Vilna

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Vilna Vilna
Localidat de Lituania
Vilna.
Estau  • Condau	Lituania Condau de Vilna
Superficie	401 km²
Población  • Total	60000 hab. (1766)
Altaria  • Meyana	112 y 98 m.
Codigo postal	01001
Coordenadas	54°41’13’’N25°16’48’’E
Vilna Vilna en Lituania
Web oficial

Vilna (en lituano Vilnius, en polaco Wilno) ye una ciudat d'Lituania, que ye a capital d'o país y tamién d'a condau de Vilna (u Vilniaus apskritis).

A ciudat de Vilna fue declarata Patrimonio d'a Humanidat por a UNESCO en 1992. Fa parte d'a Organización d'as Ciudaz d'o Patrimonio d'a Humanidat.

Historia

Estió a capital oficial de Lituania dende 1322. En os sieglos XVII y XVIII Vilna y a suya redolada se polonizoron, i plegoron muitos polacos, pero tamién os lituanos prenioron a luenga polaca.

En a insurrección antirrusa de 1831 as autoridaz deportoron a 45.000 familias polacas a lo Caucaso y o río Volga y trasladoron ta Kiev a universidat de Vilna, cerrada en 1832.

A primers d'o sieglo XX a gran mayoría d'a población yera polacoparlant, y una cuarta parte d'a población parlaba yiddisch. Parte d'os polacoparlants se consideraban lituanos.

En o contexto d'a guerra polaco-sovietica Vilna cambió de mans bella vegada.

O 14 de chulio de 1918, as tropas de l'Exercito Royo conquieren a ciudat y en fan a capital d'a efimera Republica Socialista Sovietica Lituano-Belarrusa.

L'11 de febrero de 1919 l'exercito polaco se troba debant de l'Exercito Royo en Brest-Litovsk, y lo refusa ta l'este. Pinsk y Grodno son ocupaus, y o 20 d'abril de 1919 Józef Piłsudski dentra en Vilna.

En 1920 cuan os polacos retaculaban en Belarrusia debant de l'abance d'os bolcheviques dirichius por Mijaíl Tujachevsky, os bolcheviques deixoron que os lituanos ocupasen Vilna.

Os polacos lanzoron una contraofensiva o 12 d'agosto de 1920 con refirme de Francia y con gran exito, (o "miraglo d'a Vistula"). O Exercito Royo se bate en retirada. O 9 d'octubre de 1920 o cheneral Lucjan Żeligowski ocupó Vilna. En chinero de 1922 Vilna quedó anexionada a Polonia y os Aliaus lo reconoixioron en marzo de 1923.

Dimpués d'a segunda Guerra Mundial os achustes territorials y cambios de mugas facioron que Vilna quedase en Lituania ya de pa cutio. En 1945 muitos polacos de Vilna y redolada emigroron ta Varsovia y o norte de Polonia. A zaguers d'o sieglo XX quedaban 270.00 lituanos polacoparlants vivindo a lo sud de Vilna.

Demografía

• 1976 - 445.900 habitants
• 1979 - 475.825 habitants
• 1988 - 577.000 habitants
• 1989 - 576.747 habitants
• 1999 - 588.400 habitants
• 2001 - 553.904 habitants

Esporte

Vilna ye a seu de l'equipo de baloncesto Lietuvos Rytas que chuga en o estadio Siemens Arena, que estió una d'as seus de l'Eurobasket 2011 organizato por Lituania, chugando-se-ie os partius d'a segunda ronda.

En fútbol cal destacar o FK Riteriai y o FK Žalgiris que chugan a soben en a primera división de Lituania.

Tambien ye a seu de muitas Federacions nacionals d'esportes.

Personalidaz naixidas de Vilna

• Oscar Milosz, poeta y novelista en luenga francesa.
• Czelaw Milosz, escritor en luenga polaca.
• Marija Gimbutas, arqueologa conoixida por a suya hipotesi d'os kurgans.

Bibliografía

• (es) André Sellier, Jean Sellier: Atlas de los pueblos de Europa central. Acento Editorial.

Vinclos externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre Vilna.
• Pachina web oficial municipal de Vilna.
• (en) (lt) Virtual Historical Vilnius.

Referencias

• Datos: Q216
• Multimedia: Vilnius / Q216