Gloukoom
|
|
Vrywaring: Die mediese inligting verskaf op Wikipedia dien slegs as 'n riglyn en dra geen waarborg van feitelike korrektheid nie. Enige vrae of klagtes oor u persoonlike gesondheid behoort na 'n dokter verwys te word. |
| Gloukoom | |
|---|---|
 Gloukoom van die persoon se regteroog (links vertoon)
| |
| Mediese veld | Oogheelkunde |
| Simptome | Visieverlies, oogpyn, middel-verwydde pupil, rooiheid van die oog, naarheid[1][2] |
| Aanvang | Geleidelik of skielik |
| Risiko's | Verhoogde drukking in die oog, hoë bloeddruk |
| Diagnose | Gedilateerde oogondersoek |
| Differensiële diagnose | Uveitis, trauma, keratitis, konjunktivitis[3] |
| Behandeling | Medikasie, laserchirurgie |
| Voorkoms | 0.6% - 6% wêreldwyd,[2][4] 4.5 - 5.3% in Suid-Afrika[5] |
Gloukoom is 'n groep oogsiektes wat skade aan die optiese senuwee tot gevolg het en visieverlies veroorsaak.[1] Die algemeenste tipe is oophoek (groothoek, chronies eenvoudig) gloukoom, waarin die dreineringshoek vir vloeistof binne die oog oop bly, en minder algemene tipes, insluitend geslote hoek (nouhoek, skerp kongestief) gloukoom en normale spanning gloukoom.[1]
Die woord "gloukoom" kom van die antieke Griekse glaukos, wat "glinsterend" beteken.[6] In Engels is die woord alreeds in 1587 gebruik, maar word eers na 1850 gereeld gebruik, na die ontwikkeling van die oftalmoskoop wat mense in staat gestel het om die optiese senuweeskade te kon sien.[7]
Simptome
[wysig | wysig bron]Oophoek gloukoom ontwikkel stadig met verloop van tyd en daar is geen pyn nie.[1] Perifere visie kan begin afneem, gevolg deur sentrale visie, wat kan lei tot blindheid as dit nie behandel word nie.[1] Geslote-hoek gloukoom kan geleidelik of skielik voorkom.[2] Met skielike aankoms kan dit erge oogpyn, dowwe visie, midstand-verwydde pupil, rooiheid van die oog en naarheid insluit.[1][2] Sodra dit plaasgevind het, is sigverlies weens gloukoom permanent.[1] Oë wat deur gloukoom geraak word, word gloukomateuse oë genoem.
Oorsaak en meganisme
[wysig | wysig bron]Risikofaktore vir gloukoom sluit in verhoogde druk in die oog, 'n familiegeskiedenis van die toestand en hoë bloeddruk.[1] Vir oogdrukke word 'n waarde van meer as 21 mmHg of 2,8 kPa dikwels gebruik, met hoër druk wat tot 'n groter risiko lei.[2][8] Sommige mense kan egter jare lank verhoogde oogdruk hê sonder dat skade ooit aangerig word.[2] Aan die ander kant kan optiese senuweeskade voorkom teen normale druk, bekend as normale spanning gloukoom.[9] Die meganisme van oophoek-gloukoom is waarskynlik die vertrek van waterige humor deur die trabekulêre netwerk, terwyl die iris in geslote-hoek gloukoom die trabekulêre netwerk blokkeer.[2] Diagnose word gemaak deur 'n uitgebreide oogondersoek[1] en dikwels toon die optiese senuwee 'n abnormale vergroting in die middel van die optiese skyf.[2]
Voorkoming en behandeling
[wysig | wysig bron]As dit vroeg behandel word, is dit moontlik om die vordering van die siekte te vertraag of te stop met medikasie, laserbehandeling of chirurgie.[1][10] Die doel van hierdie behandelings is om oogdruk te verlaag.[2] 'n Aantal verskillende klasse gloukoommedikasie is beskikbaar.[2] Laserbehandelings kan effektief wees in beide oophoek- en geslote-hoek gloukoom.[2] 'n Aantal soorte gloukoomchirurgieë kan gebruik word by mense wat nie voldoende reageer op ander maatreëls nie.[2] Die behandeling van geslote-hoek gloukoom is 'n mediese noodgeval, omdat dit dikwels vinnig tot blindheid lei.[1]
Epidemiologie
[wysig | wysig bron]Ongeveer 6 tot 67 miljoen mense het wêreldwyd gloukoom[2][4] en dit kom meer gereeld voor by ouer mense.[1] Geslote-hoek gloukoom is meer algemeen by vroue.[2] Gloukoom word die "stille dief van sig" genoem, omdat die sigverlies meestal stadig en oor 'n lang tyd voorkom.[11] Gloukoom is wêreldwyd die tweede grootste oorsaak van blindheid ná katarakte.[2][12] Katarakte het in 2010 51% van blindheid veroorsaak, terwyl gloukoom 8% veroorsaak het.[13]
Dagga
[wysig | wysig bron]Studies in die 1970's het gemeld dat die gebruik van cannabis die intraokulêre druk kan verlaag.[14][15] In 'n poging om vas te stel of dagga, of medisyne wat daaruit verkry is, effektief kan wees as 'n gloukoombehandeling, het die Amerikaanse Nasionale Ooginstituut navorsingstudies van 1978 tot 1984 gesteun. Hierdie studies het getoon dat sommige afgeleides van dagga intraokulêre druk kon verlaag wanneer dit mondelings, intraveneus toegedien word , of deur te rook, maar nie as dit topies op die oog toegedien word nie.
