See van Azof
| See van Azof | |
|---|---|
 Nasa-Satellietbeeld van die See van Azof | |
 Kaart van die See van Azof | |
| Koördinate: | 46°N 37°O / 46°N 37°O |
| Ligging: | Rusland, Oekraïne |
| Soort: | See van die Atlantiese Oseaan |
| Oppervlakte: | 39 000 km² (15 000 myl²)[1] |
| Gemiddelde diepte: | 7 m (23 vt)[1] |
| Maksimum diepte: | 14 m (46 vt)[1] |
| Volume: | 290 km³[1] |
| Lengte: | 360 km (220 myl)[1] |
| Breedte: | 180 km (110 myl)[1] |
| Invloei: | Don, Koeban |
| Uitvloei: | Swartsee |
Die See van Azof (Russies: Азо́вское мо́ре, Azofskoje more; Oekraïens: Азо́вське мо́ре, Azofske more, Krim-Tataars: Azaq deñizi), in die klassieke oudheid bekend as die Maeotis-meer, is ’n see in die suide van Oos-Europa. Dit word in die suide deur die smal Kertsj-seestraat (sowat 4 km) aan die Swartsee verbind en grens in die noorde aan die Oekraïne, in die Ooste aan Rusland, en in die weste aan die Oekraïense Krim-skiereiland. Die belangrikste riviere wat in die See van Azof vloei, is die Don en Koeban. Dit is die vlakste see in die wêreld met ’n diepte wat wissel tussen 0,9 m en 14 m.[1][2][3][4][5] Water vloei voortdurend uit die See van Azof in die Swartsee in.
Die see word grootliks beïnvloed deur verskeie riviere wat daarin vloei en sand, slik en skulpe daarin stort. So word talle baaie, limans en smal uithamme gevorm. Vanweë hierdie neerslag is die seebodem taamlik glad en plat, met die diepte wat algaande toeneem na die middel van die see. Nog ’n gevolg is dat die see langsamerhand vlakker word. As gevolg van die baie rivierwater het die see ook ’n lae soutinhoud en bevat dit baie biologiese materie soos groen alge, wat die water se kleur beïnvloed. Volop plankton sorg dat die see baie vis het. Die kuslyn en inhamme is baie laag en ryk aan plantegroei en voëls.
Geologie
[wysig | wysig bron]
Die see is 360 km lank en sy maksimum breedte is 180 km. Die oppervlakarea is 39 000 km2 – dit is die kleinste see in die lande van die voormalige Sowjetunie.[6] Dit is ook die vlakste see in die wêreld – op sy diepste 14 m.[1] Dit word beskou as ’n binnelandse see van Rusland en die Oekraïne en die gebruik daarvan word bepaal deur ’n ooreenkoms tussen die twee lande wat in 2003 bekragtig is.[7]
Die See van Azof is ’n binnelandse see wat toegang tot die Atlantiese Oseaan bied deur die Swartsee, See van Marmara, Egeïese See en Middellandse See. Dit is aan die Swartsee verbind met die Kertsj-seestraat, wat op sy smalste 4 km en hoogstens 15 m diep is.[1] Omdat die seestraat so nou is, vloei min water van die Swartsee in die See van Azof en het laasgenoemde se water ’n lae soutinhoud – sowat ’n derde van die oseane s'n.[8][9]
Terwyl meer as 20 riviere in die See van Azof vloei, die meeste vanuit die noorde, kry die see sowat 60 persent van sy water van die Don en sowat 30 persent van die Koeban.[10]
Die Taman-skiereiland het sowat 25 moddervulkane, waarvan die meeste aktief is. Hulle spuug modder en gasse uit en die uitbarstings is gewoonlik stil, maar kan soms net so erg soos gewone vulkaniese uitbarstings wees. ’n Groot uitbarsting het op 6 September 1799 naby Goloebitskaja plaasgevind. Dit het twee uur geduur en ’n moddereiland van 2 m hoog en 100 m in deursnee gevorm; die see het daarna die eiland weggespoel. Soortgelyke uitbarstings het in 1862, 1906, 1924, 1950 en 1952 plaasgevind.[6]
Die groot neerslae van die talle riviere wat in die See van Azof vloei, veroorsaak dat talle uithamme, limans en strandmere gevorm word. Die uithamme is talryk en lank – die Arabatsk-uitham is meer as 112 km lank en is een van die langste uithamme in die wêreld. Nog drie, die Fedotof-, Atsjoejefsk- en Obitotsjna-uitham, is langer as 30 km. Die meeste strek van noord na suid en hul vorm kan oor ’n paar jaar aansienlik verander.[11][12]
Van die grootste stede aan die See van Azof is (kloksgewys van noord): Taganrog, (bevolking: 257 600), Azof (83 200), Jeisk (87 500), Primorsko-Achtarsk (32 165), Kertsj (151 300), Henitsjesk (22 500), Berdjansk (112 000) en Marioepol (491 600).
