Gaan na inhoud

Russies

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Hierdie artikel handel oor die taal. Vir die etniese groep, sien Russe.
Russies
русский язык
roesski jazik 
Uitspraak: [ˈruskʲɪj jɪˈzɨk]
Gepraat in: Vlag van Rusland Rusland
Vlag van Armenië Armenië
Vlag van Azerbeidjan Azerbeidjan
Vlag van Estland Estland
Vlag van Finland Finland
Vlag van Georgië Georgië
Vlag van Kasakstan Kasakstan
Vlag van Kirgisië Kirgisië
Vlag van Letland Letland
Vlag van Litaue Litaue
Vlag van Moldowa Moldowa
Vlag van Oekraïne Oekraïne
Vlag van Tadjikistan Tadjikistan
Vlag van Belarus Belarus
Vlag van Duitsland Duitsland
Vlag van Israel Israel 
Gebied: Oos-Europa en Noord-Asië
Totale sprekers: 165 miljoen (moedertaal)
110 miljoen (tweede taal) 
Rang: 7
Taalfamilie: Indo-Europees
 Slawies
  Oos-Slawies
   Suidoos-Slawies
    Russies 
Skrifstelsel: Cyrilliese alfabet 
Amptelike status
Amptelike taal in: Flag of the United Nations Verenigde Nasies
GOS
Vlag van Rusland Rusland
Vlag van Belarus Belarus
Vlag van Kasakstan Kasakstan
Vlag van Kirgisië Kirgisië
Vlag van Tadjikistan Tadjikistan
Vlag van Abchasië Abchasië
Vlag van Suid-Ossetië Suid-Ossetië
Vlag van Transnistrië Transnistrië
Flag of Gagauzia.svg Gagausië
Vlag van Volksrepubliek Donetsk Volksrepubliek Donetsk
Vlag van Volksrepubliek Loehansk Volksrepubliek Loehansk
Gereguleer deur: Russiese Akademie vir Wetenskap
Taalkodes
ISO 639-1: ru
ISO 639-2: rus
ISO 639-3: rus 
Verspreiding van Russies

Russies (ру́сский язы́к, roesski jazik, [ˈruskʲɪj jɪˈzɨk] ) is een van die grootste tale ter wêreld. Dit behoort tot die Indo-Europese taalfamilie en binne dié taalfamilie tot die Slawiese tale. Russies, Oekraïens en Belarussies vorm die Oos-Slawiese taalgroep.

Russies is by verre die grootste en belangrikste Slawiese taal met meer as 160 miljoen moedertaalsprekers en meer as 110 miljoen wat Russies as tweede taal magtig is.[1] Al het Russies sy bloeitydperk as literêre taal reeds in die 19de eeu beleef en val die periode van sy grootste uitbreiding as belangrikste amps-, vreemde en verkeerstaal in die Sowjetunie en die Oosbloklande, insluitende Kuba, in die 20ste eeu, speel die taal steeds 'n belangrike rol as die medium met die tweede grootste inhoud op die internet na Engels en as die tweede of derde mees gesproke taal in lande soos Duitsland en Israel waar groot getalle Russiessprekendes hulle gevestig het. As huistaal vir 881 723 Amerikaners (van wie 'n derde in die deelstaat New York woonagtig was) was Russies in 2009 volgens die Amerikaanse Sensusburo daarnaas een van die tien mees gebesigde tale in die Verenigde State.[2]

Die moderne Russiese skryftaal baseer op die Moskouse dialek van Russies, terwyl sy Cyrilliese alfabet met 33 letters uit die seremoniële Griekse skrif ontwikkel is en godsdienstig-kulturele bande met die Middeleeuse Grieks-Bisantynse wêreld weerspieël. Die beginpunt van moderne Russies word deur wetenskaplikes nie verder terug gedateer as die middel van die 17de eeu nie; in vroeëre taalperiodes oorweeg die invloed van Kerkslawies. Ondanks hervormings is die spelling van moderne Russies nie heeltemal aangepas aan die uitspraak nie en het dit sodoende 'n historiese karakter. Dit beteken dat bepaalde besonderhede nie deur die skryftaal aangedui word nie en derhalwe deur vreemde sprekers aangeleer moet word – net soos die vrye woordaksent van Russies en die harde en sagte (gepalatiseerde) weergawes van Russiese medeklinkers.

