Gaan na inhoud

Waarnemingskapitalisme

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie

Waarnemingskapitalisme is 'n nuwe markvorm en 'n spesifieke kapitalistiese akkumulasie proses wat vir die eerste keer in 'n 2014-essay deur saketeoretikus en sosiale wetenskaplike Shoshana Zuboff beskryf is.[1] Sy het dit beskryf as 'n "radikale ontwrigtende en uittreksel variant van inligtingskapitalisme" gebaseer op die kommodifiseering van die "werklikheid" en die transformasie daarvan in gedragsdata vir analise en verkope.[2][3][4][5]

In 'n daaropvolgende 2015-wetenskaplike artikel het Zuboff die samelewingsimplikasies van hierdie mutasie van kapitalisme ontleed. Sy het "waarnemingbates", "waarnemingkapitaal" en "waarnhemingkapitalisme" onderskei en hul afhanklikheid van 'n globale argitektuur van rekenaarmediasie wat sy "Big Other" noem, 'n verspreide en grootliks onbetwiste nuwe maguitdrukking wat verborge meganismes van onttrekking uitmaak, kommodifikasie en beheer wat kernwaardes soos vryheid, demokrasie en privaatheid bedreig.[6][7]

Volgens Zuboff was waarnemingskapitalisme begin deur Google en later Facebook, op dieselfde manier as wat massaproduksie en bestuurskapitalisme 'n eeu vroeër deur Ford en General Motors begin is en nou die dominante vorm van die inligtingskapitalisme geword het.[8]

In haar Oxford-universiteitslesing wat in 2016 gepubliseer is, het Zuboff die meganismes en praktyke van waarnemingskapitalisme geïdentifiseer, insluitende die vervaardiging van "voorspellingsprodukte" vir die verkoop in nuwe "gedragsmarkte". Sy het die konsep "onteiening deur waarneming" voorgestel en aangevoer dat dit die sielkundige en politieke basisse van selfbeskikking uitdaag, aangesien dit die regte in die waarnemingstelsel konsentreer. Dit word beskryf as 'n "staatsgreep van bo".[9]

Agtergrond

[wysig | wysig bron]

Ekonomiese druk van kapitalisme dryf die intensivering van verbindings en monitering aanlyn met elemente van die sosiale lewe wat oopgemaak word vir versadiging deur korporatiewe akteurs, gerig op die maak van wins en / of die regulering van aksie.[7] Joseph Turow skryf dat die "sentraliteit van korporatiewe mag 'n direkte werklikheid is in die hart van die digitale era".[7][10]:17 Kapitalisme het gefokus op die uitbreiding van die deel van die sosiale lewe wat oop is vir data-insameling en dataverwerking.[7] Dit kan met beduidende implikasies vir kwesbaarheid en beheer van die samelewing sowel as vir privaatheid lei. Verhoogde data-insameling kan egter ook verskeie voordele vir individue en samelewings inhou soos selfoptimalisering (gekwantifiseerde self)[7] , maatskaplike optimalisasies (soos deur slim stede) en nuwe of geoptimaliseerde dienste (soos verskeie Google-toepassings). Tog kan die versameling en verwerking van data in die konteks van kapitalisme se kernwinsgewende motief 'n inherente gevaar inhou.

Zuboff kontrasteer massa produksie van die industriële kapitalisme met waarnemingskapitalisme. Die eersgenoemde is in wese interafhanklik met sy bevolkings wat sy verbruikers en werknemers is en laasgenoemde wat jag maak op afhanklike bevolkings wat nie sy verbruikers of sy werknemers is nie en grootliks onkundig is van sy prosedures.[8]

Sy merk op dat waarnemingskapitalisme buite die konvensionele institusionele terrein van die private firma strek en nie net bates en kapitaal waarneem nie, maar ook regte en funksies sonder betekenisvolle toestemmingsmeganismes.[8] Waarneming het die magstrukture in die inligtingsekonomie verander.[11] Dit kan 'n verdere magskuif tot gevolg hê verby die nasiestaat en 'n vorm van korporatokrasie daarstel.

