 1.407 milímetros específicamente pa la ciudá de Katmandú. El permediu de mugor ye de 75%.

Parámetros climáticos permediu de Katmandú, Nepal
Mes	Xin	Feb	Mar	Abr	May	Xun	Xnt	Ago	Set	Och	Pay	Avi	añal
Temperatura máxima absoluta (°C)	24.4	28.3	33.3	35.0	36.1	37.2	32.8	33.3	33.3	33.3	29.4	28.3	37.2
Temperatura máxima media (°C)	19.1	21.4	25.3	28.2	28.7	29.1	28.4	28.7	28.1	26.8	23.6	20.2	25.6
Temperatura mínima media (°C)	2.4	4.5	8.2	11.7	15.7	19.1	20.2	20.0	18.5	13.4	7.8	3.7	12.1
Temperatura mínima absoluta (°C)	-2.8	-1.1	1.7	4.4	9.4	13.9	16.1	16.1	13.3	5.6	0.6	-1.7	-2.8
Precipitación total (mm)	14.4	18.7	34.2	61.0	123.6	236.3	363.4	330.8	199.8	51.2	8.3	13.2	1454.9
Díes de precipitaciones (≥ 1 mm)	2	3	4	6	12	17	23	22	15	4	1	1	110
Hores de sol	223	254	260	231	229	186	136	159	132	252	244	250	2556
Humedá relativa (%)	79	71	61	53	57	73	81	83	82	79	85	80	74
Fonte nº1: Departamentu d'Hidroloxía y Meteoroloxía ,^[6] Organización Meteorolóxica Mundial (díes de precipitación)^[7]
Fonte nº2: Institutu Meteorolóxicu Danés (sol y mugor relativo),^[8] Sistema de Clasificación Bioclimática Mundial (estremos)^[9]

Tresporte

El llargor total de les carreteres en Nepal yera en 2003-04 de 17.182 quilómetros (10.676 milles). Esta rede, abondo grande (anque con conexones insuficientes pa les zones montascoses) contribuyó al progresu económicu del país nos campos de l'agricultura, la horticultura, la industria y el turismu. Dau lo abrupto del terrén, el tresporte en Nepal y en Katmandú en particular fáense principalmente per carretera y per aire, con conexones ferroviaries llindaes na rexón de Terai.

Gracies a los planes de desenvolvimientu quinquenales, la primer carretera de monte, depués llamada carretera de Tribhuvan, que xune Katmandú con Bhaise, a 126 km (78 milles). Foi construyida y ampliada entá más hasta Hetauda, Birganj y hasta Raxaul, na India, a 64 quilómetros (40 milles), (construyíu pol Gobiernu de la India en 1956). Otra carretera al traviés del Himalaya foi construyida en 1963 y xune Katmandú con Kodari, a 114 quilómetros (71 milles) (construyida por China), y enllaza col Tíbet. Otra carretera llamada l'autopista Prithvi, dientro del país, xune Katmandú col valle de Pokhara a 200 quilómetros (120 milles) (construyida por China).

El tresporte aereu, el siguiente n'importancia en Nepal (país ensin salida al mar), tamién se desenvolvió dende 1953, primero peles llinia aérees indies, y darréu en 1959 pola Royal Nepal Airlines Corporation (RNAC) por aciu vuelos internos dende Katmandú, la exa que xune a munchos pueblos y ciudaes de Nepal. Adulces foise estendiendo a destinos internacionales en Indiai y otros países. Agora Nepal cuenta con 44 aeropuertos en tol país. El principal aeropuertu internacional ye'l de Katmandú y Nepal asitiáu a unos seis quilómetros del centru de la ciudá nel valle de Katmandú.

Xestionáu pola Autoridá d'Aviación Civil de Nepal, l'aeropuertu tien dos terminales, una nacional y otra internacional. Na actualidá, alredor de 22 compañíes aérees internacionales conecten Nepal con otros destinos n'Asia y Oriente Mediu, a ciudaes como Delhi, Calcuta, Doha, Dubái, Abu Dhabi, Seúl, Hong Kong, Singapur, Bangkok, Kuala Lumpur, Daca, Islamabad, Karachi, Paru, Lhasa, Chengdu y Cantón. Una recién ampliación de la terminal internacional amplió entá más el númberu de vuelos. N'ochobre de 2009 fíxose posible volar direutamente a Katmandú dende Ámsterdam con Arkefly. Regionalmente, delles compañíes aérees de Nepal como: Agni Air, Air Buda, Cosmic Air, Llinies Aérees Gorkha, Nepal Airlines y Yeti Airlines conecten Katmandú con munches otres ciudaes importantes del país.