Geografiese verspreiding

[wysig | wysig bron]

Russies is die amptelike taal van Rusland. Dit word ook in onder meer Estland (saam met Estnies), Georgië (saam met Georgies, Abchasies, Osseties, Armeens en Turks), Letland (saam met Lets), Litaue (saam met Litaus en Pools), Moldowa (saam met Roemeens, Oekraïens, Bulgaars, Turks en Gagaoesies), Oekraïne (saam met Oekraïens, Krim-Tataars, Gagaoesies, Roemeens, Hongaars, Bulgaars, Pools, Duits, Slowaaks, Belarussies en Grieks) en Belarus (saam met Belarussies, Oekraïens en Pools) gepraat en is een van die ses amptelike tale van die Verenigde Nasies.

In Rusland word naas Russies ook nog tale soos Tsjetsjnies, Tartaars, Kirgisies, Basjkiries en byna honderd ander tale gepraat.

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]

Vroeë geskiedenis

[wysig | wysig bron]
Wêreldwye verspreiding van Russies
Streke waar Russies gepraat word. Die donkerblou dele is waar Russies 'n amptelike taal is

Die Protoslawiese dialek het waarskynlik in die tweede millennium v.C. binne die Indo-Europese taalfamilie ontstaan. In die eerste millennium n.C. het Protoslawies getransformeer in Oudslawies. In die sesde tot sewende eeu het drie groepe dialekte ontstaan: Oos-, Wes- en Suid-Slawies. Uit die Oos-Slawiese dialekte het Russies, Oekraïens en Belarussies in die veertiende tot vyftiende eeu ontstaan. Oekraïens toon groter afwykings van Russies as Belarussies.

Kerkslawies

[wysig | wysig bron]

'n Belangrike gebeurtenis in die Russiese taalgeskiedenis was die aanvaarding van die Grieks-Ortodokse Christelike geloof deur Wladimir, grootvors van Kiëf in die laat 10de eeu. Vervolgens het die Christendom ook ingang gevind tot die gebied van die huidige Rusland. Die Slawiese taalvorm, wat deur geestelikes saamgebring is, was Oud-Bulgaars, 'n Suid-Slawiese dialek wat deur die sogenaamde Slawe-apostels Cyrillus en Methodios gebruik is om die Evangelies in die Slawiese volkstaal te vertaal. Tot vandag het hierdie Kerkslawies sy status as kerktaal in Rusland bewaar – veral danksy die feit dat Slawiese tale, in teenstelling met byvoorbeeld die Germaanse taalfamilie, nie so sterk uitmekaar beweeg het nie en onderling verstaanbaar gebly het.

Die gebruik van 'n geskrewe taalvorm as kommunikasiemiddel was aanvanklik byna uitsluitlik die domein van die kerk en die klerus sodat Kerkslawies as vroegste Russiese skryftaal beskou word. Die oudste literêre monument van Russies, die Ostromir-evangelie wat tussen 1056 en 1057 ontstaan het, is oorwegend in Kerkslawies geskryf, met slegs enkele besonderhede wat uit die gesproke Russiese volkstaal oorgeneem is.

Volkstaal en taalhervormings

[wysig | wysig bron]
Michail Lomonosof se gesaghebbende Russiese Grammatika is reeds nege jaar ná sy publikasie in Duits vertaal. Die foto wys die Sint Petersburgse uitgawe van 1764, die Rußische Grammatick

Die laasgenoemde het weens die gebrek aan 'n geskrewe standaardvariant 'n meer dinamiese karakter getoon as die kerktaal wat in die loop van tyd in toenemende mate as argaïes waargeneem is. Buite die Russies-Ortodokse Kerk het elemente uit die volkstaal steeds meer ingang gevind tot geskrewe kommunikasie soos oorkondes en verdrae. Die 17de eeuse Moskouse kanselarytaal, geskrewe kommunikasie in die sakewêreld en die wêreldlike literatuur toon sterk invloede van gesproke Russies (prostorečie) – 'n taal waarin die outobiografie van die priester Awwakoem uit die tweede helfte van die sewentiende eeu geskryf is wat as die eerste werk van die moderne Russiese letterkunde beskou word. Die hervorming van die Russiese alfabet deur tsaar Pieter die Grote tussen 1708 en 1710 was die eerste belangrike maatreël om 'n selfstandige Russiese skryftaal vir nie-godsdienstige publikasies te help vestig – onafhanklik van Kerkslawies en sy historiese alfabet, die Kirillitsa – en ook die begin van 'n skeiding tussen kerk en staat op kulturele gebied.