Oliver Stone, skepper van die film Snowden wys na die plaaslik-gebaseerde spel Pokémon Go as die "jongste teken van die opkomende verskynsel van waarnemingskapitalisme".[12][13][14] In 2014 het Vincent Mosco verwys na die bemarking van inligting oor kliënte en intekenare op adverteerders se waarnemingskapitalisme en neem kennis van die toesigstaat wat parallel hiertoe bestaan.[15] Christian Fuchs het bevind dat die waarnemingstaat met waarnemingskapitalisme versmelt.[16] Net so vertel Zuboff dat die kwessie verder meer ingewikkeld gemaak word deur hoogs onsigbare samewerkingsooreenkomste met staatsveiligheidstrukture.[17] Volgens Trebor Scholz werf maatskappye mense as informante vir hierdie soort kapitalisme.[18]

Die term "waarnemingskapitalisme" is ook deur politieke ekonome soos John Bellamy Foster en Robert W. McChesney gebruik, alhoewel met 'n ander betekenis. In 'n artikel wat in 2014 gepubliseer word, gebruik hulle dit om die manifestasie van die "onversadigbare behoefte aan data" van finansiëring te beskryf, wat hulle verklaar is "die langtermyngroeispekulasie op finansiële bates relatief tot die BBP" wat in die Verenigde State bekendgestel is deur die regering en die industrie in die 1980's wat ontwikkel het uit die militêre-industriële kompleks en die reklamebedryf.[19]

Sleutelkenmerke

[wysig | wysig bron]

Zuboff identifiseer vier sleutelkenmerke in die logika van die waarnemingskapitalisme en volg eksplisiet die vier sleutelkenmerke wat deur Google se hoofekonoom, Hal Varian[20], geïdentifiseer is:

  1. Die strewe na meer data en meer data-ontginning en -analise.
  2. Die ontwikkeling van nuwe kontraktuele vorms met behulp van rekenaarmonitering en outomatisering.
  3. Die begeerte om die dienste wat aan gebruikers van digitale platforms aangebied word, te personaliseer en aan te pas.
  4. Die gebruik van die tegnologiese infrastruktuur om deurlopende eksperimente op sy gebruikers en verbruikers uit te voer.

Teenmaatreëls en oplossings

[wysig | wysig bron]

Talle organisasies het gestry vir vryheid van spraak- en privaatregte in die nuwe waarnemingskapitalisme en verskeie nasionale regerings het privaatheidswette aangeneem.[21] Dit is ook denkbaar dat nuwe vermoëns en gebruike vir massa-waarneming strukturele veranderinge benodig teenoor 'n nuwe stelsel om misbruik te voorkom.

Zuboff vergelyk eise vir privaatheid van waarnemingkapitaliste of beywering vir die beëindiging van kommersiële toesig op die internet soos om Henry Ford te vra om elke Ford Model T per hand te maak en verklaar dat sulke eise eksistensiële bedreigings is wat die basiese meganismes van die entiteite se oorlewing oortree.[8]

Zuboff waarsku dat beginsels van selfbeskikking verbeur kan word weens "onkunde, geleerde hulpeloosheid, onoplettendheid, ongerief, wanhoop of wegdrywing". Sy verklaar dat "ons geneig is om op denkmodelle, woordeskat en hulpmiddels uit die verlede se katestrofes," steun. Hieronder is sienings van die twintigste eeu se totalitêre nagmerries of die monopolistiese voorspellings van Gilded Age-kapitalisme en dus word teenmaatreëls ontwikkel wat geskik is om die vroeëre bedreigings te bestry en nie voldoende of selfs geskik is vir die uitdagings van hierdie nuwe uitdagings nie.[8]

Sy stel ook die vraag: "Sal ons die meesters van inligting wees, of sal ons sy slawe wees?" en verklaar dat "as die digitale toekoms ons huis moet wees, dan is dit ons wat dit moet doen".[22]