In 2003 het die Amerikaanse Akademie vir Oogheelkunde 'n standpuntverklaring vrygestel waarin verklaar word dat dagga nie meer effektief is as medisyne op voorskrif nie. Daar is ook geen wetenskaplike bewyse gevind wat verhoogde voordele en / of verminderde risiko's van daggagebruik toon vir die behandeling van gloukoom in vergelyking met die groot verskeidenheid farmaseutiese middels wat nou beskikbaar is nie.[15]
In 2010 het die American Glaucoma Society 'n standpuntdokument gepubliseer wat die gebruik van dagga as 'n wettige behandeling teen verhoogde intraokulêre druk diskrediteer, om redes insluitend die kort tydsduur van die werking en newe-effekte wat die daaglikse lewensaktiwiteite beperk.[16]
Sien ook
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 "Facts About Glaucoma". National Eye Institute (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Maart 2016. Besoek op 7 Augustus 2020.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 Mantravadi, AV (September 2015). "Glaucoma". Primary Care (in Engels). 42 (3): 437–49. doi:10.1016/j.pop.2015.05.008. ISSN 0095-4543. PMID 26319348.
{{cite journal}}: Onbekende parameter|coauthors=geïgnoreer (hulp) - ↑ Ferri, Fred F. (2010). Ferri's differential diagnosis : a practical guide to the differential diagnosis of symptoms, signs, and clinical disorders (in Engels) (2de uitg.). Philadelphia, PA: Elsevier/Mosby. p. Chapter G. ISBN 978-0323076999.
- ↑ 4,0 4,1 GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence, Collaborators. (8 Oktober 2016). "Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet (in Engels). 388 (10053): 1545–1602. doi:10.1016/S0140-6736(16)31678-6. PMC 5055577. PMID 27733282.
{{cite journal}}:|first1=has generic name (hulp) - ↑ Sithole, Hlupheka L. (22 November 2017). "A longitudinal observation of a patient with normal tension glaucoma". African Vision and Eye Health (in Engels). 76 (1). ISSN 2410-1516. Besoek op 7 Augustus 2020.
- ↑ "Greek Dictionary Headword Search Results". www.perseus.tufts.edu (in Engels). Besoek op 7 Augustus 2020.
- ↑ Leffler, CT (2013). "Evolution and impact of eye and vision terms in written English". JAMA Ophthalmology (in Engels). 131 (12): 1625–31. doi:10.1001/jamaophthalmol.2013.917. PMID 24337558. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Desember 2014.
{{cite journal}}: Onbekende parameter|coauthors=geïgnoreer (hulp) - ↑ Rhee, Douglas J. (2012). Glaucoma (in Engels) (2 uitg.). Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins. p. 180. ISBN 9781609133375. OCLC 744299538.
- ↑ Mi, Xue-Song (16 September 2014). "The current research status of normal tension glaucoma". Clinical Interventions in Aging (in Engels). 9: 1563–71. doi:10.2147/CIA.S67263. PMC 4172068. PMID 25258525.
{{cite journal}}: Onbekende parameter|coauthors=geïgnoreer (hulp) - ↑ Vass, C. (17 Oktober 2007). "Medical interventions for primary open angle glaucoma and ocular hypertension". The Cochrane Database of Systematic Reviews (in Engels) (4): CD003167. doi:10.1002/14651858.CD003167.pub3. ISSN 1469-493X. PMC 6768994. PMID 17943780.
{{cite journal}}: Onbekende parameter|coauthors=geïgnoreer (hulp) - ↑ "Glaucoma: The 'silent thief' begins to tell its secrets" (in Engels). National Eye Institute. 21 Januarie 2014. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Julie 2015. Besoek op 7 Augustus 2020.
- ↑ Resnikoff, Serge (2004). "Global data on visual impairment in the year 2002". Bulletin of the World Health Organization (in Engels). 82 (11): 844–51. doi:10.1590/S0042-96862004001100009 (inactive 7 Junie 2020). PMC 2623053. PMID 15640920. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Desember 2013. Besoek op 7 Augustus 2020.
{{cite journal}}: Onbekende parameter|coauthors=geïgnoreer (hulp)CS1 maint: DOI inactive as of 2020 (link) - ↑ GLOBAL DATA ON VISUAL IMPAIRMENTS 2010 (PDF) (in Engels). World Health Organization. 2010. p. 3.
- ↑ Joy, J. E.; Watson Jr., S. J.; Benson Jr., J. A. (1999). Marijuana and Medicine: Assessing the Science Base (in Engels). Nap.edu. doi:10.17226/6376. ISBN 978-0-309-07155-0. PMID 25101425. Besoek op 20 Februarie 2014.
- ↑ 15,0 15,1 "Complementary Therapy Assessment: Marijuana in the Treatment of Glaucoma" (in Engels). American Academy of Ophthalmology. Besoek op 4 Mei 2011.
- ↑ Jampel H (Februarie 2010). "American glaucoma society position statement: marijuana and the treatment of glaucoma". J. Glaucoma. 19 (2): 75–6. doi:10.1097/IJG.0b013e3181d12e39. PMID 20160576. S2CID 40362575.