Vir Pieter se nuwe wêreldlike alfabet (гражданскій шрифтъ graždanskij šrift) is enkele Griekse letters soos ξ (ksi), ψ (psi) en ώ (omega), wat saam met Grieks-Christelike leenwoorde ingang gevind het tot Russies, saam met klemtoontekens (sogenaamde силы) en afkortingstekens geskrap en twee nuwe letters, з en я, ingevoer. Ook is konsekwent oorgegaan tot die gebruik van groot- en kleinletters en Arabiese syfers (in plaas van letters). Die Kirilliese alfabet is aangepas by die klassisistiese Antiqua-lettertipes van tale met Latynse skryfstelsels.

'n Omvattende hervorming van Russies, wat as grondslag van die moderne taal beskryf mag word, word egter eers verbind met die naam van die geleerde en "Vader van die Russiese letterkunde", Michail Lomonosof (1711−1765). In sy retoriese en grammatikale werke (in 1755 het sy befaamde Russiese Grammatika (Rossijskaja grammatika) verskyn; in 1783 het die Russiese Akademie die eerste verklarende woordeboek van Russies saamgestel) ontwikkel hy sy teorie van drie taalstyle in Russies (Kerkslawies, Russiese skryf- en Russiese omgangstaal) en trek hy 'n lyn tussen die oorgelewerde Kerkslawies en Russies. Aan die eersgenoemde sou volgens hom die status van 'n seremoniële taal en hoë stylvorm toegeken word, terwyl die gewone skryftaal van Russies as 'n middelpad ontwikkel sou word – met 'n eg Russiese karakter. Nie-Russiese Slawiese elemente sou met groot versigtigheid bygemeng word.

Daarnaas het Lomonosof ook groot aandag aan Russiese poësie geskenk. Hier is tot Lomonosof se hervormings, afgesien van enkele onsuksesvolle pogings, vasgehou aan die sillabiese versmaat wat uit Pools ontleen is – en in elk geval onversoenbaar was met die vrye woordaksent van Russies. Vir sy swierige odes het Lomonosof vir die eerste keer die toniese beginsel toegepas wat as enigste geskik is vir Russies.[3]

Lomonosof, Karamzin, Poesjkin en die Goue Tydperk van Russiese literatuur

[wysig | wysig bron]

Lomonosof se hervormingswerk is deur sy opvolgers voortgesit, onder wie die geskiedkundige Nikolai Karamzin (1766−1826) wat, vol bewondering vir die elegansie van Franse meesterwerke, die oorgelewerde styl van Russies as "barbaars" waargeneem en dit volgens die voorbeeld van Frans begin omvorm het. Vir 18de en 19de eeuse Russiese elites was Frans, net soos vir die adels- en hoërklas van ander Europese lande in hierdie tydperk, die voorkeur- of tweede taal wat vir 'n verskeidenheid doelwitte gebruik is.[4]

Karamzin se ideaal van Russies – die Nuwe Styl of novyj slog wat op Lomonosof se "middelpad" gesteun het – is deur hom gesuiwer van oorbodige ontlenings uit vreemde tale en slawismes waarvoor hy Russiese terme ingevoer het. Waar hy dit nodig geag het, is die Russiese sintaks en woordeskat volgens die voorbeeld van ander Europese tale, hoofsaaklik Frans, aangepas. Sodoende het Karamzin die letterkundige norm daargestel waarop Aleksander Poesjkin en ander literêre persoonlikhede soos die digter Michail Lermontof (1814−1841) en die prosaskrywers Nikolai Gogol (1809−1852), Iwan Toergenef (1818−1883), Fjodor Dostojefski (1821−1881) en Leo Tolstoi (1828−1910) kon voortbou.

Die stabilisering en standaardisering van Russies as literêre en skryftaal het gou vrugte afgewerp. Die laat 18de en 19de eeu sou later as die "Goue Tydperk" van Russiese literatuur beskryf word waartydens werke van wêreldfaam in 'n volmaakte Russies ontstaan het. Poesjkin se rykdom van stylmiddels, klank- en ritmiese vorme was so gesofistikeerd dat sy werke as onvertaalbaar beskou word.