Teleféricos

Los teleféricos son otru mediu importante de tresporte en terrén montascosu. Ente Katmandú y Hetauda, funcionó un teleféricu con un llargor de 43 quilómetros, que podía llevar 25 tonelaes de productos per hora, pero hubo de suspendese por cuenta de la capacidá de tresporte deficiente y problemes de caltenimientu. Mientres el periodu de Rana, construyóse un teleféricu ente Katmandú (entós Mathathirtha) y Dhorsing (Makawanpur) con más de 22 km de llargor, que puede tresportar carga de 8 tonelaes per hora. Agora, un teleféricu modernu (3,1 km de llargor) construyóse venceyando Kurintar (na carretera de Prthvi, cerca de Katmandú) con Manakamana, un templu famosu nel distritu de Gorkha.

Salú

L'asistencia sanitaria en Katmandú ye la más desenvuelta en Nepal, y la ciudá y el valle circundante acueyen dalgunos de los meyores hospitales y clíniques del país. Hai hospitales notables como'l Bir Hospital, l'Institutu Universitariu de Medicina Trubhuwan (Hospital Universitariu), l'Hospital Patan, l'Hospital Modelu Katmandú, l'Hospital del Exércitu Tribhuwan Chandra, el B & B, l'Hospital Om, Hospital Norvic y la ciudá cunta col sofitu d'hospitales clíniques especializaes tales como'l Shahid Shukra Tropical Hospital, el Katmandú Veterinary Hospital, Nepal Eye Hospital, l'Hospital infantil Kanti, el Prasuti Griha (Obstetricia y Xinecoloxía), l'hospital y centru de rehabilitación pa neños discapacitaos (HRDC), Gangalal Cardioloxía Hospital, Nepal Clínica Internacional (Viaxes y Medicina de monte centro), Centru de Neuroloxía, el centru de rehabilitación espinal, hospital Bhaktapur Cáncer. La mayoría de los hospitales xenerales atopar nel centru de la ciudá. Anque delles clíniques atopar n'otres partes de distritu de Katmandú.

L'Hospital Bir ye'l más antiguu (y utilizáu), fundáu en xunetu de 1889 por Bir Bahadur Rana Shamsher Jang. L'hospital ta dirixíu dende 2003 pola Academia Nacional de Ciencies Médiques, una axencia gubernamental, y cuenta con 458 cames. L'hospital ufierta tratamientos médicos d'alta calidá y ciruxía a persones de tol país.

El serviciu de nefroloxía en Nepal empezó nel Bir Hospital, anque namái se realicen 40 biopsies renales al añu, por falta de personal formáu nel campu de la medicina renal o histopatoloxía glomerular. Les enfermedaes non pueden diagnosticase con precisión. Munchos de los pacientes de les zones rurales vienen a esti hospital pa recibir tratamientu gratuitu. Cada añu l'hospital produz postgraduados eficientes y bien formaos nes distintes materies de la medicina clínica: ciruxía xeneral, medicina interna, ciruxía ortopédica, patoloxía, etc. L'hospital Bir convirtióse nun centru de práutiques pa los estudiantes qu'aprobaron los MBBS en China, Rusia y partes del mundu. Cientos d'enfermeres de distintos niveles, adquieren la so formación nel hospital. El presupuestu añal del hospital ye d'unos 27 millones de rupies nepalesas (unos 4,1 millones de dólares), dos tercios de los cualos apurrir el gobiernu. La falta d'un financiamientu fayadizu ye siempres un problema pal funcionamientu del hospital.

Medios

Katmandú ye'l centru de televisión de Nepal. Nepal Television, establecíu en 1985, ye la canal de televisión más antiguu y más vistu en Nepal, al igual que'l gobiernu tenía NTV 2 Metro, Canal Nepal, Canal Imagen, TV aveníes, Kantipur Television, Sagermatha TV, Himalaya televisión y otres canales.

La sede de munchos de los medios de comunicación del país ta allugada na ciudá, incluyendo'l diariu Gorkhapatra, de propiedá estatal, que ye'l más antiguu periódicu de circulación nacional en Nepal. Tamién se publicar The Kathmandu Post, Nepali Times, Publicaciones Kantipur y el so periódicu Kantipur, que ye'l más vendíu en nepalés. The Himalayan Times ye'l periódicu de gran formatu de mayor venta en llingua inglesa en Nepal. Karobar Economic Daily ye l'únicu diariu económicu en Nepal. Tamién se publicar el selmanariu Jana Aastha Nacional Weekly.

Nepal República Media, l'editor de MyRepublica, entró n'alianza cola publicación International Herald Tribune (IHT), la publicación d'Asia Pacíficu Edición del IHT en Katmandú del 20 de xunetu de 2011. Hai un Estáu controláu Axencia Nacional de Noticies (RSS). La direición d'Internet ye Nepalnews.com, qu'apurre noticies en llinia privaes. Serviciu de Radiu de Radiu Nepal, una organización estatal opera estaciones de radio nacionales y rexonales. Les estaciones de radio, que tán en funcionamientu son: Hits FM (Nepal) - comercial, basada na música-HBC 94 FM - operáu per Himalaya Broadcasting Company, Sagarmatha Radio - FM, públicu, estación comuñal, FM Kantipur - FM comercial y d'imaxe. La British Broadcasting Corporation (BBC) tien tamién una estación de radiodifusión FM en Katmandú.