Üetlibärg
| Uetliberg | ||
|---|---|---|
 de Üetlibärg, vo Zollike us gseh | ||
| Hechi | 869 m ü. M. | |
| Lag | Kanton Züri, Schwiiz | |
| Gebirg | Albischetti | |
| Geografischi Lag | 679461 / 244851 | |
| ||
| Gstei | Nagelflueh | |
De Üetlibërg (/'ʏətlib̥ɛːrg̥/) – ofiziell Uetliberg gschribe – isch de Huusberg vo de Stadt Züri. Mit sine 873 Meter Hööchi büütet er a de Uusflügler e wiiti Uussicht über d Stadt und de Zürisee und au wiit i d Alpe ine. Im Herbst isch er hüüfig näbelfrei. Echli underhalb vo de Zuugstation Üetliberg träffed sich d Piet vo de Stadt Züri und de Gmäinde Stalike und Üüdike.
Gschicht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]För die vorhistorischi Höhesidlig uf em Üetliberg obe lueg: Oppidum Üetliberg.
De Üetliberg isch scho i de Stäiziit bisidlet gsii und i de Hallstattziit und i de Latèneziit isch e bifestigti Hööchesidlig uf em Üetliberg gstande, wo, wie de Grabhügel bim Sunebüel zäigt, au Fürste residiert händ. Wo ane 15 v. Chr. d Römer d Helvetier i s Römisch Riich iglideret händ, isch d Sidlig verlaa worde. D Römer händ aber e Wachposte uf em Üetliberg ghaa.
Im früene Mittelalter isch uf em Berg e Burg gsi, wo villicht nach em bayrische Herzog Uatilo de Name Uotelenburch (ane 1218) träit hät, wo denn au em Berg sin Name gää hät (1315: Uotilinberg). De Herzog Ernst vo Schwaabe hät die Burg ane 1025 bifestigt. D Burg isch dänn zu de Fräiherre vo Sälebüüre cho und spääter zu däne vo Rägischberg. Im Herbscht 1267 händ d Zürcher d Burg abegmacht. Später isch nume e Hochwacht uf em Üetliberg gsii.
Turismus
[ändere | Quälltäxt bearbeite]De Üetliberg isch guet erschlosse und e wichtigs Naaerholigsgebiet vo de Stadt Züri. Zwar gits käi öffetlichi Straass ufe, aber d Üetlibärgbahn faart im Halbstundetakt vom Zürcher Hauptbahnhof uf de Berg, und es git vill Wanderwääg. En Panoramawääg, wo au en Planetewääg isch, füert vo de Bergstation zu de Felsenegg. S hät es paar Restaurant ufem Graat obe und au es Hotel. Debii isch en Uussichtsturm. De 132 Meter hööch Fernseeturm cha aber nöd bistige werde.
Im Jaar 1840 isch s Gast- und Kurhuus Üetliberg eröffnet worde. D Üetlibergbahn-Gsellschaft isch ane 1872 is Läbe grüefft worde, und scho drüü Jaar spöter isch de erst Zug uf de Üetliberg gratteret. 1894 isch den de erst Uussichtsturm ufgstelt worde. Im Jaar 1953 isch de 53 Meter hööch Fernseeturm boue worde. Dä isch dänn 1968 dur de 132 Meter hööch Maschte ersetzt worde, und der alt Uussichtsturm isch 1990 dur en nöie ersetzt worde.
Die hüttige Boute sind eerst i de letschte Jaare zum Täil illegal poue worde, seer zum Läid vo vile Stadtzürcher, wo nöd wänd, dass ires Naaerholigsgebiet ase verkomerzialisiert wird.[1] Wil d Boute aber uf em Bode vo de Gmäind Stalike ligged, cha d Stadt Züri nöd vill dergäge undernää.
Lueg au
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Büecher
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Matthias Böhni: Uetliberg. Verlag Neue Zürcher Zeitung, Zürich 2006. ISBN 978-3-03823-194-3.
- Willy Furter: Uetliberg hell! Orell Füssli Verlag, Zürich 2003. ISBN 3-280-05085-5.
- Der Uetliberg. Orell Füssli Verlag, Zürich 1986.
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Üetliberg – Sammlig vo Multimediadateie- Uetliberg-Verein (uetlibergverein.ch)
- Pro Üetliberg (pro-uetliberg.ch)
- Üetliberg-Panorama uf utokulm.ch
- Mit der Bahn zum Pluto (de Üetliberg und sini Baan) uf schweizwochen.de