Sowjet-Russiese tydperk

[wysig | wysig bron]
Die voor-rewolusionêre Russiese alfabet en sleutelborduitleg op 'n tikmasjien van 1912, vervaardig deur die Amerikaanse Fox Typewriter Company, Grand Rapids, Michigan

In die Sowjetunie was Russies die "taal van interetniese kommunikasie" en sodoende die de facto-ampstaal.

Ontwikkelinge in moderne Russies

[wysig | wysig bron]

Die ingrypende maatskaplike veranderinge, wat die Sowjetunie vanaf die 1980's begin deurloop het en ook in die huidige Russiese Federasie steeds plaasvind, het gepaard gegaan met strukturele veranderinge en die toevoeging van nuwe betekenisse van die Russiese woordeskat. Terwyl die politieke stabiliteit (of stilstand) van die Sowjettydperk in 'n hoogs beperkte variabiliteit van die woordeskat weerspieël is, het die dinamiek van sosiale omwentelinge daartoe gelei dat Russiessprekendes 'n stortvloed ontlenings uit die Amerikaanse variant van Engels bereidwillig begin aanvaar het – dikwels regstreekse ontlenings van leefstyl-, rekenaar-, internet- en ekonomiese vakterme soos fast food, business, business lunch, dress code, online of broker.

In moderne Russies vind daarnaas toenemend terme, wat tradisioneel by Substandaard-Russies of – as jargon – by bepaalde groepstale gereken is, of as dialektismes of vulgarismes bestempel is, ingang tot Standaardrussies – insluitende die literêre taal. Hierdie proses word deur taalkundiges dikwels as 'n liberalisering of demokratisering van Russies beskryf.

Invloede en ontlenings uit ander tale

[wysig | wysig bron]

Met die kerstening van Rusland het met die oorname van nuwe godsdienstige konsepte en instellings vir die eerste keer vreemde leenwoorde uit Grieks in groter omvang ingang tot die Russiese woordeskat gevind. Ook die eeue lange Tataarse bewind tussen die 13de en 16de eeu het merkbare spore gelaat. So is terme in die geld- en vervoerwese, vir behuising en huisgereedskap, asook klerasie en wapens dikwels uit Tataars ontleen.

Terme wat uit Engels ontleen is

[wysig | wysig bron]

Interessant genoeg is die Russiese woord vir treinstasie, Вокзал (wokzal), niks meer as die Russiese weergawe van Vauxhall-stasie in Londen nie. Toe tsaar Nikolaas I teen die middel van die 19de eeu besluit het om 'n spoorwegnetwerk in sy uitgestrekte ryk te bou, het hy 'n afvaardiging van deskundiges na die Verenigde Koninkryk gestuur om die Britse spoorwegstelsel te bestudeer. Die Russiese besoekers het op die South Western Railway gery en was verbaas dat elke trein op Vauxhall-stasie gestop het. Sodoende het hulle onder die indruk verkeer dat Vauxhall die belangrikste spoorspilpunt moes wees. In waarheid was Vauxhall die stasie waar passasiers hul treinkaartjies kon wys om dan verder te ry tot die oop Waterloo-stasie waar hulle sonder kontroles uit die trein kon klim.[5]

Nederlands en Duits in die Russiese taal

[wysig | wysig bron]

Vanweë die belangstelling van tsaar Pieter die Grote in die Nederlandse skeepvaart en ook vanweë buitelanders wat in Rusland gewoon het, is talle woorde in Russies opgeneem wat ook in Afrikaans heel bekend lyk, soos:

актёр (aktjor) – akteur
аптека (aptjeka) – apteek
балкон (balkon) – balkon
батат (batat) – patat
библиотека (bibliotjeka) – biblioteek
боцман (botsman) – bootsman
брюки (brjoeki – net mv.) – broek
бутерброд (boeterbrod) – toebroodjie
ватерпас (waterpas) – waterpas
галстук (galstoek = halsdoek) – das
герцог (gertsog) – hertog
кабельтов (kabeltof) – kabeltou
каюта (kajoeta) – kajuit
контора (kantora) – kantoor
кафе (kafe) – kafee
кофе (kofe) – koffie
Картофель (kartofel) – aartappels

мебель (mjebel) – meubels
мода (moda) – mode
музыкант (moezikant) – musikant
номер (nomer) – nommer
пассажир (passazjir) – passasier
результат (rezoeltat) – resultaat
роман (roman) – roman
спортзал (sportzal) – sportsaal
стадион (stadion) – stadion
стул (stoel) – stoel
табак (tabak) – tabak
театр (teatr) – teater
трап (trap) – leer
университет (oeniwersitjet) – universiteit
фабрика (fabrika) – fabriek
фейерверк (fejerwerk) – vuurwerk