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ (en) linuxjournal.com/surveillance-capitalism
  2. ↑ Zuboff, Shoshana (15 September 2014). "A Digital Declaration: Big Data as Surveillance Capitalism". FAZ.NET (in Duits). ISSN 0174-4909. http://www.faz.net/aktuell/feuilleton/debatten/the-digital-debate/shoshan-zuboff-on-big-data-as-surveillance-capitalism-13152525.html. Besoek op 28 Augustus 2018.
  3. ↑ Powles, Julia (2 Mei 2016). "Google and Microsoft have made a pact to protect surveillance capitalism" (in Engels). The Guardian. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Mei 2020. Besoek op 9 Februarie 2017.
  4. ↑ Sterling, Bruce (Maart 2016). "Shoshanna Zuboff condemning Google "surveillance capitalism"" (in Engels). WIRED. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Januarie 2019.
  5. ↑ "The Unlikely Activists Who Took On Silicon Valley — and Won". New York Times (in Engels). 14 Augustus 2018. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Junie 2020. Besoek op 28 Augustus 2018.
  6. ↑ Zuboff, Shoshana (4 April 2015). "Big other: surveillance capitalism and the prospects of an information civilization". Journal of Information Technology (in Engels). 30 (1): 75–89. doi:10.1057/jit.2015.5. ISSN 0268-3962. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2594754 – via SSRN.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Couldry, Nick (23 September 2016). "The price of connection: 'surveillance capitalism'" (in Engels). The Conversation. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Mei 2020.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 Zuboff, Shoshana (5 Maart 2016). "Google as a Fortune Teller: The Secrets of Surveillance Capitalism" (in Duits). Frankfurter Allgemeine Zeitung. http://www.faz.net/aktuell/feuilleton/debatten/the-digital-debate/shoshana-zuboff-secrets-of-surveillance-capitalism-14103616.html?printPagedArticle=true. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Mei 2020. Besoek op 9 Februarie 2017.
  9. ↑ Zuboff, Shoshana (5 Maart 2016). "Google as a Fortune Teller: The Secrets of Surveillance Capitalism". FAZ.NET (in Duits). ISSN 0174-4909. Besoek op 28 Augustus 2018.
  10. ↑ Turow, Joseph (10 Januarie 2012). The Daily You: How the New Advertising Industry Is Defining Your Identity and Your Worth (in Engels). Yale University Press. p. 256. ISBN 0300165013. Besoek op 9 Februarie 2017.
  11. ↑ Galič, Maša; Timan, Tjerk; Koops, Bert-Jaap (13 Mei 2016). "Bentham, Deleuze and Beyond: An Overview of Surveillance Theories from the Panopticon to Participation". Philosophy & Technology. doi:10.1007/s13347-016-0219-1.
  12. ↑ "Comic-Con 2016: Marvel turns focus away from the Avengers, 'Game of Thrones' cosplay proposals, and more". Los Angeles Times. Besoek op 9 Februarie 2017.
  13. ↑ "Oliver Stone Calls Pokémon Go "Totalitarian"" (in Engels). Fortune. 23 Julie 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Februarie 2020.
  14. ↑ "'Surveillance capitalism, robot totalitarianism': Oliver Stone lashes out at Pokemon Go" (in Engels). RT International. 22 Julie 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Mei 2019.
  15. ↑ Mosco, Vincent. To the Cloud: Big Data in a Turbulent World (in Engels). Routledge. ISBN 9781317250388. Besoek op 9 Februarie 2017.
  16. ↑ Fuchs, Christian. Social Media: A Critical Introduction (in Engels). SAGE. ISBN 9781473987494. Besoek op 9 Februarie 2017.
  17. ↑ "Shoshana Zuboff / Keynote: Reality is the Next Big Thing - Elevate Festival 2014". YouTube. 2 Mei 2016. Besoek op 9 Februarie 2017.
  18. ↑ Scholz, Trebor. Uberworked and Underpaid: How Workers Are Disrupting the Digital Economy (in Engels). John Wiley & Sons. ISBN 9781509508181. Besoek op 9 Februarie 2017.
  19. ↑ "Surveillance Capitalism | John Bellamy Foster | Monthly Review". Monthly Review (in Engels (VSA)). 1 Julie 2014. Besoek op 12 Februarie 2018.
  20. ↑ Danaher, John (21 Maart 2016). "The Logic of Surveillance Capitalism". Algocracy and the Transhumanist Project (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Maart 2019. Besoek op 9 Februarie 2017.
  21. ↑ Foster, John Bellamy; McChesney, Robert W. (1 Julie 2014). "Surveillance Capitalism by John Bellamy Foster" (in Engels). Monthly Review. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 April 2020. Besoek op 9 Februarie 2017.
  22. ↑ Zuboff, Shoshana (15 September 2014). "Shoshana Zuboff: A Digital Declaration". Frankfurter Allgemeine Zeitung. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Junie 2020. Besoek op 9 Februarie 2017.

Bronne

[wysig | wysig bron]
  • Zuboff, Shoshana (2019). The Age of Surveillance Capitalism: The Fight for a Human Future at the New Frontier of Power. New York: PublicAffairs. ISBN 9781610395694.
  • Zuboff, Shoshana (2018). Das Zeitalter des Überwachungskapitalismus. Berlin: Campus Verlag. ISBN 9783593509303.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Waarnemingskapitalisme&oldid=2694700"