Abraxas

Dialäkt: Schwäbisch

Abraxas ischt a Handlongsballett en fenf Bildr mit dr Musik vom schwäbischa Kombonischda Werner Egk. Dr sell hôt au s Libreddo gschriiba ond dr Elsässer Marcel Luipart hôt d Choreografii drzua gmacht. S erscht Môl uf d Bihne komma isch des Werk am 6. Juni 1948 am Prinzregendatheatr z Mincha. Dô drbei hend dr Marcel Luipard, d Solange Schwarz, d Irina Kladiwowa ond d Nika Nilanowa-Sanftleben d Hauptrolla danzt.

Des Ballett behandlet da Fauscht-Stoff. Dr Begriff „Abraxas“ stammt aus dr jiidischa Geheimlehre „Kabbala“ ond muaß beim Egk seim Ballett so vrstanda werra, dass des Wesa, wo ebbes Bees em Senn fihrt, an Haufa Meglichkeida hôt, sich zo vorwandla.

D Persona vo dr Handlong

Dr Doktr Fauscht
D Archischposa, em Deifl sei liabschda Geschbiilin
D Bellaschtriga, a scheena Hex
A Schlang
An Tiger
Dr Keenich vo Schpanien
De schee Helena
D Gretl (Margarete)
D Hofgsellschaft
Wei-selige Trenker
Middlalderlichs Volk
Burscha ond Mädla
ond sonscht noh a baar Nebafigura

Handlong

Ort ond Zeit

Des Ballett schbiilt en Deitschland, z Schbanien ond en dr Hell zor Zeit vom Middlalder ond zo-ma kloina Doil au en dr Antike.

S Erschde Bild: Dr Pakt

Dr alde Fauscht ruaft d Goischtr vo dr Hell zo sich. Uff oimôl standet a Schlang, a Tiger ond dui scheena Hex Bellaschtriga en seim Zemmer. De sell brengt’s ferdich, da Fauscht zo beschwatza, mit dr Hell an Pakt ei-z-ganget. Als Lockmiddl hôt-se ehm en-ra Erscheinong sella Archischposa zeigt, wo em Deifl sei liabschda Geschbiilin ischt ond arg vorfihrerisch aussiht. Durch dean Vrtrag wuud dr Fauscht wiidr a jonger Kerle ond strotzt no so vor Kraft. Vo jetzt ôô begleidet-en d Bellaschtriga uff äll seine Weag.

S Zwoide Bild: D Vorstrickong

De erscht Reis fihrt dia zwoi an da schbanischa Keenigshof. Deet fendet dr Fauscht d Archischposa en dr Gschdalt vo dr schbanischa Keenigin. Om d Hofgsellschaft en Stauna zo vrsetza, zaubret dr Fauscht ällorloi Gschdalda aus dr Antike en da Saal, zom Beischbiil da Hektor em Kampf mit-em Achill ond d Entfihrong vo dr Eiropa durch da Zeis. Ganz zom Schluss lôôt’r sei oiges Schbiaglbild neaba dr Keenigin Platz nemma, was älle Zuaschauer en da Bann ziagt. Dean Omstand nutzt dr Fauscht aus ond entfihrt kurzerhand d Keenigin.

S Dridde Bild: En dr Hell

Em Reich vom Deifl fendet a Orgie stadd. Dô drbei zeiget sich bsondrs ausglassa dr Fauscht ond d Archischposa. Wia abr de sell hendrher bei-ra „Schwarza Mess“ ihre Liabasdenscht beim Belzebua vorrichda muaß, eklet’s da Fauscht ond’r suacht s Weide.

S Virde Bild: S Trugbild

Dr Fauscht hôt sich en s antike Griichaland zruckzoga, wo d Welt vollkomma mit Harmonii erfillt ischt. Deet begegnet-em de schee Helena. Dô driber isch’r ganz sälich. Dr Archischposa ischt’s abr et entganga, wo sich der Kerle vrsteckt helt. Drom bricht-se au en dui antika Welt ei ond sorgt drfir, dass em Fauscht sei scheener Troom platzt.

S Fenfde Bild: D Erfillong vom Vrtrag

Em Trubl vo-ma middlalderlicha Volksfescht lernt dr Fauscht d Gretl kenna ond bendlet glei mit-ra ôô. Fir boide gôht a graußer Troom en Erfillong, was vo dr Bellaschtriga mit Argwohn beobachdet wuud. Se glaubt nemlich, durch so a reina Liabschaft kennt sich dr Fauscht womeglich em Eifluss vo dr Hell entziha. Drom ruaft-se glei d Archischposa uff da Plôô. De sell helt em Fauscht da Pakt vôr d Auga. Der abr reißt-ra des Pabiir us de Hend ond macht Fetza draus. Dô druff stirmet älle Leit uff da Fauscht nei ond stramplet uff-em rom, bis’r da ledschda Schnaufer doa hôt. Au dr Gretl hôt ihr ledschdes Stendle gschlaga.

Wia des Ballett entstanda ischt

D Gschicht vo deam Ballett gôht arg weit zruck: 1846 hôt dr deitsche Dichter Heinrich Heine vom Londoner Operndirektr Benjamin Lumley da Uffdrag kriagt, a Libreddo fir a Fauscht-Ballett zo vrfassa. Dr Heine isch druff eiganga ond hôt sich em Novembr vo deam Jôhr an d Arbet gmacht. Wia-nr nô em Februar 1847 drmit ferdich gwäa ischt, hôt’r seim Werk da Nama „Der Doktor Faust. Ein Tanzpoem“ gäa ond nôch London gschickt. Dô drfir hôt’r au – wia’s ausgmacht gwäa ischt – a schees Honorar kriagt; abr solang dr Dichter gleabt hôt, isch des Werk weder choreografiirt noh vrtont wôrra.

Irgendwann isch em Heine sei Tanzpoem em Werner Egk ondr d Fenger komma ond hôt-en so en Begeischtrong vrsetzt, dô draus da Stoff fir a moderna Fauscht-Gschicht zo schmiida. Em Graußa ond Ganza hôt’r da Uffbau vom Heine seira Vorlag beibhalda, sei Libreddo abr zemlich frei bearbeidet.

Dr Skandal ond seine Folga

A baar Leit hend sich bei dr Urauffihrong ond de folgende Vorstellonga beim dridda Bild, wo’s om dui „Schwarza Mess“ gôht, en ihrem siddlicha Empfenda vrletzt gfihlt. Drom isch’s au et ausbliiba, dass sich d Polidik mit dera Sach befasst hôt. Nôch dr fenfda Vorstellong hôt dr boirisch Kuldusminischtr, dr Alois Hundhammer, drfir gsorgt, dass des Ballett vom Schbiilplôô vrschwonda ischt. Der Theaterskandal hôt a riisiga effentlicha Usnandrsetzong zor Folge ghet ibr d Frôga vo dr „siddlicha Ôôsteeßigkeit“ ond dr „kinschdlerischa Freiheit“. Dôdurch isch des Ballett zemlich schnell en ganz Deitschland bekannt wôrra, ond an Haufa Ballett-Kombania vo andre Bundeslender, wo d Moralvorstellonga et so eng wia en Bayern ausglegt hend, hend des Werk en ihr Repertoire uffgnomma.

Quell

Otto Friedrich Regner + Heinz-Ludwig Schneiders: Reclams Ballettführer, 8. Uflag, Stuegert 1980, ISBN 3-15-008042-8

Weblink