флаг (flag) – vlag
флагшток (flagsjtok) – vlagpaal
шкипер (sjkiper) – skipper
школа (sjkola) – skool
штраф (sjtraf) – boete
норд (nord – skeepvaart) – noord
ост (ost – skeepvaart) – oos
зюйд (zjoed – skeepvaart) – suid
вест (west – skeepvaart) – wes
парикмахер (parikmacher = pruikmaker) – haarkapper
портрет (portret) – portret
студент (stoedent) – student
банкрот (bankrot) – bankrot
реклама (reklama) – reklame
рюкзак (rjoekzak) – rugsak
прейскурант (preiskoerant) – pryslys

Net so is 'n hele paar Russiese woorde ook in Afrikaans opgeneem, soos baboesjka, glasnost, perestroika, oekase, tolk, intelligentsia, tsaar, borsjt, balalaika, bistro, steppe, taiga, troika, wodka, koelak, sowjet, ens.

Kenmerke

[wysig | wysig bron]

Alfabet

[wysig | wysig bron]

Die huidige Russiese weergawe van die Cyrilliese alfabet bestaan sedert 1918, toe die nuwe kommunistiese bewind se Raad van Volkskommissarisse die Russiese Akademie van Wetenskappe se voorstelle vir 'n spellingshervorming, wat deur 'n kommissie tussen 1904 en 1912 saamgestel is, op 10 Oktober 1918 per dekreet verwesenlik het en sekere letters uitgelaat is. Die huidige alfabet het 33 letters:

А а Б б В в Г г Д д Е е Ё ё Ж ж З з И и Й й
К к Л л М м Н н О о П п Р р С с Т т У у Ф ф
Х х Ц ц Ч ч Ш ш Щ щ ъ ы ь Э э Ю ю Я я

Fonetiek en fonologie

[wysig | wysig bron]

Die Russiese klankstelsel het 5 klinkers (wat elk op twee verskillende maniere geskryf kan word na gelang van of die voorafgaande medeklinker gepalatiseer is of nie) en 36 medeklinkers. Veral twee kenmerke kan onderskei word: vokaalreduksie en 'n fonologiese verskil tussen "harde" en "sagte" medeklinkers.

Harde en sagte medeklinkers

[wysig | wysig bron]

Die meeste medeklinkers het 'n "harde" en "sagte" (gepalatiseerde) weergawe. Die verskil tussen die twee soorte kan 'n woord se betekenis verander en word weerspieël in die spelling. By die uitspraak van 'n sagte medeklinker druk die tong byna teen die harde verhemelte, waardeur 'n ligte j-klank gehoor kan word. So klink 'n sagte "n" soos "nj" in mañana.

Vokaalreduksie

[wysig | wysig bron]

'n Beklemtoonde lettergreep word halflank uitgespreek en die onbeklemtoonde lettergrepe kort. Feitlik alle woorde het net een beklemtoonde lettergreep en dit het 'n groot invloed op die uitspraak van die woord; die verskynsel word vokaalreduksie genoem. Daardeur smelt 'n groep klinkers buite die lettergreep met die aksent saam en hulle word dan "dowwer" uitgespreek. Ná harde medeklinkers word die "o" en die "a" albei uitgespreek as [a] of [ə]); ná sagte medeklinkers word "je", "ja" en die sagte "i" as 'n kort i uitgespreek. By die "oe" en die harde "e" en "i" en sagte "joe" vind geen reduksie plaas nie. Die letter "jo" is altyd beklemtoon.

Hoe verder 'n klinker van die beklemtoonde lettergreep af staan, hoe groter die mate van reduksie. So word 'n onbeklemtoonde "o" uitgespreek as [a] as dit reg voor die beklemtoonde lettergreep staan; as dit verder weg staan, klink dit soos [ə]. Die woord молокó (moloko, "melk") word dus uitgespreek as [məla'ko], вóдка ("wodka") as ['votkə]. Klinkers aan die begin van 'n woord word egter nie heeltemal gereduseer nie: автомáт klink soos [aftamat].