Klimaat
[wysig | wysig bron]
Die see het ’n kontinentale klimaat met koue winters en warm, droë somers. In die herfs en winter vloei koue lug van Siberië af in en kan die temperatuur tot onder −30 °C daal. Die gemiddelde somertemperatuur is 23–25 °C, met ’n maksimum van sowat 40 °C.[13] Reënval is tussen 12 en 528 mm per jaar.
Winde bring dikwels storms mee, met golwe wat tot 6 m hoog kan wees in die Taganrog-baai, 2–4 m aan die suidelike kuslyn en 1 m in die Kertsj-seestraat.
Omdat die see vlak en die soutinhoud laag is, vries dit in die winter. In die huidige klimaat vries dit nie meer geheel en al nie, maar tot aan die einde van die 19de eeu het nog dit teen Februarie elke jaar toegevries. Voordat ysbrekers gebruik is, was die rivier in die winter onbegaanbaar.[14]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- Hierdie artikel is merendeels vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel en:Sea of Azov
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Kostianoy, bl. 65
- ↑ The New Encyclopædia Britannica. Vol. 1. 2005. p. 758. ISBN 1-59339-236-2.
With a maximum depth of only about 46 feet (14 m), the Azov is the world's shallowest sea
- ↑ Academic American encyclopedia. Vol. 1. Grolier. 1996. p. 388. ISBN 0-7172-2064-8.
The Azov is the world's shallowest sea, with depths ranging from 0.9 to 14 m (3 to 46 ft)
- ↑ "National Geographic". 185. National Geographic Society. 1994: 138.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(hulp) - ↑ Earth from space Geargiveer 10 Mei 2011 op Wayback Machine, NASA
- ↑ 6,0 6,1 W.I. Borisof en E.I. Kapitonof (1973). See van Azof (in Russies). KKI. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 September 2010. Besoek op 2 Oktober 2011.
- ↑ Treaty between the Russian Federation and Ukraine on cooperation in the use of the Sea of Azov and Kerch Strait, December 24, 2003, kremlin.ru (ru)
- ↑ Kostianoy, bl. 69–73
- ↑ "Climatological Atlas of the Sea of Azov" (in Engels). National Oceanographic Data Centre. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Mei 2020. Besoek op 6 Januarie 2008.
- ↑ A.D. Dobrowolski en B.S. Zalogin (1982). Seë van die USSR (in Russies). Moskou-universiteit.
- ↑ Complex characteristics of the present condition of the Sea of Azov shore within the Krasnodar Krai (ru)
- ↑ Lotysh, I.P. (2006). Geography of Kuban. Collegiate Dictionary. Maikop.
- ↑ Kostianoy, bl. 66
- ↑ Kostianoy, bl. 69
Bibliografie
[wysig | wysig bron]- Andrey G. Kostianoy, Aleksey N. Kosarev (2007). The Black Sea Environment. Springer. ISBN 3-540-74291-3.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron] |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Sea of Azov. |
