Escureixiu
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
O escureixiu (u escureixito), u boca de nuei, ye l'inte d'o día en que o Sol se pone per l'Ueste, dispareixendo per debaixo lo plan de l'horizont.[1]
A hora d'o escureixiu varía seguntes o tiempo de l'anyo y a latitut d'o puesto dende o cual se lo mira. Istas variacions se deben a la inclinación de l'eixe d'a Tierra y a lo movimiento d'o planeta arredol d'a suya orbita. En as semanas que abracan os solsticios de verano y d'hibierno, igual lo escureixiu como l'alba se rezagan una mica cada día. A refracción per l'atmosfera d'as rayadas d'o Sol fan que veigamos a suya luz mesmo cuan o Sol ya s'ha puesto. Ixa refracción aluenga o día y alcuerza la nuei. En o "Libro del Trasoro" parlan sobre a variación d'a duración d'o día y a nueit seguntes o tiempo de l'anyo en zonas muito septentrionals:
A difusión Rayleigh de luz azul per o polvo atmosferico produz os tipicos tintes royiscos en o cielo ta lo escureixiu, que pueden fer-sen mas espectaculars per l'efecto d'as boiras, o fumo, a cenisa d'as erupcions volcanicas u os gases causaus per l'actividat humana. O brilo d'as colors acostumbra a estar mas intenso que ta la boca de día, ya que per un regular bi ha mas polvo en a baixa atmosfera ta la fin d'a chornada, si bien tot pende muito d'a ubicación cheografica d'o espectador.
Como simbolo, o escureixiu representa os intes zaguers de bella cosa, como la viellera en a vida d'as personas.
Referencias
editar- ↑ (en) B. Guenther, ed. (2005). Encyclopedia of Modern Optics. Vol. 1. Elsevier. p. 186.
Vinclos externos
editar- Se veigan as imáchens de Commons sobre o escurexiu.