Stemhebbende en stemlose medeklinkers

[wysig | wysig bron]

Die volgende stemhebbende en stemlose pare word in Russies aangetref: b en p, w en f, g en k, d en t, zj en sj, z en s. Nes in Afrikaans word stemhebbende medeklinkers aan die einde van 'n woord stemloos; 'n woord soos хлеб (chleb, "brood") klink dus soos chlep (vergelyk die Afrikaanse woord "brood" wat "broot" uitgespreek word) en юг (joeg, "suid") word joek.

Wanneer 'n stemhebbende en 'n stemlose medeklinker langs mekaar staan, tree regressiewe assimilasie in (dus van agter na voor). Albei letters word dan óf stemhebbend óf stemloos uitgespreek (dit word bepaal deur die laaste letter). So word die letters "dk" as "tk" uitgspreek en die letters "tb" as "db". Wodka word "wotka" uitgespreek en foetbol word "voedbol".

Russies het 'n baie vry woordvolgorde. 'n Woord kan byvoorbeeld op 'n sekere plek in die sin geplaas word om daaraan 'n belangriker of minder belangrike betekenis te gee.

Min vaste reëls bestaan vir die voorkoms van aksente op woorde. Aksente is dikwels onvoorspelbaar; dit kan binne 'n verbuiging of vervoeging rondspring. 'n Voorbeeld is die verbuigings van die woord woda (water): wodá, wodí, wodjé, wódoe, wodói, wodjé, wódi, wod, wódam, wódi, wódami, wódach.

Dialekte

[wysig | wysig bron]

In die Europese deel van Rusland word drie dialekgroepe onderskei: die Noord-, Sentraal- en Suid-Russiese dialekte. Die Sentraal-Russiese dialek word as die oorgangsdialek beskou aangesien dit elemente van albei ander groepe bevat. Tog verskil die dialekte nie soveel van die standaardtaal (Moskouse norm) dat dialeksprekers vir iemand uit Moskou onverstaanbaar is nie. Vanweë verstedeliking en unifikasie in die onderwys gedurende die Sowjet-tydperk word die dialekte nou minder gepraat. Veral jonger Russe praat eerder Standaardrussies met dialek-elemente.

Grammatika

[wysig | wysig bron]

Saakwoorde

[wysig | wysig bron]

Geslagte

[wysig | wysig bron]

Russiese selfstandige naamwoorde het drie geslagte: manlik, vroulik en onsydig.

Oor die algemeen kan geslag bepaal word deur na die die laaste letter in die enkelvoudige nominatiewe vorm te kyk:

  • 'n Manlike s.nw. eindig op "й" of 'n konsonant.
  • 'n Froulike s.nw. eindig op "а" of "я".
  • 'n Onsydige s.nw. eindig op "о" of "е".
  • Woorde wat op die sagte teken (ь) eindig kan of beide manlik of froulik wees (daar is reëls wat dit regeer).

Die uisonderings is taamlik logies (en skaars): папа (pappa) is by voorbeeld manlik al eidig dit op "а".

Naamvalle

[wysig | wysig bron]

Moderne Russies maak gebruik van ses naamvalle: nominatief, genitief, datief, akkusatief, instrumentaal en preposisionaal (lokatief het saam preposisionaal gesmelt).

Die Russiese taal kom sy gebrek aan lidwoorde oor met die gebruik van naamvalle (naamvalle dien ook ander doele), wie se vorm funskie bepaal. Naamval verbuigings word bepaal deur geslag, of dit 'n enkel- of meervoud is, asook of dit lewend is of nie.

Naamvalle eindes
Enkelvoud Meervoud
Manlik Onsydig Froulik Manlik Onsydig Froulik
Nominatief konsonant - o - а - ы - а - ы
- ь / й - е / ё - ь / я - и - я - и
Genitief - а - ы - oв / ев geen einde
- я - и - ей - ь / ей
Datief - у - е - ам
- ю - ям
Akkusatief lewend - а - o - у - oв / ев geen einde
- я - е / - ю - ей - ь / е
nie lewend konsonant - o - у - ы - а - ы
ь - е / ё - ю - и - я - и
Instrumentaal - oм - oй - ами
- ем / ём - ей / ей - ями
Prepositionaal -e - ах
- ях

Werkwoorde

[wysig | wysig bron]

Russiese werk woorde het drie tye: die teenswoordige, verlede en toekomstige tyd.

Die teenwoordige tyd se einde word verander volgens persoon (1e, 2e, 3e), of dit enkel- of meervoud is, en werkwoord tiepe (van twee). Die teenwoordige se perktum word baie selde gebruik.

Die verlede tyd se einde einde verander tussen manlik (eindig altyd op "л"), vroulik (eindig altyd op "ла"), onsydig (eindig altyd op "лo") en meervoud (eindig altyd op "ли"). Verder word daar verder onderskei tussen die perfektum en die imperfektum. Feitlik alle werkwoorde het twee verskillende vorme vir die imperfektum en die perfektum. Die perfektum daai aan dat 'n aksie afgehandel is (dus nie moontlik in die teenwoordige tyd), terwyl die imperfektum aandui dat dit nog nie afgehandel is nie.

Voorbeeld: Die werkwoord oopmaak se twee vorms is otkriwat (imperfektum) en otkrit (perfektum). In die sin "Ja dolgo otkriwal dwer', no ne otkril jejo" ("Ek was lank besig om die deur oop te maak, maar het dit nie oopgemaak nie") word vir die handeling van "die deur oopmaak" die imperfektum gebruik en vir die resultaat (of gebrek daaraan) die perfektum.

Die toekomstige tyd word vervoeg volgens persoon (1e, 2e, 3e), enkel- en meervoud; in die verlede tyd word onderskeid getref tussen manlik, vroulik, onsydig en meervoud. Daar word ook onderskei tussen die imp

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. Timothy J. Colton: Russia. What Everyone Needs to Know. New York, NY: Oxford University Press 2016, bl. 19
  2. Oksana Laleko: Assessing Heritage Language Vitality: Russian in the United States. In: Heritage Language Journal, 10 (3), Winter 2013, bl. 89
  3. Max Vasmer, Erich Berneker: Russische Grammatik. Sesde onveranderde uitgawe. Berlin: Walter de Gruyter 1947, bl. 12
  4. Derek Offord, Vladislav Rjéoutski, and Gesine Argent: The French Language in Russia. A Social, Political, Cultural, and Literary History. Amsterdam: Amsterdam University Press 2018, bl. 11
  5. "The Independent, 21 September 1997: From Vauxhall to Vokzal. Besoek op 4 April 2020". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Oktober 2022. Besoek op 4 April 2020.

Bronnelys

[wysig | wysig bron]

In Engels

[wysig | wysig bron]

In Russies

[wysig | wysig bron]
  • Востриков О.В., Финно-угорский субстрат в русском языке: Учебное пособие по спецкурсу.- Свердловск, 1990. – 99c. – В надзаг.: Уральский гос. ун-т им. А. М. Горького.
  • Жуковская Л.П., отв. ред. Древнерусский литературный язык и его отношение к старославянскому. М., «Наука», 1987.
  • Иванов В.В. Историческая грамматика русского языка. М., «Просвещение», 1990.
  • Михельсон Т.Н. Рассказы русских летописей XV–XVII веков. М., 1978.?
  • Новиков Л.А. Современный русский язык: для высшей школы.- Москва: Лань, 2003.
  • Филин Ф. П., О словарном составе языка Великорусского народа Geargiveer 30 Januarie 2008 op Wayback Machine; Вопросы языкознания. - М., 1982, № 5. - С. 18–28
  • Цыганенко Г.П. Этимологический словарь русского языка, Киев, 1970.
  • Шанский Н.М., Иванов В.В., Шанская Т.В. Краткий этимологический словарь русского языка. М. 1961.
  • Шицгал А., Русский гражданский шрифт, М., «Исскуство», 1958, 2-e изд. 1983.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Wikipedia
Wikipedia
Sien gerus Wikipedia se uitgawe in Russies
Inligting vir taalaanleerders

Aanlyn-woordeboeke

Russiese alfabet

Aanlyn-kursusse

Name


Indo-Europese tale: Satem-tale: Slawiese tale
Wes-Slawiese tale:
Kasjoebies | Polabies (†) | Pools | Slowaaks | Silesies | Sorbies (Neder-Sorbies, Opper-Sorbies) | Rusyn (Rusnak) | Tsjeggies
Oos-Slawiese tale:
Oud-Oos-Slawies (†) | Oekraïens | Russies | Rusyn (Roeteens) | Belarussies
Suid-Slawiese tale:
Bulgaars | Masedonies | Sloweens | Serwo-Kroaties (Bosnies, Kroaties, Montenegryns, Serwies)
Kunsmatige tale:
Protoslawies | Kerkslawies (Ou Kerkslawies) | Interslawies